BIZKAIKO HITZA

"Segundoro, 206 kilo hondakin jaurtitzen dira gure ozeanoetara". Halaxe ohartarazi du Surfrider Foundation Europe fundazioak. Egoera "kezkagarria" denez, itsasertza garbitzeko eta uretan pilatzen den kutsaduraren jatorriari eta eraginari buruz informatzeko, taldeak XVIII. Ocean Initiatives egitasmoa abiatu zuen atzo, Bizkaian. Hala, asteburuan, hainbat hondartza garbitzeko lanak egingo dituzte parte hartzen duten boluntarioek. Getxon, Areeta eta Arrigunaga garbituko dituzte. Sopelan, Barinatxe eta Atxabiribilen ibiliko dira. Azken horretan arituko da Peña-Txuri surf taldea, "Bizkaiko lehenengo surf kluba". Imanol Eizmendi (Deustua, Bilbo, 1961) klubeko kidea eta surflaria da, eta hark ere parte hartuko du garbiketan. "Nahiz eta Peña-Txuri taldea 1990. urtean sortu genuen, Francoren garaian hasi ginen surfa egiten Sopelan, eta betidanik zaindu nahi izan dugu inguru hori", azaldu du.

11:00etan hasiko dira Atxabiribil garbitzen. Batez ere, hondartzan aurkitzen diren plastikoak, zigarroak eta hondakin organikoak batuko dituzte. Gainera, ostean, bildutako zaborra sailkatu eta birziklatu egingo dute. "Bazkaltzeko zeozer hartuko dugu, eta olatuak baldin badaude, bide batez, surfean aritzeko aprobetxatuko dugu guztiok elkarrekin".

Ocean Initiativesek proposatzen duen jarduerarekin herritarrak itsas hondakinen arazoaren inguruan sentsibilizatzea nahi dute. "Garbiketen egitasmoa asko gustatzen zait belaunaldien arteko kontaktua izaten delako eta gazteekin itsasoarekiko zaletasun eta ardura hau partekatzen dugulako", dio Eizmendik. Modu horretan, urtero, lakuen, ibaien eta itsas hondoen garbiketak egiten dira udaberriko lehenengo asteburuan. Surfrider fundazioarekin aritu baino lehen, surflariek garbitze lanak egiten zituzten jada. "Gaztetan asko borrokatu izan ginen kostaldea bere horretan mantendu ahal izateko, eta mota horretako ekintzetan parte hartzeko prest gaude gaur egun ere; bazkideak oso motibatuta daude".

Sopelako harea eta itsaslabarra garbitzeaz gain, hondakinek itsas hondoan eta faunan eragiten dituen kalteak ere salatu nahi dituzte. "Hondakin gehienak plastikoak dira". Eizmendik azaldu duen moduan, pertsona askok hondartzara joan eta zaborra bertan uzten dute, nahiz eta paperontziak gertu egon. "Hemen marea biziak ditugu, eta harean uzten duten hondakinez betetako poltsa horrek itsasoan amai dezake; azkenean, harkaitzen kontra talka egin, eta zaborra itsasoan barreiatzen da".

"Ozeanoei lurretik eta itsasotik erasotzen diegu gizakiok". Lurrean sortu eta uretan amaitzen duten hondakinez gain, itsasoan bertan sortzen direnak ere gogoan ditu Eizmendik. "Egun, ohiturak asko aldatu dira, eta jende askok begirune handiagoa dauka; baina, lehen, itsasontzietatik edozein motatako hondakinak itsasora jaurtitzen zituzten etengabe".

Egoera hori dela eta, Surfrider fundazioan askotariko jarduerak bultzatzen dituzte etengabe. 2012an, 50.000 pertsona inguruk 1.230 ekintzatan parte hartu zuten. Aurten, fundazioak helburu bat lortu nahi du: Europan behin bakarrik erabil daitezkeen plastikozko poltsen banaketa debekatzea. Hartara, itsasgarriak banatuko dituzte egitasmoetan parte hartzen duten boluntarioen artean. Itsasgarri horien bidez, parte hartzaileek tokiko dendetako saltzaileei eskatuko diete kutxetan itsasgarri bat itsats dezaten. Horrela, saltzaileak erabilera bakarreko plastikozko poltsa gehiago ez banatzeko konpromisoa hartuko du. "Egitasmoa ondo dago, eta hezteko egokia da; nik bizikletan itsasgarri bat daramat".

