Albisteak

Hondakin zena, ‘gourmet’ bihurtuta
2016-04-222016-04-21Albisteak, Bizkaia, Ekonomia

Hondakin zena, ‘gourmet’ bihurtuta

Aitziber Laskibar Lizarribar

Gazura buruhauste iturri izaten da sarri gaztagile artisauentzat; gaztak ontzeko prozesuan isurtzen duen uraren kudeaketa arazo bihurtu ohi zaie. Izan ere, gazta egiteko behar den esne kopuruaren %80 baino gehiago bilakatzen da gazur, eta ez da erraza izaten ur horrekin zer egin asmatzea. Kontraesana dirudien arren, nutrienteetan oso aberatsa den azpiproduktu horrek kalte egiten dio ingurumenari. Kutsagarria da, eta ezin da kontrolik gabe bota; tratamendua behar du. Zenbait lekutan beste produktu batzuetarako erabiltzen da berez aberatsa den ur hori; botikak egiteko, adibidez. Baina Euskal Herriko orografiak eta gaztandegien kokapenak zaildu eta garestitu egiten du prozedura, eta, ondorioz, animaliak elikatzeko erabiltzen da, gehienez. Betidanik arazoak eman dituen hondakin horri, ordea, irtenbide berritzailea aurkitu dio Markina-Xemeingo Leartiker zentro teknologikoak: Gaxure.

Gazur krema da Gaxure; orain arte erabiltzen ez zen urarekin egina, eta hondakinik sortzen ez duena. Ez hori bakarrik: goi mailako produktutzat jo dute itzal handiko sukaldari eta adituek, eta gourmet izendapena jaso du modu artisauan egindako jaki berriak. Adierazgarria da izenaren esanahia ere: bizkaierazko gatzure eta zapore goxua ideien uztarketaren emaitza da Gaxure izena.

Hiru mota

Ardi latxaren gazura, esnea eta glukosa dira oinarrizko Gaxureren osagaiak. Horrez gain, oliba olioduna eta kaneladuna ere egin dituzte, janari gazi zein gozoekin erabil dadin. Sortzaileek azaldu dutenez, ogitan zabalduta kontsumi daiteke, eta, ondo ezkontzen da, besteak beste, fruitu lehorrekin, izokinarekin, urdaiazpikoarekin eta hainbat frutarekin. Asteon aurkeztu dute produktua, eta sukaldariek zuzenean erakutsi dute goi mailako produktu landuetarako ere lehengai egokia dela. Sustatzaileek azaldu dutenez, ospe handiko sukaldariak harrituta geratu dira jaki berriak eskaintzen dituen aukerekin. Hemendik aurrera, salmenta zuzenaren bidez, zenbait azokatan, gourmet dendetan eta txikizkakoetan erosi ahalko da.

Lau urteko lana

Lan handi baten emaitza da krema berria: lauzpabost urteko prozesuaren fruitua. Iñaki Saiz Lea-Artibaiko Landa Garapenerako Elkarteko lehendakariak azaldu duenez, duela bost urte Norvegiara egindako bidaia batean sortu zen orain aurkeztutakoaren hazia. "Gazurarekin egindako pasta bat jateko erabiltzen zutela ikusi genuen; hango elikaduran oso ohikoa da pasta hori, eta leku guztietan eskaintzen zuten". Jakin-mina piztu, eta hausnarketarako bidea eman zien horrek: "Esnea berez ona bada eta gazta ere bai, zergatik ez da izango gazura?". Norvegiatik pasta lodi haren hainbat kilo hartuta itzuli ziren etxera.

Hori izan zen guztiaren abiapuntua. Oinarria ezin hobea zen, baina bestelako zerbait egin beharra zegoen hemen. Europa gehienean bezala, ahuntzaren esnearekin egiten da gazta Norvegian. Euskal Herrian, ardi esnearekin batik bat. Edozein kasutan, gazurari irtenbide ona emateko modua izan zitekeela eta, lanean hasi zen Leartiker zentro teknologikoa.

Eta elkarlana zabaldu egin zen. Lea-Artibaiko Landa Garapenerako Elkarteak eta Leartikerrek hasitako beharrera gehitu ziren Miba kooperatiba, Azaro fundazioa, Markina-Xemeingo Barroeta gaztandegia eta Abadiñoko Txori Errota. Horiek guztiek lau urtetan egindako ikerketei, probei eta lankidetzari esker sortu da gazur krema. Hain zuzen, proiektua babestu duten Bizkaiko Foru Aldundiko eta Jaurlaritzako ordezkariek elkarlan horren balioa goratu dute, eta berrikuntzaren bidean jarraitu beharreko eredutzat jo dute Markina-Xemeingo enpresa eta produktoreek lortutakoa.

Gaztagileei besoak zabalik

Oraingoz, Goine gaztandegia da Gaxure produzitzen ari den bakarra, baina sustatzaileak seguru daude aurrerantzean asko izango direla proiektura batuko direnak. Hala izatea nahi dute, eta sustatzaileek azaldu dute hainbat gaztandegik dagoeneko interesa agertu dutela.

Marka erregistratua dute, baina Gaxure egin nahi duten Euskal Herriko gaztagile artisau guztiek izango dute produktu berria egiteko aukera. "Beste maila batetako enpresen aldean" lehentasuna izango dute artisauek, eta sustatzaileek proiektuaren parte izateko"erraztasun guztiak" emango dizkiete. Gaztandegi guztietan egindako kremek Gaxure izena izango dute, baina jatorrizko gaztandegiaren izena ere jasoko du etiketak.

