Natalia Salazar Orbe

Zabalkunderako aukera txikien izaten duen folk musikak agertoki zabala aurkitu du Ermuan. XI. Folkez Blai ari dira egiten han. Gaur, bihar eta etzi, sei talde lehiatuko dira urteko folk talde hasiberrien onena zein den ebazteko. "Maila ona" dutela eta estilo anitz uztartuko dituztela iragarri du Patxi Lopez kultura teknikariak.

Bi helbururekin abiatu zuten: "Batetik, folk talde berriei bultzada ematea". Lehiaketarako oinarriek diote parte hartzen dutenek gehienez bi disko izan ditzaketela kalean. "Beren bidea hartua dutenak ez zaizkigu interesatzen. Hasten ari diren folk taldeei lehen bultzada ematea dugu xede".

Bestetik, folk musika bera bultzatu gura dute. "Irratietan eta komunikabideetan, batez ere, rocka, musika elektronikoa edota popa entzuten dira. Folk musikarik ez da entzuten. Garrantzitsu deritzogu herriko zein inguruetako jendeari musika hori entzuteko aukera ematea".

27 taldek aurkeztu dituzte euren lanak. Hala ere, urtero legez, sei besterik ez dituzte aukeratu. "Oso maila bikaina dute". Euskal Herriko ordezkari bakarra ariko da: Ordago Folk. Gehiago aurkeztu ziren, baina Arabakoa besterik ez da iritsi finalera.

Hainbat arlo izaten dituzte kontuan taldeak aukeratzeko orduan: "Batetik, konposizioa: jatorrizko abestiak kantatu behar dituzte. Bestetik, musika mailari erreparatzen zaio: instrumentazioari. Musikarien arteko oreka ere kontuan hartzen da". Azkenik, finalera iristen direnen artean irabazlea erabakitzeko, ikuskizuna bera da gakoa: "Zuzenean zer-nolako proposamena taularatzen duten agertokian".

Sei estilo propio

Sei taldeon estiloak erabat desberdinak dira. Iberiar penintsulako kantu ezagunenetan eta melodietan errotutako musikarekin gozarazteko asmoz iritsiko da Ermuara Bruna Sonora Madrilgo taldea. Ordago Folk arabarrek, eurek sortutako doinuak zein abesti bilduma zaharretatik egokitutakoak eramango dituzte agertokira.

Festa eta erritmoa gailenduko dira El Gueto con Botas taldearen ikuskizunean. Ska, reggae eta drum & bass erritmoekin batera uztartuko dute folk musika. Bestalde, tradizioak babesteko helburua du Xaluq taldearen musikak. Valentziar kulturak gordetzen dituen kanturik zaharrenak eramango dituzte Orbe kardinalaren plazara.

Galiziako gaita du protagonista Pontevedratik iritsiko den Quodlibet taldeak. Konnotazio historiko eta artistikoz betetako agerraldia egingo dute. Azkenik, Salamancako Brân taldeko musikariak gaita, whistle-a, bibolina, gitarra, kontrabaxua eta perkusioa eskuan dituztela agertuko dira agertokian.

Maila bikaina erakutsi dute denek, lehiaketarako aurkeztu dituzten lanetan. Hori hala izan da orain arteko jaialdi guztietan. Urteekin aldatu den gauza bakarra da gero eta urrutiago iristen dela jaialdiaren oihartzuna.

Aukera ona eskaintzen die lehiaketak hasi berriak diren taldeei ezagunago bihurtzeko. Batetik, hainbat komunikabidetan ateratzen dira irabazle moduan. Horrez gain, "lehen saria eskuratzen duenak zuzenean Getxo Folk jaialdian parte hartzeko aukera du. Eta datorren urtean gonbidatu gisa joko du gure jaialdian. Beren produktua ezagutarazteko beste aukera bat, beraz".

Talde errotuak

Lehiaketara aurkezten diren taldeez gain, gonbidatutako beste batzuk ikusteko aukera ere izango da egunotan. Xabi Aburruzaga Band ariko da gaur. Trikitilariak bere trebezia utziko du agerian Ermuan.

Euskelga taldeak bihar emango du kontzertua. Haren eskutik, geografia zelta osoan zehar bidaiatu ahal izango dute ikus-entzuleek.

1999an sortu zen Los Niños de los Ojos Rojos. Hainbat kulturatan zehar bidaiatzeko aukera eta ikuskizun ikusgarria eskainiko dizkie bihar euren kontzertura biltzen direnei. Azkenik, iazko Folkez Blai lehiaketa irabazi zuen Entre Orillas Bartzelonako taldeak kontzertua emango du domekan. Flamenkoaren eta musika kubatarraren arteko komunikazioa du ardatz: bi herri horien arteko eraginari buruzko ikerketa lana. Hala, hainbat estilo jorratzen ditu taldeak, kutsu oso pertsonalarekin: guajira, tangoak edota habanerak, besteak beste.

