Elkarrizketa

“Itsasadarrari begira aritu da beti Bilbo; gure arteria nagusia izan da”
2016-06-032016-06-03Bizkaia, Elkarrizketa

“Itsasadarrari begira aritu da beti Bilbo; gure arteria nagusia izan da”

Natalia Salazar Orbe

Bilboko Olabeaga auzoan 1894an eraiki zuten mea zamatzeko tokia, eta aurki, desagertu egingo dira haren hondar arkeologikoak. Jatetxe baten terraza eraikiko dute horien gainean. Industri Ondare eta Herri Laneko Euskal Elkarteak ondarearen kontrako era horretako jardunbideak kritikatu ditu. Industrializazioaren aztarnen garrantzia azpimarratu du elkarteko presidente Jabi Puertasek (Bilbo, 1972).

Zer suntsituko du Olabeagan egingo duten terrazak?

Bereziki, meatzaritzari, itsasoari eta industriari lotutako memoriaren zati bat galduko dugu. Ez gaude ostalaritzara bideratutako terraza bat egitearen aurka. Hala ere, hondar horiei kalterik egin gabe egitea bazegoen.

Zeren adierazgarri dira hondar arkeologiko horiek?

1894an eraiki zuten mea zamatzeko lekuaren zurezko zimenduen hondarrak dira. Batez ere, izaera sinbolikoa dute. Jarduera industrialak errekaren ezkerraldean —Olabeaga auzoan — zein eskuinaldean — Zorrotzaurreko penintsulan —izan zuen garrantziaren adierazgarri dira. Elementu bakanez gain, multzo guztiaren garrantzia azpimarratzen dugu. Iraganean izan genuen portuarekiko loturaren erreferentziei eustea da gure helburua. Elementu txiki asko daude itsasadar osoan zehar. Besteak beste, barandak, eskailerak, zamatzeko lekuaren hondarrak, amarratzeko eskorak, balizak, antzinako kaiak, garabiak... Horiek guztiek, osotasunean, portuarekiko eta industriarekiko izan dugun lotura erakusten dute. Zorrotzaurrerako hirigintza antolaketa abiatu zutenean, hainbat alegazio egin genituen horren harira. Garrantzi handia eman nahi genion Olabeaga eta Zorrotzaurre inguruetan portuko eta industriaren jarduerek izan zuten inportantziari.

Zein egoeratan daude elementu horiek guztiak?

Azken urteetan elementu asko galdu ditugu; esaterako, baliza asko, Zubizuritik Zorrotzaurrera bitartean. Eremu horretan portu izaera erabat galdu da; erreferentzia guztiak galdu dira. Dikeak zaharberritu dituzte. Industria jarduerak inguru horretan izan duen garrantziaren isla ez galtzea eskatzen dugu. Hala, Guggenheim eta Abandoibarrako eremuak berregituratuta galdu dugun guztiaz gain, etorkizunera begira etor daitekeenak kezkatzen gaitu. Eta hala jakinarazi diogu udalari. Plan orokorra aztertu behar duen bulego teknikora hainbat txosten bidali ditugu hondar horien guztien ondare eta kultur balioaren berri emateko.

Garrantzitsua ere bada itsasadarrak industrializazioarekin izan zuen lotura aipatzea.

Bai, gakoa da. Bilboren hirigintza berritze prozesuaren barruan azken urteetan zabaldu duten mezua ondokoa izan da: Bilbo itsasadarrari bizkarra emanda bizi izan dela beti, eta gaur egun hasi gatzaizkiola hari begira. Hori ez da egia. Guztiz kontrakoa da. Bilbo beti aritu da itsasadarrari begira. Gure arteria nagusia izan da. Hain zuzen, itsasadarrik gabe, Bilbo ez eze, Bizkaia zein Euskal Herria ez lirateke izango gaur egun direna, arlo ekonomiko, sozial, politiko zein sindikalari dagokienez. Meatzaritza, itsasoko eraikuntza eta siderurgia trinomioaren barruan itsasadarra giltzarria izan da garapen horretan guztian: meatzeetatik ateratako mineral guztia esportatu egiten zen; itsasadarraren bidez garraiatzen zen; bereziki, itsasotik; batez ere, Ingalaterra, Frantzia eta Belgikara. Herrialdeotatik bueltan zetozen ontziak lehengaiz beteta iristen ziren. Ikatza ekartzen zuten, gure labeetan erabiltzeko. Itsasadarra beti izan da oinarrizkoa, eta orain ere bada.

Olabeagakoa bezalako jarduerek eragina izango dute hiriaren historiaren transmisioan?