Informazio gehiago bildu nahi izanez gero, bisitatu webgune hau:

www.gaxure.com

Handien kopurua handiago
2016-04-152016-04-14Albisteak, Asteko Gaiak, Bizkaia, Ekonomia, Gizartea

Handien kopurua handiago

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Gero eta ohikoagoa da erosketak supermerkatu handietan egitea. Erosoagoa eta azkarragoa omen da: saltoki ondoan autoa utzi, erosketa orga bete, erositakoa autoan sartu, eta etxera. Horren jakitun daude supermerkatu kate handiak. Eta gero eta saltoki gehiago eraikitzen dituzte herrietako sarreretan eta errepide bazterretan. Bizkaian, Abadiñoko Murueta auzotik iritsi da azken berria. Inguru horretan Lidl eta Mercadona supermerkatuak jartzeko prozesua abiatu berri du udalak, eta eztabaida piztu du horrek herritarren eta alderdi politikoen artean. Merkataritza eredua dago eztabaidaren oinarrian; saltoki txiki eta handien etengabeko lehia, alegia.

Joan-etorri asko duen ingurua da Abadiñoko Murueta auzoa. Durangaldean dauden herriak lotzen ditu bidegurutzeak, eta oso gertu ditu Bilbo eta Donostia arteko autobiderako bi sarrera eta bi irteera. Herritar askoren igarobidea da, eta banaketa sare handietako markek interesa erakutsi dute toki horretan beraien dendak jartzeko. Eroskik denda handi bat dauka han, baita Forum Sport markak ere. Merkataritza gunearen ondoan, Burger King jatetxe bat jarri zuten 2014an, eta, berrehun metro inguruko distantzian, McDonald's bat ere ireki zuten urte berean. Jatetxeaz gain, McAuto zerbitzua ematen du enpresak, erabiltzaileari autotik jaitsi gabe kontsumitzeko aukera ematen diona. Gero eta kate marka gehiago biltzen ditu Murueta eremuak, eta zerrenda horri marka berriak gehitu nahi zaizkio orain: Mercadona, Valentziako katea, eta Lidl, Alemaniakoa.

Hiria Antolatzeko Plan Orokorra osatzen ari dira Abadiñon. Baina Murueta auzoko 31.973 metro koadroko lurzorua birkalifikatzeko prozesua azkartu egin dute udalean azken hilabetean. Eraiki ezin den lurrak dira orain, eta merkataritza lurzoru bihurtuko dira udalak egin nahi dituen aldaketekin. Mercadona eta Lidl supermerkatuek lur horietan denda jartzeko "presa" dutela azaldu du alkateak, eta horregatik azkartu dutela Muruetako lurren birkalifikazio prozesua. "Plan orokorra bukatu orduko denbora asko pasa daiteke, eta marka biek lehenbailehen eraiki nahi dituzte dendak. Horregatik azkartu dugu lurren kalifikazioa aldatzeko prozesua".

Argudio hori zalantzan jartzen duenik ere bada. Izan ere, Mugalari eskualdeko atari digitalaren arabera, Mercadonak ukatu egin du Abadiñoko alkatearekin supermerkatua irekitzeko kontakturik izan duenik. Kontrara, atariaren arabera, udalak berak egin die eskaintza supermerkatua herriko lurretan jartzeko.

"Onurak" herrian

Merkataritza guneek konpetentzia sortuko dute eskualdeko merkataritzan. Badaki hori alkateak. Baina adierazi du Abadiñon jarri ezean Durangon edo Iurretan jarriko dutela supermerkatua kate biek. "Eskualdea eta bertako komunikazioak interesatzen zaizkie supermerkatuei. Eta, hemen ez bada, Durangaldeko beste herri batean jarriko dituzte dendak. Herri batean edo bestean jarri, eragin bera izango du eskualdeko merkataritzan. Baina, Abadiñon egiten ez bada, merkataritza guneek ekarriko dituzten onurak ere ez ditu herriak jasoko".

Lanekin udalak izango dituen diru sarrerez ari da Navarro. Hori da udalak merkataritza gunea egiteko duen interes nagusia, Mikel Urrutia Abadiñoko EH Bilduko ordezkariaren arabera. "Udalak egoera ekonomiko estua du, eta diru sarrerak behar ditu. Hein handi batean, horregatik atera nahi du proiektua aurrera. Egitasmoarekin diru sarrera ziur bat ikusten du udalak". Baina sarrera ekonomikoak hasieran baino ez ditu izango, epe luzera merkataritza guneek ez baitiote udalari inolako diru ekarpenik egingo. Urrutia: "Gaurko asea, biharko gosea".

Enpleguaren argudioa ere bere alde jarri du alkateak, egitasmoaren defentsarako. Laurogei langile beharko dituzte bi enpresek, eta herriko beharginak kontratatzeko eskaera egin du udalak. Tranpatia da enpleguaren arrazoia, ordea. Mercadona eta Lidl dendek lana sortuko badute ere, supermerkatuek merkataritza txikia higatu eta enplegua suntsitzeko arriskua baitago. Hala uste du Urrutiak. "Herriko komertzio txikiei eragingo die, eta ekoizleetan ere galga izango du. Batek ekartzen duena besteak kenduko du". Sortuko diren postuen lan baldintzak ere ezbaian jarri ditu EH Bilduk. "Lanpostuak sortu bai, baina ez da esaten lanpostuok zein ezaugarri izango duten, eta ez da ziurtatzen herriko beharginak izango diren ala ez".