Berrikuntza modura, fundazioak beste proiektu bat ipiniko du martxan: lobbying posta txartelak prestatuko dituzte. Nahi duten herritarrek Surfriderri postal bat bidali ahal izango diote; haren bitartez, denda guztiei eskatuko diete erabilera bakarreko plastikozko poltsak galarazteko. Ostean, elkarteak txartel guztiak jaso eta mobilizazio honen berri emango du Europako agintarien aurrean.

Itsasoa, irakaskuntza esparru

Peña-Txurin umeei itsasoarekiko errespetua transmititzen saiatzen dira. Horretarako, garbiketez gain, ekintza ugari antolatzen dituzte. Adibidez, haurrek hondartzan gau bat igarotzeko aukera dute, eta monitore batekin izarrak edo itsasaldiak aztertzen dituzte.

Beste alde batetik, itsasoa jarrera iraunkorrak sustatzeko lanabes gisa erabiltzen dute klubeko bazkideek. Ohitura ekologikoagoak bultzatzeko asmoz, harean hondakinak batu behar direla irakasten diete umeei txikitatik; baina, horrez gain, hondartzaraino bizikletaz joateko animatzen dituzte. "Hondartzaraino helduko den bidegorria eskatzen ari gara behin eta berriro Sopelan; umeentzat ohitura osasuntsuagoak sustatzeko balioko luke, eta ingurumenarekiko errespetagarriagoa izango litzateke bide hori", adierazi du.

Iaz, 5.175 eskari jaso ziren Bilbon etxeko laguntza osagarria jasotzeko, aurreko urtean baino %20 gehiago. Bestalde, %4 jaitsi zen diru sarrerak bermatzeko errenta jaso zuten bilbotarren kopurua.

Hirigintza prozesuetan buru-belarri dabil Bilbo azken urteotan; Abandoibarrako master plana, Miribilla auzoa, Zorrotzaurre... Bilbo zerbitzu hiri bilakatzeko asmo horri erantzunez, Bilbao Ria 2000 elkarte publikoa 1992tik dabil lanean. Une honetan Abandoibarra inguruko orube bat saldu guran dabil, han ere eraikitzeko. Mazarredo zumardian dago, leku ezin hobean kokatuta: Guggenheim museoaren ondoan, itsasadarrera begira, hiriko erdigunean bertan; edonork nahiko lukeen tokia, beraz. Erakundeak ez dio erabilerarik ematen bertan dagoen eraikin zaharrari, eta Bilboko Udalak etxerik gabekoentzako udal aterpetxe gisa atonduta dauka aspalditik. Akordio horretara iritsi ziren udal administrazioa eta elkarte publikoa. Orain, baina, lursailaren salmenta dela eta, aterpetxea lekuz aldatu beharko dute, hiriko beste gune batean zerbitzua ematen jarraitzeko. Nahiz eta itxiera datarik ez dagoen oraindik, udala toki bila dabil.

Etxerik gabeko pertsonentzako aterpetxea da, eta bi motatako zerbitzuak eskaintzen ditu; urte osoko aterpea eta neguko zerbitzu bereziak, hain zuzen ere. Lehena ez da inoiz ixten, 32 plaza ditu, eta ostatua, kontsigna, higiene pertsonala eta segurtasuna eskaintzen ditu, baita gizarte hezitzaileen arreta pertsonalizatua ere. Neguko zerbitzua lau hilabetez egoten da irekita, eta klimatologiaren arabera azaroan edo abenduan hasten dira zerbitzu hori eskaintzen. Normalean, 50 ohe egoten dira bertan, eta beste 50 gehitzen dituzte tenperaturak oso baxuak izaten direnean. Larrialdi egoerei begirakoa da bigarren hori; lehenak gizarteratzea ere badu helburu.

