BIZKAIKO HITZA

Bizkaia

Ingurumena zaintzeko eguna dute biharkoa Bizkaiko hainbat herritan: zenbait lekutan dagoeneko ospatu badute ere, Zuhaitz Egunagaz bat egingo dute bihar hainbat bizkaitarrek.

Mungian, esaterako, asteburu osorako jarduerak prestatu ditu udalak Zuhaitz Asteko ekitaldien barruan. Bihar goizean, Landareen VI. Feria egingo dute, Andra Mari plazan. Bertan, era guztietako landareen erakusketa eta salmentarako tartea izateaz gain, ume eta helduentzako tailerrak antolatu dituzte. Azoka 10:00etan hasiko da, eta 15:00etan itxiko.

12:00etatik 14:00etara, zentzumenak erabilita lore aromatikoak identifikatzen irakatsiko dute. 12:00etatik 13:00era, konposta egiten irakasteko tailerra prestatu dute. 13:00etik 14:00etara, azkenik, lore sikuen tailerra emango dute. Domekan, 2012an bost urte betetzen dituzten haurrak izango dira protagonista. Izan ere, Nire zuhaitza eta biok lelopean, ume horiek bertoko arbolak landatuko dituzte 10:00etatik 13:00era bitartean.

Lezaman, 11:00etan elkartuko dira, udaletxeko plazan. Handik Bizkaiko Foru Aldundiko basozainen etxera joango dira, eta, haritzak, lizarrak eta astigarrak landatu ostean, hamaiketakoa egingo dute Gangurenen. Goizerako, gainera, umeentzako tailerrak antolatu dituzte herrian. Zuhaitz Egunaren ospakizunak bukatzean, parte hartu dutenei opari bana emango diete.

Zierbenan ere bat egin dute arbolen eguneko ospakizunekin. Udalak dei egin du gaur 18:00etan batzeko, El Puerto ludotekan. Zuhaitzak landatzeaz gain, 20:00etara bitartean birziklatutako materialak egiteko tailerrak emango dituzte.

300 zuhaitz Arrigorriagan

Arrigorriagan, 300 zuhaitz landatuko dituzte domekan —haritzak, urkiak, astigarrak eta gereizondoak—. Ekimen horren harira, 11:00etatik 14:00etara, ingurumenarekin lotutako hainbat jarduera egingo dituzte; hala, besteak beste, tailerrak, marrazki lehiaketa bat eta umeentzako puzgarriak egongo dira.

ZUHAITZ EGUNA

Non. Mungian, Lezaman, Zierbenan eta Arrigorriagan.

Euskal Herriko hilarriak erakusketa dago ikusgai Gernika-Lumoko kultur etxean. Antzinako errituei lotutako hilobi monumentuak eta haiei Pedro Zarrabeitia Miñaur industria ingeniaritzan adituak ateratako argazkiak jasotzen ditu erakusketak. Hilarriei buruz Zarrabeitiak egindako ikerketaren datuak ere ikusi ahalko dituzte kultur etxera joaten diren bisitariek.

Azken urteetan Euskal Herriko hilarriak aurkitzen eta ikertzen aritu da Zarrabeitia. Euskal etnografiarekiko eta artearekiko zaletasunetik abiatuta sortu zitzaion elementu horiekiko interesa. Zaletasun hori argazkilaritza artistikoaren bitartez adierazten du artistak.

Irudiak, sinboloak eta euskal sentimenduen adierazpenak bilatuz, hilarrien munduarekin egin zuen topo. Euskal Herriko hainbat txoko bisitatu ditu Pedro Zarrabeitiak argazki artxibategi osatua eratzeko, eta milatik gora marrazki egin ditu argazki horiek oinarritzat hartuta. Erakusketan lan horren lagin bat dago ikusgai.

Antzinako errituei lotutako hilobi monumentuak dira disko formako hilarriak, aditu gehienen iritziz. Adituak, baina, ez dira ados jartzen monumentu horien formak interpretatzeko orduan, eta hainbat teoria daude gai horren inguruan.