Eskualdea "pobretzea"

Merkataritza guneen eskaintza beteta dago Durangaldean, eta ez dago supermerkatu gehiago egin beharrik, Urrutiaren arabera. Mercadona eta Lidl jartzeak eskualdeari kalte egingo diola uste du. "Tokiko ekonomian eragin zuzena izango du merkataritza guneak. Mercadona eta Lidl kanpoko enpresak dira. Hortaz, mozkinak ez dira eskualdean geratuko. Durangaldeko dirua kanpora joango da, eta eskualdearen pobretzea ekarriko du horrek luzera". Supermerkatuetako lehengaiak ere ez dira Durangaldeko ekoizleenak izango, eta horiei ere kalte nabaria egingo diela uste du Urrutiak.

Eskualdeko komertzio txikiaren etorkizuna are gehiago zailduko dute supermerkatu kateek. Denda txikiek herrietan sortzen duten bizitza izan du mintzagai, eta kezkaz azaldu da azken urteko joerarekin. "Herriko hainbat ingurutan, gero eta komertzio gutxiago dago, eta, azkenean, herri bizitza galtzen da horietan. Lo hiriak bihur daitezke inguru asko". Herriko saltoki txikiek herrietan sortzen dituzten harreman sareen garrantzia azpimarratu du. "Herriko dendetan sortzen den harreman sarea galdu egiten da merkataritza gune handietan".

Alkatea jakitun dago supermerkatu kate handiek merkataritza txikia higatuko dutela. Garrantzia kendu dio horri, hala ere. Eta ostalaritzaren egoerarekin alderatu du merkatu txiki eta handien arteko lehia. "Herrian taberna berri bat irekitzen denean ere konpetentzia sortzen da ostalaritzan. Gaur egun, indartsuenak dira bizirik irauten dutenak. Zoritxarrez, baina hala da".

Legearen arabera, parte hartze prozesua egin behar da herrian lursailen kalifikazioa aldatzeko. Eta parte hartze prozesu horren nondik norakoak onartu zituzten martxoko osoko bilkuran. Herritarrei egingo diren lanak azalduko dizkie udalak, eskuorri bidez. Eta egitasmoa azaltzeko hitzaldia ere egingo dutela azaldu du alkateak. "Herritarren iritzia aintzat hartuko dugu, bai. Baina herritarren iritzia ez dira 300 sinadura. Sinadurek ez dute horrenbeste adierazten". Richar Hernandez herritarrak Abadiño eta Durangoko alkateei idatzitako gutunaz ari da Navarro. Murueta auzoko lanen aurkako idatzia utzi zuen Hernandezek martxoaren 27an change.org webgunean, eta dagoeneko 520 herritarren atxikimendua jaso du gutunak. Norbanako gisa egitasmoaren kontra azaltzen da Hernandez, eta udal ordezkariei eskatzen die egitasmoa bertan behera uzteko. "Uste nuen bestelako idealak zituen herri batean bizi nintzela [...] Eskualdeko herritarren ongizatean baino gehiago, enpresen zergetan dute burua udalek", dio gutunean.

Mentalitate aldaketa

Durangaldeko Dendakbai elkartea ere Muruetako egitasmoaren aurka azaldu da. Enpleguaren galera ekar dezakeela eta oraindik ere merkataritza guneek eragingo dituzten kalteen azterketa egin gabe dagoela azaldu du. Eskualdean saltoki txikien jarduna babesteko lanean jarraituko duela adierazi du elkarteak.

Dendakbai-ko kidea da Agurtzane Landajo. Folder paper denda du Durangoko herrigunean, 2006tik. Pozik azaldu da bere negozioaren egoerarekin, baina negozio txikien iraupena zaila dela dio. Edonola ere, merkataritza gune handiek ez duten eskaintza dutela uste du Landajok: gertuko harremana. "Gure dendara datorrenak hurbilekoa den harreman eta arreta batekin egiten du topo. Gertutasun hori asko eskertzen dute bezeroek, eta berezitasun hori dugu guk".

Denda txikiek bizia ematen diete herriei, Landajoren arabera, eta, herritar guztiek merkataritza guneetara joateko ohitura hartuz gero, herrietako bizitza hori galduko litzatekeela uste du. Internet bidez egiten diren erosketetan ere jarri du arreta. "Egun, edozer eros daiteke Internet bidez. Eta horrek denda guztien bukaera ekar lezake, handi zein txiki".

Kezkaz eta penaz begiratzen dio egoerari Landajok. "Herritar guztiek merkataritza gune handietara jotzen badugu, eta gauzak Internet bidez erosten baldin baditugu, gauza bakarra lortuko dugu: lo hiriak eraikitzea". Eta horregatik dio pentsamolde aldaketa dela gakoa. "Internetez erostea edo merkataritza gune handietara joatea ondo egon daiteke. Baina buruan sartu behar dugu gure aurka datorrela hori, herrien kontra egiten ari garela. Saltoki txikien atzean familiak daude, langileak, ahalegina... hori guztia barneratzea beharrezkoa da".

Kultura astintzeko kimuak
2016-04-152016-04-14Albisteak, Bizkaia, Kultura

Kultura astintzeko kimuak

N. Salazar - A. Laskibar

Euskal kulturarentzat itsasargia izan nahi duen jaialdia hegaldi betean ari da Bilbon. Udaberrian, euskara hutsean egiten den jaialdi handi bat eraman du Loraldiak Bilbora. Denetariko diziplinak uztartzen dituzten ikuskizunak taularatzen ari dira: dantza, bertsolaritza, artea, musika, literatura eta antzerkia. Eta berritasunez beterik iritsi da. Lanetako asko jaialdirako propio sortutakoak dira. Bestalde, zortzi ikuskizun eskainiko ditu, estreinakoz. Primaderako festibala loratu da.

