Urteurren borobila dute Gernikan eta, han bezala, 1937an frankisten aginduz bonbardaketak pairatu zituzten beste hainbat herritan. Hainbat eta hainbat herritar hil, eta beste asko zaurituta edo bizi osorako markatuta utzi zituztenetik, 75 urte beteko dira. Euskal Herrian esangura berezia duen beste urteurren bat ere izango da 2012an: 1512an, Gaztelak konkistatu egin zuen Nafarroako erreinua, ordura arte independentea. Datorren urtean, beraz, konkista horren bosgarren mendeurrena beteko da. Gernika Batzordeak, bonbardaketaren batzorde ikertzaileak, ahalegina abiatu du "bi urteurren borobil" horiek eta "Euskal Herriaren ziklo berri hau" lotzeko.

Bide horri ekiteko, batzar baterako deialdia egin dute biharko, 10:00etan, Gernika-Lumoko kultur etxean. Herri erakundeak, ikertzaileak, kultur taldeak, idazleak, bertsolariak, dantzariak eta ekarpenak egiteko prest dagoen edonor dago gonbidatuta.

Urteurren ez elitista

Sabin Ibazeta batzordeko kideak azaldu duenez, urteurren borobil horrek "ez elitista, herrikoia eta parte hartzailea" izan behar du. Biharko batzarrean, datorren urteko ekitaldien oinarri izango diren hiru ardatzak azalduko dizkie Gernika Batzordeak parte hartzaileei.

"Historia, memoria eta transmisioa" da lehenengo ardatza. "Zer izan den Euskal Herria eta zer izan zen Gernika" izango dute hizpide, eta baita "zelan transmititu hori guztia belaunaldi gazteei" ere, Ibazetak azaldu duenez. "Euskal Herrian historian izan diren gertakari garrantzitsuenak" ere gogora ekarriko dituzte —eurei dagokienez, Gernikako bonbardaketa—.

Bigarren ardatza "eskubide zibil eta politikoen aldarrikapena" izango da. "Eskubide batzuk —banakoenak eta kolektiboak— bermatu gabe" daudela deritzo Gernika Batzordeak, "ETAren iragarpenaren ondoren etorkizunera begira bide berri batzuk" zabaldu arren. Hori dela eta, "horiek defendatzeko aldarrikapena" egin gura dute, hala nola "erabakitzeko eskubidearen aldarrikapena".

Euskal Herriaren etorkizunarekin lotuta dago hirugarren ardatza: "Zelan ikusten dugun, zelan sortu Euskal Herri berri bat", azaldu du Ibazetak. Ardatz hori bi alorretan lantzeko asmoa iragarri du. Batetik, "sistemaren apurketak eraman gaituen krisia eta herri askorentzat etorkizun oso iluna dakarrena". Hala, egoera horri buelta zelan eman aztertuko dute. Bestetik, Gernika Batzordeak badaki eurena ez dela izan bonbardatu duten herri bakarra, eta, horregatik, gogora ekarri nahi dituzte gaur egun oraindik horrelako sarraskiak jasaten ari diren herriak. Batzuen eta besteen arteko "harremanak sendotzeko beste sistema bat" gura dute.

Biharko batzarrera doazenekin "ideia horien inguruan pentsatzen hastea" dute helburu. Urtarrilean, berriz, zehazten hasi gura lukete urteurreneko apirileko ekitaldien egitaraua.

Bizkaiko ahaldun nagusi Jose Luis Bilbaok Euskalduna jauregia eraberritu eta handitzeko obrak ikuskatu ditu asteon. Bilbaoren ustez, lanak "martxa onean" ari dira. Inaugurazioa 2012ko irailerako izatea espero dute, baina apirilean kongresuak egiten ha...

Hamazortzigarren lekura arte ez zen bizkaitarrik —ezta euskal herritarrik ere— ageri Igorreko Munduko Ziklo-kros Lehiaketan; Egoitz Murgoitio izan zen lehenengoa —irudian—. Belgikarrak izan ziren nagusi domekan. Hain zuzen, Kevin Pauwelsek bukatu zuen lehenengo Igorreko zirkuitua, ordubete pasatxoan; gertutik jarraitu zion Sven Nys herrikideak. Hirugarren lekua ere belgikarrentzat izan zen: Tom Meeusenek eskuratu zuen. Igorreko ziklo-kros proba aurten ez egiteko arriskuan egon dela azaldu du Juan Mari Zurinagak, Arratia Txirrindularitza Taldeko presidenteak, "erakundeen eta, batez ere, Jaurlaritzaren murrizketengatik".

