Aitziber Laskibar Lizarribar
Gazura buruhauste iturri izaten da sarri gaztagile artisauentzat; gaztak ontzeko prozesuan isurtzen duen uraren kudeaketa arazo bihurtu ohi zaie. Izan ere, gazta egiteko behar den esne kopuruaren %80 baino gehiago bilakatzen da gazur, eta ez da erraza izaten ur horrekin zer egin asmatzea. Kontraesana dirudien arren, nutrienteetan oso aberatsa den azpiproduktu horrek kalte egiten dio ingurumenari. Kutsagarria da, eta ezin da kontrolik gabe bota; tratamendua behar du. Zenbait lekutan beste produktu batzuetarako erabiltzen da berez aberatsa den ur hori; botikak egiteko, adibidez. Baina Euskal Herriko orografiak eta gaztandegien kokapenak zaildu eta garestitu egiten du prozedura, eta, ondorioz, animaliak elikatzeko erabiltzen da, gehienez. Betidanik arazoak eman dituen hondakin horri, ordea, irtenbide berritzailea aurkitu dio Markina-Xemeingo Leartiker zentro teknologikoak: Gaxure.
Gazur krema da Gaxure; orain arte erabiltzen ez zen urarekin egina, eta hondakinik sortzen ez duena. Ez hori bakarrik: goi mailako produktutzat jo dute itzal handiko sukaldari eta adituek, eta gourmet izendapena jaso du modu artisauan egindako jaki berriak. Adierazgarria da izenaren esanahia ere: bizkaierazko gatzure eta zapore goxua ideien uztarketaren emaitza da Gaxure izena.
Hiru mota
Ardi latxaren gazura, esnea eta glukosa dira oinarrizko Gaxureren osagaiak. Horrez gain, oliba olioduna eta kaneladuna ere egin dituzte, janari gazi zein gozoekin erabil dadin. Sortzaileek azaldu dutenez, ogitan zabalduta kontsumi daiteke, eta, ondo ezkontzen da, besteak beste, fruitu lehorrekin, izokinarekin, urdaiazpikoarekin eta hainbat frutarekin. Asteon aurkeztu dute produktua, eta sukaldariek zuzenean erakutsi dute goi mailako produktu landuetarako ere lehengai egokia dela. Sustatzaileek azaldu dutenez, ospe handiko sukaldariak harrituta geratu dira jaki berriak eskaintzen dituen aukerekin. Hemendik aurrera, salmenta zuzenaren bidez, zenbait azokatan, gourmet dendetan eta txikizkakoetan erosi ahalko da.
Lau urteko lana
Lan handi baten emaitza da krema berria: lauzpabost urteko prozesuaren fruitua. Iñaki Saiz Lea-Artibaiko Landa Garapenerako Elkarteko lehendakariak azaldu duenez, duela bost urte Norvegiara egindako bidaia batean sortu zen orain aurkeztutakoaren hazia. “Gazurarekin egindako pasta bat jateko erabiltzen zutela ikusi genuen; hango elikaduran oso ohikoa da pasta hori, eta leku guztietan eskaintzen zuten”. Jakin-mina piztu, eta hausnarketarako bidea eman zien horrek: “Esnea berez ona bada eta gazta ere bai, zergatik ez da izango gazura?”. Norvegiatik pasta lodi haren hainbat kilo hartuta itzuli ziren etxera.
Hori izan zen guztiaren abiapuntua. Oinarria ezin hobea zen, baina bestelako zerbait egin beharra zegoen hemen. Europa gehienean bezala, ahuntzaren esnearekin egiten da gazta Norvegian. Euskal Herrian, ardi esnearekin batik bat. Edozein kasutan, gazurari irtenbide ona emateko modua izan zitekeela eta, lanean hasi zen Leartiker zentro teknologikoa.
Eta elkarlana zabaldu egin zen. Lea-Artibaiko Landa Garapenerako Elkarteak eta Leartikerrek hasitako beharrera gehitu ziren Miba kooperatiba, Azaro fundazioa, Markina-Xemeingo Barroeta gaztandegia eta Abadiñoko Txori Errota. Horiek guztiek lau urtetan egindako ikerketei, probei eta lankidetzari esker sortu da gazur krema. Hain zuzen, proiektua babestu duten Bizkaiko Foru Aldundiko eta Jaurlaritzako ordezkariek elkarlan horren balioa goratu dute, eta berrikuntzaren bidean jarraitu beharreko eredutzat jo dute Markina-Xemeingo enpresa eta produktoreek lortutakoa.
Gaztagileei besoak zabalik
Oraingoz, Goine gaztandegia da Gaxure produzitzen ari den bakarra, baina sustatzaileak seguru daude aurrerantzean asko izango direla proiektura batuko direnak. Hala izatea nahi dute, eta sustatzaileek azaldu dute hainbat gaztandegik dagoeneko interesa agertu dutela.
Marka erregistratua dute, baina Gaxure egin nahi duten Euskal Herriko gaztagile artisau guztiek izango dute produktu berria egiteko aukera. “Beste maila batetako enpresen aldean” lehentasuna izango dute artisauek, eta sustatzaileek proiektuaren parte izateko”erraztasun guztiak” emango dizkiete. Gaztandegi guztietan egindako kremek Gaxure izena izango dute, baina jatorrizko gaztandegiaren izena ere jasoko du etiketak.
Informazio gehiago bildu nahi izanez gero, bisitatu webgune hau:
www.gaxure.com