Astebeteko ibilbidea egin du aurtengo Loraldiak. "Zabal loratuta" deskribatu du jaialdiaren hasiera Imanol Agirre zuzendari artistikoak. Larunbatean hasi zen jaialdia, eta lehen egunen balorazio "oso positiboa" egin du. Datuz lagundu du azalpena: "Oso pozik gaude. Bidador pastorala bete egin zen, eta Hip Hop eta Beatbox jaialdiak 300 pertsona elkartu zituen, gazteak gehienak. Hor dago ardoa emanaldian, 60 pertsona inguru elkartu ziren, eta oso sentipen onarekin atera ziren denak. Alos Quartet taldeak Campos antzokian platea bete zuen. Amaia Lauzirikak Cafe Bar Bilbaon emandako ikuskizunak 50 ikusle batu zituen...".

Bi heren geratzen zaizkio orain jaialdiari, apirilaren 24ra arte, eta orain arteko harrerari eutsiko diotela espero dute antolatzaileek. Asteburuan bi estreinaldi eskainiko dituzte horretarako. Bihar, bata: Laboa jazz ikuskizuna, Iñaki Salvador, Anjel Unzu, Ainara Ortega eta Maria Berasarterekin. Eta, igandean, bestea: Aukeran dantza taldeak Maurizia taularatuko du.

XIX. mendeko lore jokoek euskal kulturgintza sustatu eta hari prestigioa emateko zuten helburuari eutsi dio Bilboko jaialdiak. Bilboko bihotzetik mundura begira abiatzen den sormenaren festa emankorrak bigarren aldia du aurtengoa.

Helburu jakin batzuekin sortu zuten jaialdia, iaz. Hala azaldu du Imanol Agirre antolatzaileak: "Nahi dugu euskal kultura ikusgarri jartzea; nahi dugu erdal mundua euskal kulturara ekartzea; nahi dugu sortzaileentzako espazio erreferentzial bat sortzea; nahi ditugu estreinaldiak eta produkzio propioak sortu...". Oraingoan, dimentsioa da aldatu dutena. Asteburu bateko jaialditik abiatu zenak hiru asteburu hartu ditu aurten.

Gaur egungo kultura etorkizunari begira jarri dute. Horixe da, hain justu, iaz hastapenak egin zituen topaketak eskaini nahi duena. Horretarako, berritzaile izan behar dutela badakite. Eta lan horretan ari dira, buru-belarri.

Denera 40 ekitaldi inguru aurkeztuko dituzte, era guztietako formatuetan. Horiek guztiak hartzeko, hiriko hamahiru espazio baliatuko dituzte: Azkuna zentroa, Arriaga antzokia, Campos antzokia, Cafe Bar Bilbao kafetegia, Ribera kafetegia, Rekalde aretoa, 7 kaleak aretoa, Guggenheim museoa, Kafe Antzokia, La Fundicion aretoa, Arte Ederren Museoa eta Itsasadarra itsas museoa.

Denetariko hiztunak eta adin guztietako herritarrak ditu jomuga jaialdiak: umeentzako antzerkia eta musika eskainiko dituzte; gazteentzako emanaldiak, eta helduentzako ikuskizunak. Bateko eta besteko zaleek aurkituko dute zerbait erakargarri udaberrian loratzen den festibalean.

Aurtengoa bukatu gabe dagoela, datozen bi urteetara begira ere jarriak dira antolatzaileak. Asmoa sormen mundu berritzaileena erakartzea da. Besteak beste, euskarazko opera bat estreinatu gura dute. Euskal sortzaileek badute jada landu eta hazitako lanak loratutako ikuskizun gisara aurkezteko agertokia.

Erabakia ehuntzeko oihal gehiago
2016-04-152016-04-14Albisteak, Bizkaia, Politika

Erabakia ehuntzeko oihal gehiago

Natalia Salazar Orbe

Gero eta protagonismo handiagoa hartzen ari dira herritarrak Gure Esku Dago dinamikak abian duen prozesuan. Erabakiaren aroan murgildu dira bateko eta besteko herriak. Prozesuari atxikimendua eman dioten azkenak Bermeo eta Busturia izan dira. Iragarri eta berehala jakinarazi dute galdeketa egiteko eguna bera ere: datorren urtean izango da, apirilaren 2an.

Urtebete eskas eta lan handia dute aurretik bi herriotan. Eskura prozesua lantzen ari dira Bermeon. Horixe bera iragarri zuten joan den domekan egindako aurkezpenean. Nestor Basterretxea aretoa jendez lepo zegoela iragarri zuten. 150etik gora lagun elkartu ziren: prozesuari emaniko babesaren seinale da hori, dinamikan lanean ari den Garbiñe Astorekaren aburuz: "Domeka goiz batean horrenbeste lagun elkartzea ez da batere erraza".

Galdeketara iristeko lehen pausoa hilaren 30ean emango du dinamikak. Adierazpen bat lantzeko egitasmo parte hartzaile bat jarriko dute abian egun horretan, herritarrekin. Adierazpen hori ekainaren 19an aurkeztuko dute. Egun osoko jaialdi baten bitartez egingo dute aurkezpena. Uda ostean jarriko dute martxan galdeketarako batzordea, eta buru-belarri hasiko da lanean.