Ganekogortako parke eolikoaren proiektua geldiarazi egin behar dela adierazi dute Bilduk eta EAJk, koalizioak jakitera eman duenez. Horretarako, arauz besteko proposamen bat aurkeztu dute proiektuari buruz. Horrez gain, parkearen proiektua geldiarazteko Bizkaiko Batzar Nagusiek eman beharreko pausoak proposatu dituzte. Bi taldeok batuta gehiengo osoa eratzen dutenez, proposamena onartu egingo da.

Bilduren ustez, parke eolikoa Ganekogortan jartzearen aurkako jarrera agertu behar dute Batzar Nagusiek. Inguru natural horretan era horretako parke bat jartzeko "justifikaziorik ez" dagoela deritzote. Haien ustez, ingurumen baliabideak lehenetsi behar dira "errendimendu eskasa" izango duen proiektu baten aldean.

"Bistakoa da", Bilduren arabera, proiektua eraikitzeko eta martxan jartzeko lanek "kalte izugarria" eragingo lieketela espezie babestu batzuei eta paisaiari. Hori dela eta, Bizkaiko Batzar Nagusiei esan diete eska diezaiola Eusko Jaurlaritzari ingurumen inpaktuari buruzko aldeko txostenik ez emateko.

Azkenik, nahi dute Batzar Nagusiek eska diezaiotela Eusko Jaurlaritzari EAEko energia eolikoaren 2002ko Lurralde Plan Sektorialaren iraunaldia eteteko. Neurri horri euts diezaiotela nahi dute "dimentsio energetikoaz gain ingurumen arloa ere barneratzen duen energia eolikoaren LPS berria onartu arte".

Hainbat arrazoi jaso ditu Bilduk proiektuaren aurka agertzeko. Besteak beste, gogora ekarri dutenez, "estatuko gisa horretako gainontzeko planek ez bezala, funtzio horretarako baztertzen diren guneak ez ditu barneratzen" Ganekogortako proiektuak. Horrez gain, Bizkaiko eta Arabako Batzar Nagusiek salatu zuten "gaur egun guztiz zaharkiturik dauden aurrekontuetan" oinarritu zela Lurralde Plan Sektoriala. Bilduk adierazi duenez, horren ondorioz Batzar Nagusiek "plana aztertzeko eskatu zuten, baita kokalekuak berriz aztertzeko ere; hori egin artean, tramitazio fasean zeuden parkeei zegozkien baimenak emateko prozesua eteteko eskatu zuten". Hain zuzen, gogora ekarri dutenez, Ganekogortako parkerako hogei haize errota egitekoak ziren planaren arabera; gaur egun, ordea, hamabi jartzeko asmoa dagoela dio. "Beraz, jadanik ez du sostengu juridikorik", ondorioztatu dute.

Energia kopuru "ia hutsala"

Bizkaiko Bildu koalizioak, gainera, adierazi du "ia hutsala" izango dela parkeak sortuko duen energia kantitatea. Jakinarazi dutenez, hamabi haize errotaren potentzia, guztira, 10,2 megawatt izango da; "hau da, 2010eko Euskadiko estrategia energetikoaren arabera, haizearen bidez lortutako energiaren %1,6".

Potentziari dagokionez, ordea, azaldu dute Gipuzkoan, Araban eta Bizkaian kontsumitzen den energia guztiaren "%0,16 soilik" ekoitziko duela Ganekogortako parkeak. Kantitatea hori, gainera, are txikiagoa izango dela deritzote, haize errotak errendimendu osoan oso gutxitan ariko direla ondorioztatuta —gogora ekarri dute errendimendua txikiagotu egiten dela baldintza meteorologikoen arabera—. Hori dela eta, hain energia kopuru urria ekoizteko era horretako balioa duen natur baliabidea suntsitzea ez dela onartzekoa diote.

