Elkarrizketa

“Gure erronka nagusia parte hartzea da”
2016-11-252016-11-25Bizkaia, Elkarrizketa

“Gure erronka nagusia parte hartzea da”

Ainhoa Larrabe Arnaiz
"Euskal estatu burujabe bateko herritarra izan nahi duzu?". Galdera horri bai ala ez erantzuteko hautetsontziak jarriko dituzte Diman igandean. Etorkizunari buruz galdetuko die Gure Esku Dago plataformak herrian bizi diren 1.500 b...

“Sorkuntza espazio bat beharrezkoa zela iruditzen zitzaigun”
2016-11-112016-11-11Bizkaia, Elkarrizketa

“Sorkuntza espazio bat beharrezkoa zela iruditzen zitzaigun”

Alaitz Armendariz

Urriaren 27an ireki zuten Biba izeneko kulturgune berria, Bilbon, Zazpikaleetako Erronda kalean. Bertako programazio arduraduna da Imanol Martinez (Bilbo, 1986).

Zein da Biba kulturgune berriaren jatorria?

Azken urteetan lagun talde bat biltzen aritu gara. Sarri ikusten genuen, batez ere Zazpikaleetan, bazela beharrizan bat euskal kulturaren sustapen eta sorkuntzarako espazio bat sortzeko. Bereziki artean, musikan, antzerkian eta esparru horietan dabilen jendearekin hitz egin genuen; ikerkuntzan zebilen jendearekin ere bai, baina, batez ere, artista ikuspegia zuen jendearekin. Hala, ikusi genuen Bilbok bazituela indargune eta gabezia batzuk.

Hortaz, behar bat antzeman zenuten.

Bai, publiko baten bila joateko beharra bazen, eta aldi berean jende gehiagorengana heltzeko beharrizan bat ere bai. Agenda ofizialetik at hutsune batzuk bazirela ikusi genuen, agenda ofizialetik harago ez zegoela espazio gehiegirik artista berriei espazioa eskaintzen zienik. Alde horretatik uste genuen sorkuntza espazio bat egotea beharrezkoa zela.

Eta Biba da horren emaitza.

Eraldaketa txiki bat egiteko garaia zela ikusi genuen, oreka hori mantentzeko artista berri eta solidoen artean. Bestalde, saretze hori bultzatzeko espazio bat sortu beharra zegoen. Produkzio berri horien sorkuntza ikuspegi indibidual batetik ez egitea da helburua. Alegia, egin zitezkeen produkzio berri horiek elkarren arteko hausnarketa baten ondorio izatea.

Urtean lan bat argitaratzeko asmoa duzue, diziplina ezberdinetako sortzaileen lana uztartuko duena. Nolakoa izango da?

Hiru esparru bereizi ditugu: laborategia, agenda eta ikerketa. Laborategiaren kasuan, zenbait artistarekin hitz egin eta gero, eta espazioan bertan laguntzen ari den hainbatek komentatutakoaren arabera, hori gauzatzeko bidea ikusi genuen. Proposamenetako bat jaso genuen, eta orain horixe lantzen ari gara. Proiektuaren ardatzetako bat izan nahi du, gure laborategi esparru horretan: urtean behin proiekturen bati beka bat ematea, saretze horretan batzen diren kultur adierazpenen artean produkzioak sortzeko. Kritikarik egin gabe orain arte kultur esparruan egiten den guztiari, noski.

Honen aurretik izan al da antzeko beste proiekturik?

Hasieran, erreferentzia gisa beste espazio batzuk izan genituen: Kafe Antzokia, Iruñeko Katakrak, Gasteizko Aldapa... Baina gure berezitasun propioa ere badugu. Kultur agenda leku guztietan duten zerbait da, baina guk protagonismo handiagoa eman nahi genien sortzaileei.

Bibaren lokala Zazpikaleetan kokatu izana ez da kasualitatea izango.

Uste dugu Bilboren barruan auzo desberdinetako jendea gehien erakartzen duen auzoa dela. Asmoa da auzo guztietan dagoen kultur eskaintzaren inguruko diagnostiko bat egitea; beraien produkzioa aurrera eramateko zein oztopo dituzten ikustea, eta horri erantzun bat eman ahal izateko tresnak sortzea. Soziologo bat kontratatzeko asmoa dugu.

Nondik zatozte Bibako kideak?

Ni neu eta beste batzuk Altxaporrutik gatoz. Halere, argi utzi nahi dugu Biba ez dela Altxaporru, zati bat hemen bada ere. GITE ere hemen dago ikerketa arloan, eta, horrez gain, askotariko kultur eragileak ere badira, hainbat lekutatik datozenak.

Nola antolatu zarete zuen artean?

Hamar pertsonako talde eragile bat gabiltza proiektua aurrera eramaten; programazioan, taberna kudeaketan, xede ekonomikoan, komunikazioan eta laborategian... Talde bakoitzak hogei pertsona inguru ditu. 40-45 pertsonak ekonomikoki hau martxan jartzen lagundu digute. Horregatik diogu herri proiektu bat dela hau, herritik sortutako gauza bat. Horrez gain beste hogei pertsona daude, eta horietatik hamar talde eragilean dabiltza.