Aspaldion salmenta prozesu betean dabil Bilbao Ria 2000. Iaz, Garellanoko lursaila saldu zuen, eta, aurten, beste orube bi salduko ditu: Mazarredo zumardiko hau eta Leizaola lehendakariaren kalean, Zubiarte merkataritza gunearen parean dagoen beste bat. "Higiezinen salmentako estrategia kontuak" direla eta, orain erabaki dute saltzea. Azken bi lursail horien salmentekin 35,6 milioi euroko diru sarrerak izango dituzte. Bilbao Ria 2000ek 12,6 milioi euroan merkaturatu du Mazarredoko eraikina. Diru dezente irabaziko du salmenta egiten denean. Izan ere, 2004an, 4,8 milioi euroren truke erosi zion Bizkaiko Foru Aldundiari. Aldameneko orubearekin batera, guztira 11.000 metro koadroko eraikitzeko ahalmena duen saila sortuko litzateke, eta hirigintza planak Mazarredo zumarditik zein Uribitarte pasealekutik sartzeko aukera ematen du.

Salmenta prozesua

Administrazio kontseiluan erabakiko dute Mazarredoko lursaila nori salduko dioten. Elkarteak oraindik ez daki zertarako erabiliko duten lursaila, baina Bilboko Udaleko Hirigintza Planean agertzen den bezala, etxebitzitzak, bulegoak edo lokal komertzialak eraikiko dituzte bertan.

Iñaki Duque Bilbao Ria 2000eko komunikazio eta kanpo harremanetako arduradunak esan duenez, "elkarteak ez daki aterpetxea noiz itxiko duten". "Eraikuntza enpresak egiten duen eraikitze programaren arabera, lehenago edo geroago eten beharko dute zerbitzua Mazarredo kaleko 22. eraikinean. Erabakia lursaila erosiko duen enpresarena izango da". Dena dela, oraindik "presarik ez" dagoela aurreratu du; izan ere, lehenik eta behin, erosleak erosketa aukera eskuratuko du, eta gero onartu egin beharko luke. "Ordura arte, ezingo da ezer ere egin". Hartara, Duquek adierazi duenez, ez du uste urtea bukatu aurretik mugimendurik egongo denik.

Lanak noiz hasiko diren erabakitzen duten momentuan Bilboko Udalarekin hitz egingo dutela argitu du Duquek. "Data zehatz bat emango diegu". Nahiz eta gure aldetik datozen hilabeteetan ez den mugimendu handirik egongo, udala aukera berriak aztertzen has daiteke bere aldetik, ikusita laster lekuldatu beharko duela aterpetxea.

Aterpetxe berria

Mazarredon eskaintzen zituzten zerbitzu biak mantenduko dituzte aurrerantzean ere, eta leku posibleak begiratzen hasi da jada udala. Dena dela, oraindik ez du argitu zeintzuk diren aztertzen ari den horiek. Aukera posible bat Atxuri auzoan kokatuta dagoen Ollerietako eskola da. Duela hainbat urtetik, eraikina ikusmen urria duten ikasleentzako babeserako zentroa da, baina Eusko Jaurlaritzak datorren ikasturterako Santutxura lekualdatzeko asmoa du. Atxuri kaleko 45. zenbakian dago 1922an eraikitako eraikin hori, eta Pedro Ispizua arkitektoak diseinatu zuen.

Eskola zaharra Gizarte Larrialdietarako Udal Zerbitzuaren egoitza izango da, ostatu eskariei erantzungo zaie bertan, arropa eta janaria banatuko dira, eta Zabala kaleko dutxa publikoak sartzea ere aztertzen ari dira. Gizarte Ekintza Arloko iturrien arabera, oraindik ez dute erabakirik hartuko, eta ez dute zehaztu gainontzeko aukerak zein diren.