Jende mordoa erakartzen du jaialdiak. "Oso giro polita sortzen du. Gero eta jende gehiagok estimatzen du. Jendez betetzen da Orbe kardinalaren plaza, unean uneko kontzertuaren arabera. Herritarren aitortza badu".

Folkez Blai Ermuko agendan txoko egonkorra lortu duen ekitaldietako bat da. 11 urte bete ditu aurten, jada. "Pixkanaka hasi ginen. Eta hori haziz joan da. Oso pozik gaude. Betidanik izan dira sei talde finalean. Hala ere, gero eta talde gehiago daude gonbidatu gisa; gero eta ezagunagoa egiten ari da jaialdia. Hitzordu garrantzitsua da gurean. Proiektu moduan hasi zen, baina erabat egonkortuta dago gure programazioan".

Datozen urteei begira "baliabide gehiago" izatea nahiko lukete antolatzaileek, besteak beste, talde ezagunagoak gonbidatu ahal izateko. Ekitaldi gehiago antolatu ahal izatea ere badute amets: "Tailerrak, azoka bat, kalejirak... Baina, oraingoz, hau da daukaguna eta egin dezakeguna. Gure asmoa haztea da, ahal dugun heinean".

Natalia Salazar Orbe

XX. mendeko hiri bateko irudi bat; zuri-beltzean. Eta gaur egungo argazki bat, leku berean, koloreetan. Biak tartekatuta. Iraganeko irudia erdian, txertatuta ageri da: urteetan izandako aldaketa urriaren adierazgarri. Hiria Altneuland da, Israelen. Eta denboran eta espazioan bidaiatzen duen argazkilaria, Amit Sha'al. Denboraren joana irudikatzen du. Iragana, oraina eta etorkizuna, hirurak elkartuta gainazal berean. Argazkiak denbora hori islatu, iradoki eta komunikatzeko duen gaitasuna aztertuko du aurten Getxophotok.

Hamargarren urteurrena du jaialdiak. Atzo hasi eta urriaren 2ra bitartean, hogei erakusketa, tailerrak, eskolak, proiekzioak eta bisita gidatuak egingo dituzte, besteak beste.

Erakusketa gehienak kanpoan izango dira. Dena denen esku, aire zabalean. Hori du-eta ezaugarri nagusi jaialdiak. Formatu bitxiak baliatuko dituzte erakusgai dauden artelanak ikusarazteko: edalontzi azpikoak, belaki erraldoiak, fatxada papereztatuak, ikus-entzunezko proiekzioak, biniloak eta erakusleihoak.

Algorta auzoa bilakatu dute irudi bitxi eta erakargarrien topaleku. Hala, herrian barrena ibilbide bat eginez, irudi ikusgarri, hunkigarri eta harrigarriak aurkituko ditu bisitariak iraganetik etorkizunerako bide horretan.

Gherstenen loreak

Artistei dagokienez, ospetsuei zein etorkizun oparoa iragartzen zaien gazteei egin diete lekua. Hainbat ikuspegitatik heldu diote, batzuek eta besteek, Getxo-photok ardatz hartu duen gaiari. Besteak beste, Ori Ghersten Blown Up (Loreen detonazioa) dago ikusgai. Natura hilik islatzen du artistak. Lorak nitrogeno likidoa baliatuta izoztu ostean, leherrarazi egiten ditu. Hainbat kamera erabiltzen ditu prozesu osoa abiadura azkarrean jasotzeko. Emaitza, polita ez eze, beldurgarria ere bada. Loreen iraupen gutxiko edertasun eta zaurgarritasun ezaugarriak utzi ditu agerian.

Chino Otsukak memoriaren, identitatearen, denboraren eta argazkilaritzaren arteko harremana aztertu du. Denboraren makina bat balitz bezala, prozesu digitalak baliatzen ditu bere jatorrizko herrira itzulita, bere historiari erreparatzen dion turista gisa aritzeko. Bide batez, bere iragana berrikusteko modu bat ere bada, haurtzarora bidaiatuz. Errealismo handiko erretratu bikoitzak sortzen ditu Tokioko artistak; sinesgarritasun handikoak. Otsuka heldua eta Otsuka haurra elkarren ondoan aurkezten ditu, antzinako neskatxari mezuren bat bidali nahiko balio legez: "Begira nazazu. Hemen nago", esan behar diola dirudi argazkiari erreparatuta.