Zertan datza Erronda kalean duzuen lokala?

Egun osoa irekita dagoen taberna bat du Bibak. Ostegun gauetan 03:30 arte zabalik egongo da, eta ostiral eta larunbatetan, 04:00 arte. Agertoki bat dugu, eta hor kultur agenda bat aurrera eramaten ari gara. Oraingoz ostegunei ematen diegu indarra, baina ikusi dugu sekulako beharrizana dagoela. Jende askok eskatzen digu hor abestea, jotzea edo antzeztea.

Edonork parte har dezake, orduan?

Bai, eta beti saiatuko gara oreka mantentzen. Apustu gisa finkatu dugu kultur sortzaile guztiak era berean tratatu ahal izatea, eta horretarako ikuspegi komunikatibotik ahalik eta gehien zainduko dugu, sare sozialetatik ahalik eta gehien irekiko dugu... Ekonomikoki mundu guztiari eskaintza bera egingo diogu.

Euskara ardatz izango du Bibak, ezta?

Guk ezagutzen dugu euskararen errealitatea Bilbon. Euskal kultura Bilbon da guztiaren nahasketa bat, eta, gainera, leku ezberdinetatik etorri zaigu jendea, eta horretara ohitu behar dugu. Saiatu behar dugu horretara moldatzen, eta hortik abiatuta egia da lehentasuna emango diogula euskarari, euskarazko produkzioei, baina horrek ez du esan nahi euskal kulturatik sortutako erdarazko hizkuntzako produkzioei ezetza emango diegunik.

Zein ekitaldi egin dituzue bi aste hauetan?

Lehen eguneko aurkezpena primeran joan zen; 300 edo 400 pertsona etorri ziren espazioa ezagutzera. Hutsa taldeak kontzertu akustikoa egin zuen aurrekoan. Larunbatean, Errigorako saskia aurkeztera etorri ziren zenbait lagun, eta jende mordoa azaldu zen. Gaur, berriz, Josu Bergara abeslariak kontzertu akustikoa eskainiko du 21:00etan. Espazioa edonork edozertarako erabili ahalko du; ahalik eta erabilgarritasun handiena izatea nahi dugu.

“Gauza askori uko egin behar diote artistek”
2016-10-072016-10-07Bizkaia, Elkarrizketa

“Gauza askori uko egin behar diote artistek”

Alaitz Armendariz
1994tik grabatuen munduan murgilduta bizi da Maite Martinez de Arenaza (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1971). Sortzaile ugariri euren lanak erakusteko aukera ematen die Bilboko La Taller espazioan, eta grabatu eskolak ere ematen ditu han. O...

“Errazagoa da hegan egitea, Bilbora trenez joatea baino”
2016-09-302016-09-30Bizkaia, Elkarrizketa

“Errazagoa da hegan egitea, Bilbora trenez joatea baino”

Alaitz Armendariz

Mugikortasun zailtasunak dituzten pertsonek sarri askotan izaten duten arazoetako bat ikusarazi du Maria Luisa Goikoetxeak (Urduña, 1960). Ezin du bere herritik Bilbora trenean bidaiatu, ezinezkoa baitzaio mugitzeko erabiltzen duen eskuterrarekin trenera igotzea. Aurreko astean ultrarin batean hegan egin zuen, trenean denontzako iristeko erraztasuna egon dadin aldarrikatzeko.

Noiztik daukazu eskuter batean ibiltzeko beharra?

2014ko otsailaren 23an garuneko odoljarioa izan nuen, eta koman egon nintzen hiru astez. Gurutzetan ebakuntza egin zidaten, eta, horren ondoren, Gorlizera eraman ninduten. Gorliztik Arrasateko ospitalera joan nintzen, Aita Mennikora, garuneko kalteetan adituak baitira hor. Zortzi hilabeteren ondoren etxera itzuli nintzen; eskuter bat erosi nuen, eta Bilbon errehabilitazioa egiten jarraitu nuen.

Errehabilitazioa egitera Bilbora joan behar izaten duzu, beraz, orain.

Hasieran, astean hiru alditan joaten nintzen Bilbora. Joateko moduren bat izango banu, bost egunetan joango nintzateke. Baina ez zen erraza, senarrak edo semeak eraman behar nindutelako, eta, horregatik, hiru egunetan soilik joaten nintzen. Eskuterra erosi nuenean pentsatu nuen Bilbora joateko moduan egongo nintzela. Baina senarrak ohartarazi zidan trena ez zegoela egokituta. Nik lan egiten nuenean [medikua da] autoan joaten nintzen, baina ikastera joaten nintzen garaitik gogoratzen nuen bazirela elbarrientzako aulkiak bagoietan. Horregatik, ez nuen segundo bakar batez pentsatu egokituta egon ez zitekeenik, bagoian elbarrientzako aulkiak egonda. Ba ez, ez zeuden egokituta. Ez dauka ez hanka ez buru.