Orain arte lortu dutenarekin oso pozik dago Astoreka. "Eragile eta norbanakoekin izan ditugun harremanak oso baikorrak izan dira". Eta domekako agerraldia ere esanguratsua izan zen. "Denetariko jendea egon zen; hainbat arlotan ari den jendea". Kultura eta kirol arloetako ordezkariak, hainbat alderdi politiko eta sindikatutako kideak, Bermeoko emakumeen taldeetakoak eta gizarte arloan jarduten diren taldeak izan ziren presente.

Elkarte eta kide gisa ez ezik, izan zen dinamikari babesa eman zion jende esanguratsu ugari ere. Besteak beste, Izortz Zabala arrauneko patroi ohia; Edorta Jimenez idazlea; Jose Ramon Galdona eta Pedro Laspiur margolariak; Julen Kaltzada ezker abertzaleko militante historikoa eta Idurre Bidaguren Bermeoko alkatea bera.

"Garrantzitsua da denetariko jendeak bat egitea". Dinamikaren ardatzetako bat ere bada. Parte hartzeak ahalik eta zabalena izan behar du, eta ahalik eta arlo gehienetako jendeak hartu behar du parte. Astorekak argi dauka: "Erabakitze prozesuan inportanteena da jende askotarikoa sartzea, eta gutxieneko adostasun batera heltzea denak".

Busturiarrek hil honen bukaera aldera egingo dute Bermeon egin berri duten urrats beraren aurkezpena. Bermeotarrek Busturialdeko herri guztiekin batera gauzatu nahiko lukete prozesua, "baina herri bakoitzak bere erritmoa du". Bizkaian erritmo desberdintasun hori nabarmena da: "Batzuk, jada, galdeketa aroan daude: Ispaster eta Dima, esaterako [ekainean egingo dituzte galdeketak bi herriotan]. Beste batzuk, gure antzera, adierazpen prozesuan daude. Beste batzuk hasi ere ez dira egin adierazpen fasearekin".

2018ra begira

Azken helburua 2018an ezarri dute. Orduan egitekoa da Euskal Herri mailako galdeketa. Ordura arte, herriz herri erabakiko dute bizilagunek zer izan gura duten.

Prozesu horietan guztietan egin beharreko galdera adostea izaten da zaila. Dinamikan herritar askok parte hartzen dute, eta horrek zaildu egiten du adostasun hori. Hala ere, hori da prozesuaren gakoa; horretan datza galdeketaren berezitasuna.

Bermeon udazkenean ekingo diote eginbehar horri. Batzorde bat eratuko dute horretarako. "Batzordea orain arte osatutako taldea baino zabalagoa izango da. Eta ahalik eta jenderik gehien egon behar da".

Batzorde horrek erabakiko du zein den egin beharreko galdera. "Galdera edozein izan daiteke. Izan ere, era guztietako sentsibilitateak daude Gure Esku Dago-ren barruan. Leku batzuetan, independentziari buruzkoa izango da, eta, beste batzuetan, elkarbizitza izango du ardatz. Ezkerraldean edo gurean izan dezaketen errealitatea ez da-eta bera".

Gure Esku Dago dinamikatik ohartarazpena jaso dute Bermeoko talde eragileko kideek: "Esan digute oso galdera desberdinak egongo direla, eta ez ikaratzeko: denak direla-eta baliagarriak". Erabakitze prozesua bera da Gure Esku Dago-k bultzatzen duena. "Galdera ez da inportanteena, prozesua parte hartzailea izatea, eta erabakitzearen inguruko lanketa bat egitea baizik".

Diman, galdera prest

Prozesua kostaldean baino aurreratuago dute dimoztarrek. Ekainaren 19an egingo dute han galdeketa; bi hilabete barru, hain zuzen ere. Eta zehaztu dute, jada, egun horretan herritarrek erantzun beharko duten galdera: "Euskal estatu burujabe bateko herritarra izan nahi duzu?". Galdera hori erantzuteko aukera izango dute 16 urtetik gora dituzten dimoztarrek. Prozesu parte hartzaile baten barruan adostu dute galdera.

Bide batez, galdeketa egiteko dinamikak zer-nolako babesa jaso duen ere jakinarazi dute. 360 herritarren babesa jaso dute sinadura bilketan; biztanleen %25ena.

Bermeon udazkenean gainditu beharko dute proba hori. Ilusiorik eta beharrerako indarrik ez dute falta. Olatu urdina abian da, eta denetariko herritarrak bilduko dituen oihala ere hura josiko duten hari eta jostorratzen zain dago: erabakitzeko eskubidearen eta parte hartzearen soinekoa denen esku dago.

Lanerako mahaia eratzeko zain
2016-04-152016-04-14Albisteak, Bizkaia, Gizartea

Lanerako mahaia eratzeko zain

Natalia Salazar Orbe
Oiolako urtegiko uraren kutsadurak urteetan herritarren artean sortu duen kezkari konponbidea jartzeko urratsak abian dira. Europar Batasuneko Ingurumen Batzordeak eska daitezkeen hainbat diru laguntzaren berri eman die Oiolako Urt...

Legea ez dute betearazi
2016-04-152016-04-14Albisteak, Bizkaia, Ekonomia, Gizartea

Legea ez dute betearazi

N. S. O.
Bilboko Udalak eskatutako ikerketa batek ebatzi du Artxondoko harrobia betetzeko proiektuak ez duela errespetatzen Pagasarrirako Plan Berezia. Hain zuzen ere, proiektu hori gauzatzeko Cementos Rezola enpresari emandako baimenak ez du legea bet...