Beste era batera jokatu du denborarekin Irina Weningek Back to The Future bere lanean. Bera ez den argazkilari baten lana eta berea baliatzen ditu azken emaitza lortzeko. Bi argazkik osatzen dute sail horretako obretako bakoitza. Ezkerrekoan, 1970 inguruan ateratako argazki bat dago; eskuinaldean, enkoadraketa eta bestearen xehetasun berberak dituen beste irudi bat ageri da. Denboraren joana agerian uzten du bigarren irudi horrek: protagonistak zaharrago azaltzen dira. Deigarria da oso eszenografia guztien berreraikuntza. Izan ere, batean eta bestean, bietan, berdina da. Pertsonaiak ere berdin jantzita ageri dira. Elementurik hunkigarriena ikus ezin daitekeen denbora da; alegia, argazki baten eta bestearen artean igaro diren 25 urteak: etorkizunerako itzulia.

Oroimenik bako denbora

Erakusketa guztien artean bada barrenak astinduko dituen lagin berezi bat: Paperezko erlojuak marrazki erakusketa. Alzheimerra duten pertsonek memoriaren galerari buruzko tailer batean egindakoak dira. Dementzia eta Alzheimerrari buruzko ikerketen arabera, denboraren nozioa da gaixook galtzen duten lehen gauza. Hala, memoriarik ez duena denboran kokatzen ez dakien gizaki bilakatzen da, lekuan edo izaeran kokatzen ez dakien pertsona bihurtu aurretik.

Pilulak hartzeko ordua, injekzioa jartzekoa, otorduak, nekearen ordua... Denboraren nozioaren galeraren adierazgarri, orduak esferatik kanpo kokatzen dituen erloju baten irudia aukeratu dute. Erloju hori irudikatu zuen adinekoaren buruaren barren-barrenean, ezkutuan, zer gordetzen den ezin jakin azalpenik gabe irudiari txundituta begiratzen dionak.

Bada gizakiak eta naturak aurre egin ezin dioten beste borrokarik ere: denboraren kontrakoa. Anna Katharina Scheidegger suitzarrak borroka horren adibide bisuala aurkeztu du: Suitzako Alpeetako glaziarren urtzea baliatuta islatu du denboraren kontrako borroka hori.

Antzeko bidea jorratu du Mark Formanekek ere. Standard Time bere lanak agerian uzten du denbora kontrolatzeko gizakiak duen obsesioaren aurrean lortu duen gauza bakarra hura neurtzea besterik ez dela izan. Ohalaxka handiak baliatuta, eskuz egindako erloju handi bat erakusten du. 70 beharginek etengabe zelan moldatzen duten jaso du: eguneko 24 orduetako minutu ororen irudiak erakusten ditu.

Emakumearentzako txoko berezi bat ere bada. Getxophotok, Bilboko Euskal Museoarekin elkarlanean, omenaldia egin nahi dio lehen euskal emakume argazkilariari. Eulalia Abaituari (Bilbo, 1853-Bilbo, 1943). XIX. mendearen bukaeran Liverpoolen bizi zen garaia oso garrantzitsua izan zen harentzat. Han ezagutu zuen argazkilaritza, eta lehen hastapenak egin zituen arte horretan. Zenbait aparatu eskuratuta, geroago Bilbora eramango zituen teknika batzuk ikasi zituen. Historialariek lehen euskal emakume argazkilaritzat jo dutenak garai zailak eta aldakorrak bizi izan zituen: gerren arteko garaiak, Bilboren industrializazio prozesua eta landa gizartearen ahultzea. Aldaketa garrantzitsu horien guztien lekukoa izan zen. Bera bizi izan zen eremutik gertukoak jaso zituen bere lanetan: Arratia, Begoña auzoa zein itsasadarra, besteak beste. Haren argazkiek balio etnografiko eta historiko handia dute. Horrez gain, hark utzitakoak aldaketa eta nahasmendu handiko garai haiei buruzko agiri garrantzitsuak dira.

Jaialdiak erakusgai jarri dituen argazki guztiak hiru orduko ibilbidean ikus daitezke. Bisita gidatuetan izena emateko aukera ere badago. Ibilbidea bere kabuz egin nahi duenak argibide ugari aurkituko du erakusketei buruz prestatu duten mapa deskargatuta. Aitzakiarik ez dago, beraz, teknika, baliabide, teknologia, ikuspuntu eta adierazmen ugariz betetako artelanei erreparatzeko tarterik ez hartzeko.

Informazio gehiago bildu nahi izanez gero, bisitatu webgune hau:

getxophoto.com