Balio emozionala

Arrazoi teknikoak aipatzeaz gain, Bilduk adierazi du mendi gainak "industria bat bera ere" jartzeko gune ezin daitezkeela bihur, "balio estetiko eta emozional handia" dutela eta "aberastasun natural zein arkitektoniko" direla argudiatuta. Gogora ekarri dute, gainera, Ganekogorta ingurua "Gorbeia, Urkiola eta Armañon parke naturalak lotzen dituen igarobidea" dela.

Goizean goiz jarria zuen Euskal Espeleologoen Elkargoak deialdia Gautegiz Arteagan. Helburua, Ozamiz I kobazuloa garbitzea. Eta arrakasta izan zuen deialdiak, ingurumenarekiko duten konpromisoak bultzaturik, 30 boluntariotik gora batu baitziren zapat...

Nekazaritzako Lurren Bankuaren lehenengo zazpi lur sailek urte batzuetarako jabeak badituzte jada. 300.500 metro koadrotik gorako lur sailak erosi zituen Bizkaiko Foru Aldundiak Busturian eta Bermeon nekazaritza proiektuetara bideratzeko. Jabe berriak...

Leire Gutierrez Leioa Askartza taldearen bitartez murgildu zen waterpoloaren munduan. Taldeko kapitaina da, 37 urte ditu, eta gauza asko gertatu zaizkio hamabi urteko ibilbide luzean: batzuk, gogoangarriak; beste batzuk, berriz, gogorrak.Zenbat urtere...

"Herrian egin den arte garaikideko lehen erakusketa da", dio Joseba Langarak. Baserrian egin dituen edo aretoan bertan egiten ari den lanak ditu ikusgai, Arrietako txoko zaharra egondako lekuan. Iragan azaroaren 19tik egunero-egunero izan du zabalik, eta halaxe jarraituko du abenduaren 19a bitarte —astebete luzatzen ahaleginduko da, Gabon egunera arte—.

Nekazaritzari lotuta egon da Arrieta herria, eta, Langararen esanetan, askok diote, barrura sartzera gonbidatzen dituenean, ez dutela ulertzen arteaz. Eskulturetako batzuk txokoko barra izandakoaren gainean dauzka jarrita, eta atondu egin behar izan du erakusketarako. Adibidez, barratik sabaira artekoa estali egin du. "Batzuek goikoari begiratzen diote. Beste batzuek behekoari, barrari berari. 'Ze dotore jarri duzun', esaten didate. Baina ez dira ausartzen erdira begiratzera". Lanei erreparatzeko beldur direla uste du, eta, bere irudiko, bere egitekoa da beldur hori uxatzea.

"Musikaz jakin ez arren, askorik ulertu ez arren, denok entzuten dugu autoan edo irratian edo beste edonon. Eta gustatzen zaigu edo ez zaigu gustatzen entzuten ari garen hori. Eskulturarekin beste horrenbeste gertatzen da. Ez da ezer ulertu behar", esaten die Langarak erakusketara joaten direnei. Musikarekin egindako alderaketa horrekin jarraituz, eskultura ere "melodia, erritmoa eta harmonia" dela iruditzen zaio.

Arratsaldero egoten da jendearen zain. 18:00etan irekitzen du lokala, eta 21:00ak arte izaten du zabalik, astelehenetik igandera bitartean. Udazken bukaerako egun laburrotan, ordurako gaututa egoten da. Hala, kriseilu batekin egiten die harrera Langarak. Atarian dauka jarrita, barruan dagoen kandelaren argia urrunetik ikus daitekeela.

Erakusketara sartu aurretik, hala ere, bada zer ikusirik. Plazatik iritsi eta aurrez aurrez ortuan lan egiteko erabiltzen dela edo erabili izan dela dirudien makina bat dago jarrita. Horman dago eskultura horren azalpena, ingelesez idatzita. Alde batean, zer den eta zertarako den azaltzen du testuak; aldamenean, osatzen duten piezak ageri dira. XX. mende hasierakoa dela irakur daiteke. "Tabernan zeuden bi gizon etorri zitzaizkidan lehengoan. Batek ingelesez bazekien, eta, testua irakurritakoan, makina zertarako zen azaltzen hasi zitzaion besteari. 'Bai zera! Ez duzu ikusten aurrean autoko jasogailuak dituela ala?', erantzun zion", gogoratu du. Bisitariak asmatu beharko du zein den eskultura bihurtutako tramankulu horren egia.