Bai, noski. Memorian eragina dute, erreferentziak galtzen ari garelako. Jakitun gara hiri guztiak garatu egin behar direla hirigintza alorrean. Hala ere, era honetako esku hartzeak gauzatu behar direnean, ondarea babesteko irizpideak ere kontuan hartzeko eskatu dugu. Nazioartean badaude hainbat esperientzia.

“Beti ari gara geure burua eraldatzen”
2016-05-132016-05-13Bizkaia, Elkarrizketa

“Beti ari gara geure burua eraldatzen”

Ainhoa Larrabe Arnaiz
Gabezia batek bultzatuta sortu zen Bizkaiko Urtxintxa Eskola, 1986an. Kolorea eman nahi zioten hezkuntza ez-formalean zegoen iluntasunari. Eta horretan dabil oraindik ere, 30 urteren ondoren: mundua koloreztatzen eta balio jakin b...

“Lanbide hau ez da erakargarria, eta lan baldintzak, gutxiago”
2016-05-062016-05-06Bizkaia, Elkarrizketa

“Lanbide hau ez da erakargarria, eta lan baldintzak, gutxiago”

Pello A. Zuazo

Ana Hidalgo (Malaga, Espainia, 1963) Bizkaiko auzitegi medikuen elkarteko medikua da, psikiatrian aditua. Nafarroan lan egin zuen urte luzez, eta 2008an Bizkaira etorri zen, Auzitegiko Medikuntzako Euskal Erakundearen "prestigioak" erakarrita. Baina konturatu da aurkitu duena ez dela espero zuena. "Dezepzioa hartuta nago: gure politikariek ez dute zerbitzua zaintzen, eta horregatik gaude greban".

Bi hilabete daramatzazue greban. Zer eskatzen duzue?

Hiru aldarrikapen ditugu, elkarren artean guztiz lotuta daudenak: guardiak egin ostean atseden egokiak izatea nahi dugu, alde batetik. Izan ere, legeak esaten duena ez da betetzen ari. Bestetik, prestakuntza eta formazio plan egoki bat ere aldarrikatzen dugu. Eta, azkenik, soldata egokitzapena eskatzen dugu. Gure soldatak Osakidetzako soldaten gutxienekoetara egokitzea nahi dugu; hau da, Osakidetzan gutxien kobratzen duen medikuak jasotzen duena kobratzea. Hiru aldarrikapen horien helburua sinplea da: kalitatezko zerbitzu publiko bat ematea.

Osakidetzako medikuen eta auzitegi medikuen baldintzak oso desberdinak dira?

Auzitegi medikuak Justizia Sailaren menpe daude, ez Osasun Sailaren menpe. Hori dela eta, ez dute onartzen auzitegiko medikuen egoera Osakidetzakoenarekin alderatzea. Guk, dagokigun soldata mailaren baliokidea bilatu dugu EAEko administrazioan: Osakidetzan gutxien kobratzen duten medikuen soldata. Ondorioz, urtean 2.000 euro gordin gehiago kobratzea eskatzen dugu. Gure lanbidea ez dago behar den bezala errekonozituta.

Zer eskaini dizue Jaurlaritzak?

Urtean 800 euro gehiago adituak ez diren lankideentzat, adituentzat 900 euro inguru, kliniketako nagusientzat 1.500, zuzendariordearentzat 5.700 eta zuzendariarentzat 8.000. Soldata horien bidez, hautaketa libreko postuak saritu egiten dira. Banaketa hori egiteko berdintasun eta proportzionaltasun printzipioak erabili direla aipatu du sailburuordeak. Baina, banaketa horretan non dago berdintasuna eta proportzionaltasuna? Ez dugu ikusten, ez dugu ulertzen.

Eta beste aldarriei dagokienez, zer esan dizuete?

Atseden tarteei eta prestakuntzari dagokienez, ez dute benetako neurririk hartzen. Jaurlaritzatik murrizketak dira nagusi, eta euren hitza ematen duten arren, errealitatea beste bat da. Kokoteraino gaude promesez.

Eskakizun horiek ez dira berriak.

Urteetan egin diren akordio guztietatik kanpo geratu gara auzitegi medikuak; 1998. urtetik, hain zuzen. Horrela, bada, zor historikoa dauka Jaurlaritzak gurekin. Eurek ere onartu dute hori, baina ez dizkigute baldintzak behar den beste hobetu nahi.

Egoera kaxkar horretaz probetxua atera dezakeenik badago?

Kalitate zientifiko handiko zerbitzu burujabe bat hiltzen uzten baduzu, enpresa pribatuek irabaziko dute; kasu honetan, aseguru konpainiek eta mutuek. Herritarrak ez dira irabazten irtengo, hori seguru. Zerbitzu hau pribatizatuko den beldur gara. Ondo ordaintzen ez baduzu, lan baldintza onak jartzen ez badituzu eta prestakuntza proiektu on bat ez badaukazu, langileak gogaitu egiten dira.