Kontzertuetatik harago
2016-04-082016-04-08Albisteak, Asteko Gaiak, Bizkaia, Kultura

Kontzertuetatik harago

Pello A. Zuazo

Azken boladan Euskal Herrian festibal asko egiten dira, baina festibal bakoitzak bere ildo editoriala dauka". Amets Rodriguezek ondo daki zertaz ari den. Mundaka Festival jaialdiko zuzendaria eta Euskal Musika Industriaren Elkarteko ordezkaria da. Berak dioenez, festibal bakoitzak bere perfila dauka, eta, gaur egun, jada ez dira soilik kontzertuetara mugatzen. "Zerbait soziala bihurtu dira, lagunartean eta giro onean musika kontsumitzeko aitzakia polit eta erraza". Horrela bada, Mundakakoaren oinarriak hiru dira: kalitatezko musika, gastronomia eta natura. Musika estilo aldetik, ekleptikoa da euren eskaintza, baina, oro har, rockaren aldeko apustua egiten dute. Iaz, Echo and The Bunymen, The Sonics edota Loquillok jo zuten bertan. Eta aurten, The Waterboys jarri dute kartelburu. Mundakakoa da Bizkaiko jaialdi berriena, eta aurtengoa bigarren urtea du. Iragarpenak, halere, paregabeak dira.

Espainiako Musika Promotoreen Elkarteak egindako txostenaren arabera, 2015ean 402.312 ikusle joan ziren Bizkai, Araba eta Gipuzkoan egiten den musika festibalen batera. Bizkaiko Bilbao BBK Live eta Bime Live, eta Arabako Azkena Rock Festival jaialdien artean 168.481 ikusle bildu zituzten. Hiru horietatik handienak, Bilbao BBK Livek, 120.000 ikusle erakarri zituen, eta azken bi edizioetan sarrera guztiak agortu eta Bilboko hotelen %94a bete du. Datuen arabera, guztira 20 milioi euroko eragin ekonomikoa izan du. Ez da ahuntzaren gauerdiko eztula, eta are gehiago musikaz ari bagara. Musika eta turismoa, zehatzago esateko.

Mundakakoa bide beretik doa. "Erakunde publikoek proiektu interesgarria dela ikusi dute, gehienbat turismo aldetik", argitu du Rodriguezek. Bizkaiko Aldundiak diruz laguntzen du, eta, horrez gain, babesle pribatuak ditu: Amstel, Kutxabank edota Fagor, beste batzuen artean. Mundakakoa festibal txikia da, ordea: 3.500 pertsonako edukiera dauka, eta beraz, zaila da saldutako sarreren bitartez kontzertuak ordaintzeko dirua berreskuratzea. "Gure apustua desberdina da, oreka mantentzen saiatzen gara diru sarrerei eta gastuei dagokienez. Eta horrek, festibalaren eta kontzertuen nolakotasuna baldintzatzen du".

Orain arte, festibal guztirako bonua 55 euroan saldu da —orain 60 euroan dago— eta, artista gehiago konfirmatzen dituztenean, garestitu egingo dute. Kartela osorik dagoenean, eguneko sarrerak aterako dituzte. Rodriguezek datua bota du: "Iazko abuztuan, festibala bukatu eta gutxira, 200 bonu salgai jarri genituen, oraindik inolako artisten izenik esan gabe. Berehala saldu ziren. Mundakako festibala berriz egingo zela zen erosle askoren arrazoia. Lehenengo edizioan publikoaren konfiantza hori lortzea sekulakoa da". Artistei dagokienez ere, berdin: "Ekarri nahi genituen taldeekin amesten genuen hasieran. Orain, artistak eurak etorri nahi dute. Txundituta gelditzen dira lekuarekin, itsasoarekin eta giroarekin".

Legendak, nobedade

Music Legends Festival jaialdia antolatuko dute aurten lehenengoz BBK Fundazioak eta Dekker Events promotorak. Sondikako Ola BBK zentroan egingo da ekainaren 10 eta 11an. Kartela bete dute aste honetan eta izen handien artean ondorengoak daude: Jethro Tull, Los Lobos, Graham Nash, Nina Hagen, Bob Geldof, Elliot Murphy eta David Lindley. Jaialdiaren izenak dioen moduan, rock, folk, edota blues musikaren legendak dira denak. "Ohiko jaialdietan biltzen dena baino publiko helduagoari dago zuzenduta jaialdi hau, batik bat", aipatu du Gorka Martinez BBK Fundazioaren zuzendari nagusiak.

Bilboko BBK aretoak 2011. urtetik martxan duen Music Legends zikloa izan da festibalaren hazia. Martinezek adierazi duenez, zikloak itzelezko arrakasta dauka, sarrerak agortzear egon dira beti, eta, hori ikusirik, festibal bat egitea otu zitzaien. Booker T. Jones, Jack Browne, John Mayall, Johnny Winter, Eric Burdon, Dr. John eta antzeko dinosauroek kontzertuak eskaini dituzte ziklo horren baitan. Eta orain, beste hainbeste bildu dituzte festibal bakarrean. Horiez gain, Euskal Herriko legenda bat ere deitu dute: Niko Etxart euskal rock & rollaren aitzindaria Hapa-Hapa taldearekin arituko da.