Eraikinaren atzeko aldean dago kaleko bigarren eskultura. Txokoa erre egin zen duela hiruzpalau urte, eta orduko sukaldea izandakoaren hondakinen artean ezkutatu du Langarak, Arrietako elizaren aterpean. Bilboko Erribera merkatuan jarri zuen erakusketa baterako egindako pieza baten zatia da. Harako lan hark Bilboko itsasadarra irudikatzen zuen, eta Arrietan dagoen zatiak Ibaizabalek itsasoratzean ezker-eskuin izan dituen garabien antza dauka.

Hain zuzen ere, sute haren lekukotza bildu du Langarak eskultura batean. Sukalde izandakoaren horma zati bat eta hondakin artean aurkitutako aiztoa izan ditu abiapuntu. "Lan honek seguruenik Arrietakoa ez den norbaitentzat ez du aparteko esanahirik izango, baina herrikoei kontu asko ekartzen dizkie gogora". Azken batean, bere esanetan, bereziki Arrietan eta arrietarrentzat egindako erakusketa da berea. Hain zuzen ere, eskulturetako asko egunez egun aldatuz doaz; oraindik bukatzeke daude.

Zuzenean lan egiten du, arratsaldero bertan igarotzen dituen hiru orduetan. Berak bertsolaritzarekin alderatzen du erakusketa. "Bertsolariei gaia ematen zaie, eta haiek azken puntua pentsatzen dute aurrena. Gero hasiko dira bertsoa osatzen. Nik ere badakit nora joan nahi dudan erakusketa honekin, baina egunez egun noa bidea osatzen". Dena den, arestian aipatu bezala, herrira bizitzen etorri aurretiko lanak ere baditu erakusgai. Zazpi urte izango ditu zaharrenak. Bakoitzak nortasun propioa duela dio, eta eurek eskatzen dutela bilakaera bat, dagokiena.

Parte hartzeko tartea

Gehienak bereak diren arren, bisitarietako batek ekarritako elementuak ere ikusgai jarri ditu Langarak. "Ez da erakusketa kolektiboa, baina hauek ere hemen egon behar zutela iruditzen zait". Arrietako Jainko auzoko bizilaguna da Jon Bilbao. Txoko zaharretik igaro, erakusketa ikusi eta Langarari berak etxean egindako gailu batzuen berri eman zion.

Esaterako, makurtzeko arazoak dituela eta, galtzerdiak jartzeko berak asmatutako tramankulu bat ekarri dio. Edo intxaurrak tente dagoela biltzeko beste bat. Baita frontoian jokatzeko pala bat ere, aizkorarekin egindakoa. Langararen esanetan, "baserri diseinua ordezkatzen dute", eta horiek ere lekua behar dute Arrieta bezalako nekazari herri baten egingo den erakusketan.

Izan ere, Langarak proposamenak onartzen ditu. "Baina ez hau edo beste egin behar duzu esatea". Eskultura lana aurrean duela, hari buruzko elkarrizketaren baitan sortzen diren ideiak gustura hartzen ditu. Musikak ere badu garrantzia. Euskal kantu zaharren bertsio berri eta gaurkotuek osatzen dute soinu banda. Aukeraketak, gainera, ikusgai dauden eskultura, argazki edota margolanetara gerturatzen laguntzen du.

Bilduk eta PSE-EEk ez dute bat egin zerga erreformarekin. Ondarearen gaineko zerga berrezartzea ontzat jo arren, 800.000 eurotik gorako ondareek baino ez dutela ordaindu beharko salatu dute. Gipuzkoan salbuetsitako ondareak 600.000 eurotik beherakoak ...

GIZARTEA. Bilboko Udalak iragarri du herritarrek parte hartzeko aukera izango dutela hiri antolamendurako plan orokorra berriz aztertzeko prozesuan. Herritarrek ohiko bideen bidez hartu ahal izango dute parte: barruti, sektore eta hiri batzordeetan ze...