Belaunaldien arteko ordezkapenik ez dagoela ere salatu duzue.

Bataz beste, 54 urteko adina daukagu. Eta ikusten dugu honek ez duela erakartzen praktikak egitera datorren jendea. Lanbide zaila da, erantzukizun handikoa eta baldintzak ez dira onak. Garapen profesionala izateko aukerarik ere ez dago. Ez du merezi.

Greba eragin zuzena izaten ari da auzitegietan.

Bi hilabete daramagu txostenik egin gabe. Nire kasuan, ez dut ezgaitasun psikiatrikoen inguruko txostenik egin. Beraz, Bizkaiko Lehen Auzialdiko Epaitegian hainbat epaiketa bertan behera gelditu dira. Eta jendea kexatu egin da. Martxoan astean egun bakarrean egiten genuen greba eta ez zen apenas igarri. Apirilean astean lau egunez egin dugu greba. Eta orain, maiatzean, bost egunez egiten ari gara. Horrek, noski, bere ondorioak dauzka.

Egin dituzuen protesta batzuetan mozorrotu egin zarete eta antzezpenak egin dituzue.

Bai, hala da, antzerki obra txikiak egin ditugu. Modu sinbolikoan auzitegi medikuntzaren erakargarritasun falta erakutsi nahi izan dugu. Eta, bide batez, Jaurlaritza Auzitegiko Medikuntzako Euskal Erakundeari egiten ari zaion mina ere irudikatu nahi izan dugu. Iñigo Urkullu lehendakaria, Josu Erkoreka, Bilboko apezpikua, aingeruak, delitu eta istripuetako biktimak, aseguru konpainiak... gure sektorearekin zerikusia duten figura guztiak bildu ditugu obran. Kontzientzia sortu behar da. Jendea zerbitzu publikoen funtzionamenduan inplikatu dadila nahi dugu. Ikus dezala gauzak nola diren.

Aurrera begira, zein asmo daukazue?

Greba egiten jarraituko dugu, astean bost egunetan, negoziazio mahaia eratu arte. Eta hori laster izango dela espero dugu.

“Haur goiztiar zein gaixoentzat sendagaia da bularreko esnea”
2016-04-152016-04-15Bizkaia, Elkarrizketa

“Haur goiztiar zein gaixoentzat sendagaia da bularreko esnea”

Natalia Salazar Orbe

Behar duten haur jaioberri guztiek bularreko esnea hartu ahal izatea da Maria Garciaren ametsa. Horretarako, Gurutzetako ospitalean esne banku bat sortzea nahi du. Jaioberrien guneko zaintza eta trebakuntza arduraduna da ospitalean. Baita edoskitze arlokoa ere. Esnea ematen duten emakumeentzat zein haurrentzat izango lituzkeen onurei buruz mintzatu da.

Zer beharrizan dago esne banku bat sortzeko?

Ondo ezagutzen ditut jaioberrientzat amaren esneak dituen onurak; bereziki, haur goiztiar eta gaixoentzat. Haientzat sendagaia da bularreko esnea. Ama askok ez dute nahikoa esnerik izaten hasieran, haurtxoengandik bananduta badaude. Haur horiek esne artifizialez elikatu behar dira. Bestalde, badaude esnea sobera izaten duten andreak. Arrazoiak ugariak izan daitezke: gehiegi dutelako, edo, zoritxarrez, umea hil egin zaielako. Beste ume batzuek esne hori behar dute. Emakumeek eman egin nahi dute, baina ezin dute.

Jaioberrientzat zein onura ditu bularreko esneak?

Gure espezie bereko esnerik hartzen ez duten ugaztun bakarrak gara. Behiarena, prestatua edo artifiziala eta bestelakoak hartzen ditugu. Bularreko esneak 300dik gora osagai ditu. Gero eta gehiago ezagutzen dira. Eta osagaiok aldatu egiten dira egunaren eta orduaren arabera; haur bakoitzaren beharrizanetara moldatzen da esnea. Haurrari era askotan laguntzen dio: infekzio gutxiago izaten eta hobeto heltzen, fisikoki zein neurologikoki. Haurren burmuina baldintzarik onenetan heltzen laguntzen dute esnearen osagaiok. Ikerketa zientifiko ugari daude, besteak beste, bularra ematen dieten umeen adimen kozienteari buruzkoak.