Kokalekua da festibalaren beste berezitasun nagusia. Sondikako Ola BBK zentroaren berdeguneetan egingo da, eta 4.000 pertsonarentzako lekua atonduko dute. Ola BBK zentroa 70. hamarkadan eraiki zuten, ezintasunak dituzten pertsonei eta euren senitartekoei arreta eskaintzeko helburuarekin. "Jaialdi honek, BBK Fundazioak gizarteratzearen eta kohesio sozialaren alde egiten duen lana ezagutzera emango du. Jaialdiaren antolakuntzan Gorabide eta Lantegi Batuak adimen urritasuna duten pertsonen elkarteetako kideek parte hartuko dute. Kultura eta integrazioa batu ditugu; gure gizarte ekintzaren zutabe biak".

Horrenbestez, Martinezek azaldu duenez, musikariei festibalaren nolakotasuna azaldu dietenean, asko interesatu dira eta erraztasunak eman dituzte. "Artistek eta ikusleek Sondikako zentroan egiten dena ezagutuko dute asteburu batez". Martinezen esanetan, Music Legends Festival ez da Euskal Herriko musika festibalen zirkuituan sartuko, printzipioz; zerbait "puntuala" baino ez da.

Bertako eszena

Aitzitik, badira ahots kritikoak halako festibalen karira. Esaterako, Euskal Herriko bertako musika taldeak. Izan ere, nazioarteko hainbeste artista ospetsuren artean, euren lekua egin ezinik dabiltza jaialdi erraldoien merkatu horretan. Rodriguezek eman du azalpena: "Kontua da, traktorea izateko izen handiak behar direla, bai bertako jendea zein atzerrikoa erakartzeko. Izen handi batek saltzen duena ikaragarria da. Horregatik, zaila da karteletan bertako eta kanpoko taldeen arteko oreka mantentzea".

Mundakako festibalaren kasuan, ordea, Euskal Herrikoak dira taldeen %80. Rodriguezen esanetan, euskal kultura islatzen duen jaialdia da, bai musika aldetik, bai gastronomia eta ingurumen aldetik. "Gure musikariak ordutegi duin batean egotea nahi dugu, soinu baldintza duin batzuekin, eta kartelean beste izen handien modu berean. Gure taldeek ere kalitate handia dute; festibala sortu zenetik hori defendatu dugu eta defendatuko dugu".

Ostera, azpimarratu duenez, ulergarria da Bilbao BBK Live moduko festibal bati ehuneko horiek betetzea ezinezko izatea. "Aurten hamar urte beteko ditu, nazioartean erreferente bilakatu da, egonkortu egin da eta indar handia dauka. Hori dela eta, nazioarteko publiko ugari dauka. Eta bere izaera nazioarteko tendentzia nagusietara egokitu du, pop eta indie estiloetara nagusiki".

Ijitoen egun handia
2016-04-082016-04-07Albisteak, Bizkaia, Gizartea

Ijitoen egun handia

Aitziber Laskibar Lizarribar
Asko dira gure artean. 10.000 ijito baino gehiago bizi dira Bizkaian, Kale Dor Kayiko elkartearen kalkuluen arabera. Baina ezezagunak dira herritar gehienentzat. Haiekiko irudi okerra dago, oro har, eta urrutitik begiratzen...

Lau urteren ostean, zauria ezin itxi
2016-04-082016-04-07Albisteak, Bizkaia, Gizartea, Politika

Lau urteren ostean, zauria ezin itxi

Natalia Salazar Orbe

Urteurren latza dakar asteburuak. Bihar lau urte beteko dira Ertzaintzaren pilotakada batek buruan jo eta lau egunetara Iñigo Cabacas Basauriko gaztea hil zela. Familiak eta lagunek ez dute ahazten. Ezta gutxiago ere. Justizia eskatzen dute. Izan ere, argitasun baino iluntasun handiagoarekin jarraitzen du, lau urteren ostean, heriotza hura argitzeko auziak.

Egunotan bereziki dute gogoan gertatutakoa. Bihar, omenaldia egingo diote Cabacas hil zuten leku berean: Maria Diaz de Haro kaleko Kirruli tabernaren aurrean. 12:30ean jarri dute ordua. Auzia argitu eta gaztearen heriotzaren inguruan egondako erantzukizunak argi daitezela eskatzeko aldarrikapenarekin bat egin duten kultura eta kirol arloko pertsonen berri emango dute bertan. Bestalde, iganderako manifestaziora deitu dute. 17:30ean aterako da, Justizia Auzitegitik, eta Cabacas pilotakadaz jo zuten leku berean bukatuko da. Joan den asteazkenean giza katea egin zuten, gaztearen lankideek deituta. Plaza Biribiletik atera ziren, eta PSE-EEren egoitzan bukatu zuten protesta. Beste ekitaldi batzuk ere izan dira asteon: EHUko Leioako campusean bata. Athleticen partida hasi aurretik gaztea hil zuten lekuan atzo egin zutena bestea.

Auzi haren inguruan gauza asko daude argitzeke oraindik. Senide eta lagunek ez dakite nork jaurti zuen Cabacas hil zuen pilota. 2012ko apirilaren 5 hartan gertatutakoa ez da argitu, eta epaiketarik ere ez dute egin.

Datorren astelehena hitzordu garrantzitsu bat izan daiteke: ertzain bat deklaratzera deitu dute. Hain zuzen, Cabacasen heriotza eragin zuen pilota bota baino lehenago, une hartan han istilurik ez zegoela esan zien operazioa Deustuko ertzain etxetik zuzentzen ari zirenei. Baita esku hartzeko arrazoirik ikusten ez zuela ere.