Hilarri gehienen eredua harri laua da, disko formako aurpegi paraleloak dituen harri laua, hain zuzen ere. Horrez gain, lurrean sartu ahal izateko oinarria ere izaten dute. Diskoaren bi aldeak zizelkatuta egon ohi dira; batzuetan, baita oina eta ertzak ere.

Inguruan dauden harriz egindako monumentuak izaten dira hilarriak. Beraz, mota guztietako harri formazioak aurkitzen badira ere, hareharrizkoak eta kareharrizkoak dira nagusi. Lehenengoak zizelkatzeko oso errazak dira, eta, bigarren harri motari dagokionez, ugaria eta oso gogorra da.

Hilarriak dituzten grabatuei dagokienez —marrazkiak, ikurrak eta inskripzioak—, era askotarikoak dira. Izan ere, kontuan hartu beharrekoa da bi mila urteko epean eta hainbat zibilizazio eta kulturaren eraginpean egindakoak direla.

Monumentu horiek egin zituzten artisauek hiru inspirazio iturri nagusi izan zituzten: motibo astralak, sinbolo kristauak eta daten inskripzioak. Hileta errituetatik haratago, datu etnologiko, historiko eta artistikoen iturriak jasotzen ditu erakusketak, eta astelehenetik ostiralera egongo da zabalik hil honetan, 10:00etatik 14:00etara eta 17:00etatik 21:00etara.

Eguneroko tresnek erakartzen dute Iñigo Arregi artista arrasatearra. Horregatik, sarri askotan, ateak, leihoak, giltzak eta halako elementu arruntak dira haren eskulturen eta erliebeen protagonistak. Arregik sortutako lanak Durangoko Museoan daude ikusgai hilaren 25era arte.

Adituen ustez, arrasatearraren lana "indarrez betea" eta "hausnartua" da. Askok ikusten dute XX. mende hasierako euskal eskultoreen oinordeko gisa. Arregiren eskulturek Jorge Oteizaren lanekin lotura nabarmena dutela adierazi dute behin baino gehiagotan. "Bien ardura izan dira hutsa, bolumenek sortzen dituzten efektuak, betetasuna eta zuloak", adierazi du Arantza Otadui arte adituak. Oteiza miresten duenez, gaur egungo artisten eta Oteizaren eskulturen arteko zubi lana egiten du.

Hausnartzeko bidea

Arregiren arteak ikuslea xurgatu eta pentsatzera bideratzen duelakoan dago Otadui: "Iñigoren lanak aurrean dagoenaren garuna lanean jartzen du, zirrara sortzen du". Sorkuntzari esker, artelanei begira dagoen pertsonaren espiritua elikatzeko balio du. Hori dela eta, objektu zena benetako arte adierazpen bihurtzen dela dio Otaduik.

Arkitektura gustuko duen orok huts egin ezinezko hitzordua dauka bihar Enkarterrian. Izan ere, Bizkaia eta bere etxe merkeak. Enkarterriko arkitektura izeneko erakusketari bisita egiteko azken eguna izango baitu.

Erakusketak bukaerako eguna duela aitzakiatzat hartuta, eskualdeko hainbat txokotako arkitektura ezagutzeko bisita gidatua antolatu dute Enkarterriko museoak eta Bizkaiko Batzar Nagusiek. Herri batetik besterako bidaia erosoagoa izan dadin autobusak jarri dituzte, gainera.

Gerturatutakoek ikusiko duten aurreneko tokia Sopuertan dagoen Enkarterriko museoa da. Ondoren, Zallara joango dira. Bertan, Kadagua etxe saila bisitatuko dute, bertako etxebizitza baten barrualdea ere ezagutuz. Hirugarrenik, eta Sopuertara itzuli aurretik, Gueñesetik pasatuko dira, eta bertako etxe merkeak izeneko etxebizitza sailean geratuko dira.

Bisita gidatuan parte hartu nahi duena 11:00etan Sopuertako Avellaneda auzoan egon beharko da. Goiz joatea komeni da, kopurua mugatua baita. Itzulerako bidaia, berriz, 14:00 aldera egingo dute. Bisitaldia egiteko, gutxienez hamabost pertsona bildu beharko dira, eta doakoa izango da.