Horrez gain, hainbat gaixotasun prebenitzen ditu: akutuak zein kronikoak. Besteak beste, diabetesa garatzeko aukera; edo fibrosis kistikoa —diagnostiko txarra izan ohi du—. Bada, bularreko esnea hartu duten umeetan atzeratu egiten da, eta askoz ere onberagoa izaten da. Bestalde, haur goiztiarretako askok hesteen hantura prozesuak izaten dituzte. Batzuetan, heste zati bat kendu behar izaten zaie. Era horretako alterazioak prebeni daitezke bularreko esnea hartu duten haurrengan.

Eta emakumeentzako zein onura dauzka?

Menopausia garaian osteoporosia izateko aukerak murrizten ditu. Baita bularreko zein obarioetako minbizia izateko aukerak ere. Hori guzti hori ez dugu guk asmatu; ebidentzia zientifiko ugari dago.

Zein kasutan erabil daitezke esne bankuak?

Ospitalean dauden umeentzat erabiltzen dira: jaten hasi behar duten garaian, amaren esnerik ez duten haur gaixo edo goiztiarrentzako dira. Esne hori sendagai gisa tratatzen da. Haurrok esne hori hartzeko beharrizana dute, antibiotiko bat hartzekoa izan dezaketen bezala. Hala, haurrok ez lukete esne artifizialik hartuko.

Zein da bankuon funtzionamendua?

Emaileek musu-truk ematen dute esnea. Madrilgo 12 de Octubre ospitaleko esne bankua ezagutzen dut nik, bereziki. Duela gutxira arte ez zieten ezer ematen. Orain aparkalekua ordaintzen diete. Esnea atera ostean gordetzeko beharrezko gauzak ematen dizkiete emakumeei. Hala, eurak nahi dutenean eraman dezakete esnea ospitalera. Bakoitzak bere erritmoa du, ahal duen bezala ematen du esnea. Esne hori kontrolatu egiten dute ospitalean. Analitika bat egiten dute, eta pasteurizatu. Esnearen osagaiak aztertu, eta berehala erabiliko ez bada, izoztu egiten da.

Esnea sobera duten eta emateko prest dauden ama asko daude?

Bai, asko. Kasu batzuetan, euren umeek ez dute esne askorik hartzen. Bularretik esnea ateratzen dute orduan, biltzeko. Baina gehiegi dutela eta dena erabiltzerik ez dutela izango jabetzen dira. Eta eman egin nahi izaten dute. Beste batzuek hiruzpalau ordutik behin ateratzen dute esnea, eta umeek ez dute dena hartzen. Pena ematen die esne asko izan eta iturritik behera bota beharrak. Haurrak hil zaizkien amak ere izaten dira. Esne asko izaten dute, eta batzuei ilusioa egingo lieke esne hori emateko aukera izateak. Organoen emaitza gisa hartzen dute. Daukaten onena eman gura dute, baina ezin dute; bota egin behar dute.

Zergatik ez da sortu esne bankurik Bizkaian eta Euskal Herrian?

Dirua da arazo nagusia. Banku hau egiteak inbertsio bat eskatzen du. Ez gara materialei edo azpiegiturei buruz ari. Hori gutxienekoa da. Bankua kudeatzeko langileak behar dira. Txikia izango bada, bizpahiru lagunekin nahikoa litzateke. Baina herrialde mailako bankua izango bada, langile gehiago beharko ditu. Horrek garestitzen du proiektua.

Eusko Legebiltzarrak esne banku bat eratzeko proposamena onartu zuen duela bi urte, baina ez du beste pausorik eman. Zergatik?

Esnearen Ligak eraman zuen lehenengoz proposamena Eusko Legebiltzarrera. Geroago, Gurutzetako ospitalean esne bankua jartzeko proposamena onartu zuten. Baina ez da besterik egin. Denbora aurrera doa. Hainbat lekutan zabaldu dituzte esne bankuak, beharrezkotzat jotzen dituztelako. Hemen, ordea, ez daukagu. Osasun publikoan aitzindariak gara, gure sistemak ospe handia du. Jendea zur eta lur geratzen da esne bankurik ez dugula jakitean.

Sinadurak bilduta zer lortzea espero duzu?

Esne banku bat jartzea. Gurutzetako ospitalerako eskatzen dut, ez nik han egiten dudalako lan, erreferentziazko ospitalea delako baizik. Bizkaitik kanpoko haurrak ere hona bidaltzen dituzte batzuetan. Hemen izaten dira larrien dauden umeak, horregatik izan beharko genuke bat. Baina beharrizan guztiak aseko dituen esne bankua beharko litzateke: ume guztientzako nahi dut eskubide hori. Eusko Legebiltzarrera jotzeko, gutxienez, 30.000 sinadura behar dira. Horiek guztiak lortu nahiko nituzke.