Ertzain hark emandako argibideak horiek izan arren, Ugarteko esaten zaion Ertzaintzako arduradunak "guzti-guztiarekin sartzeko" aginduari eutsi zion. Hala entzun dakioke argia ikusi zuten ertzainen arteko grabazioetan. Lekuko gisa besterik ez zuen deklaratu Ugarteko-k.

Asteleheneko deklarazioaren arabera, gerta liteke diligentzia gehiago eskatu behar izatea. Hala iragarri dio berriki Jone Goirizelaia abokatuak BERRIA egunkariari. Orain arte, bost ertzain daude ikerturik auzibidean.

Iñigo Gogoan plataformak "lotsagarria eta mingarria" deritzo oraindik ere justizia eskatu behar izateari. Eginbehar horretan ez dute amore emango, eta azken muturrera arte defendatuko dute justizia eskubide hori. "Europara joan behar badugu, Europara joko dugu", iragarri zuten joan den asteartean David Gonzalez eta Oier Amorrortu plataformako kideek.

Bi helbururekin sortu zen plataforma: Iñigo Cabacasen heriotza "zigorrik gabe" gera ez dadin lan egitea, eta horrelakorik berriro ez gertatzeko bermeak bilatzea. Sinetsita daude "nahikoa zantzu" badaudela auzitara joateko. Hala ere, auziaren instrukzioa egiten ari den Bilboko epaileak hartu behar du erabaki hori. Ekaina da horretarako epemuga. Dena den, epeak luzatzeko aukera ere aurreikusten du legeak. Hortaz, posible da epaiketa, egiten bada, atzeratzea.

Justizia, zentzu zabalean

Epaileak auzia artxibatzea erabakitzea ez lukete begi onez ikusiko. Hain zuzen, gertatutakoa argitzeko "interes falta" dagoela erakutsiko luke horrek. Instrukzio fasean gabeziak antzeman dituzte, plataformako kideek zein familiaren abokatuak salatu dutenez.

Bestalde, justizia zentzu zabalean eskatzen dute. Maria Diaz de Haro kalean apirilaren 5 hartan egindako oldarraldia beharrezkoa ote zen argitu beharraz mintzatu da abokatua, han istilurik ez zegoela eta pilotak zer distantziatik jaurti zituzten kontuan hartuta. Hala, erabaki haren arduradunak epaitu eta bakoitzak izan zuen erantzukizuna ebatzi beharko litzatekeela sinetsita dago Goirizelaia. Izan ere, Cabacas jo zuen pilota nork bota zuen zehaztea familiarentzat bereziki garrantzitsua bada ere, orain arte ikerketak ez du emaitzarik izan. Hori ez du oztopo ikusten "arduradunei beste maila bateko erantzukizunak egozteko".

Bestalde, plataformak Ugarteko gisa ezagutzen den ertzainburuaren jarrera deitoratu du. Azken horrek salaketa jarri du familiaren abokatuaren eta Gara egunkariaren eta Naiz atari digitalaren aurka. 777.000 euroko kalte-ordainak eskatu dizkie, auziak "kalte psikologikoak eta ibilbide profesionalaren amaiera" ekarri dizkiola argudiatuta. Cabacas larri zauritu zuten kalean "guzti-guztiarekin sartzeko" zioten grabazioak argitaratu izanagatik jarri du salaketa. Gertatutakoaren ostean hori nola den posible galdetu du plataformak.

Gurasoen etsipena

Iñigo Cabacasen gurasoentzat suertatu da gogorren egoera hori guztia. Zuten seme bakarra hiltzeaz gain, ez dute era horretako gertakari baten aurrean espero zuten babesik jaso. Ez instituzioen aldetik, bederen. "Gugandik ihesi ibiltzen dira, EAJkoak ere bai. Badirudi geuk haiei egiten diegula kalte", adierazi du Fina Lizeranzu amak. Segurtasun Sailak auzia argitzeko emandako laguntzari ez deritzote nahikoa, gainera.

Gizartearen erreakzioari dagokionez, "sentsazio gazi-gozoa" sorrarazi dio Manu Cabacasi, zendutako gaztearen aitari. "Jende asko gurekin egon da, baina egon behar zuten batzuk ez dira egon. Eta hori oso tristea da, Iñigori gertatutakoa edozeini gertatu ahal zitzaiolako". Ideologia politikoez harago, bidegabekeria baten aurrean erreakzio irmoa eta gertatutakoa argitzea nahiko lukete. Ezker abertzalearekin identifikatu badituzte ere, argitu dute ez direla ez ezkerrekoak ez eskumakoak. Eta gaineratu laguntza eta babesa denei eskatu dietela.

Justizia besterik ez dute eskatzen. "Hori baino ez, geuk ere dolua egin ahal izateko behintzat", adierazi du Lizeranzuk. Semearen argiak bizirik jarraitzen du haien zein gertatutakoa deitoratzen duten herritarren bihotzetan.

Txapelera hurbiltzeko plazak
2016-04-082016-04-07Albisteak, Bizkaia, Kultura

Txapelera hurbiltzeko plazak

Ainhoa Larrabe Arnaiz
Inoiz baino lehenago iritsi zaie Bizkaiko bertsolari eta bertsozaleei zita; igandean hasiko baita bi urtez behin egiten den Bizkaiko Bertsolari Txapelketa, Berrizen. Udaberrian hasi eta negura bitarte kantuak elkartuko ditu bizkai...