Orduan, hortik aurrera, zure borroka hasi zen?

Arartekora gutun bat bidali nuen, eta haiek Espainiako Arartekoari igorri zioten nire kexa. Izan ere, Renfe Espainiako enpresa bat izanik, hemengo Arartekoak ez du eskumenik. Espainiako Arartekoak oso jarrera txarra izan zuen: Renferen bozgorailua baino ez baitzen izan, eta nire kasua artxibatu zuen.

Sinadura bilketa bat ere abiatu zenuen.

Urtarrilean hasi genuen, eta ia 120.000 sinadura bilduak ditugu. Ez Renfek eta ez Adifek ez zuten erantzun, eta Fecoor elkartearekin manifestazio bat egin genuen apirilaren 28an, Urduñan.

Zehazki, zein da zure arazoa? Ezin zara trenera igo, ezin zara nasara sartu...?

Trenera igotzea ezinezkoa zait. Nasara ongi hel naiteke, baina trenera igotzeko bi edo hiru eskailera daude, hortaz, ezin naiz eskuterrarekin igo.

Noren laguntza jaso duzu?

Madrilgo senatari batzuek lagundu didate, eta hona etorri ziren. Begira zer-nolako erantzuna eman zion Renfeko presidenteak senatari bati: treneko txartel zulatzaileak lagun omen nazakeela. Eskuterrak 100 kilo pisatzen du eta! Argi dago erabat ezinezkoa dela. Horrez gain, tren guztietan ez doaz txartel zulatzaileak.

Nola moldatzen zara orduan Bilbora errehabilitazio saioetara joateko?

Azkenean, arazoa hainbeste luzatzen ari denez, Bilbora hiru egunetan joan ordez bitan joaten naiz, eta egun batean bi saio egiten ditut. Senarrak edo semeak eramaten naute; eskerrak nire senarra langile autonomoa den, bestela...

Zer eskatzen diozu Renferi?

Autobusetan bezala, bagoietako bat egokituko balute nahikoa izango litzateke. Hasieran esaten zidaten hori oso garestia izango zela, eskulana dela eta. Gero, hobetu pentsatu, eta iruditu zitzaidan hobe zela lehen bagoia elbarrientzako izatea, autobusetan bezala. Horrela, jende gehiagok izango ditu onurak, ez nik bakarrik: elbarriek, umeentzako gurditxoak daramatzaten pertsonek, pertsona helduek... Nik ez dut hain zail ikusten. Eta hor ere arazoak: esaten zuten tren bakoitzeko bagoi bat egokitu beharko zutela. Eta nik: tira, ba, egokitu dezatela bat bakarrik. Ibilbidea egin dezala Urduñatik Bilbora eta alderantziz, eta ordutegi jarraituan; jar ditzatela ordutegiak, eta horietara moldatuko gara gu. Baina alferrik izan da.

Izango da jende gehiago zure egoera berean, noski.

Bai, jakina. Eta lotsagarria da: Renferen Facebooken adierazi dute kirolari paralinpiarren alde daudela; dominak jartzen dizkiote euren buruari. Haiek diote paralinpiar asko trenean itzuli direla etxera, eta jendea haserre dago horregatik, iristeko erraztasuna ez dutelako kontuan hartzen. Beste mezu batzuei erantzuna ematen diete, baina horiei ez.

Trenaz gain, ez al dago Urduñatik Bilbora joateko bestelako garraio publikorik?

Urduñan ez dago zuzenean Bilbora doan autobusik, Galdakaora doan bat bakarrik dago. Halere, ni saiatu nintzen aspaldi Bizkaibusean joaten, baina, niretzat, oso zaila da ongi esertzeko. Bizkarrez joan behar dut, gainera, eta zorabiatu egiten naiz. Eta denbora luzea behar du autobusak heltzeko: Basaurira iristeko ordubete pasatxo, geldialdi mordoa egiten dituelako. Eta Basaurin beste puska batez ibili behar dut, egokituta dagoen metro geltokia apur bat urrunago dagoelako. Halere, saiatu, saiatu nintzen.

Ultrarin batean hegan egin duzu zure eskubideak aldarrikatzeko.

Nola sortu zen ideia hori?

Folk jaialdi batean zozketa bat egin zuten, eta hirugarren saria parapenterako bidaia bat zen. Nik pentsatu nuen: niri egokitzen bazait, ni noa! Etxera heldutakoan pentsatu nuen tokatu ala ez, ausartuko nintzela. Erakutsi nahi nuen errazagoa dela hegan egitea, Bilbora trenean joatea baino.

Zer-nolako esperientzia izan da?

Hasieran, beldur handia nuen. Familiarekin parke tematikoetara joaten nintzenean, paseatzen geratzen direnetarikoa nintzen ni, beldurraren beldurrez. Baina, azkenean, erlaxatu eta esperientzia gozatzea lortu nuen. Hurrengo pausoa aerostato batera igotzea izango da, agian; gustatu egin zait hegan egitea.