Ekonomia

Lan gatazkak, ohiko bihurtuta
2016-12-162016-12-15Albisteak, Asteko Gaiak, Bizkaia, Ekonomia

Lan gatazkak, ohiko bihurtuta

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Lan gatazkekin abiatu zuen urtea Bizkaiak, eta lan gatazkekin bukatuko du. Urtarrilaren lehen asteetatik langileen protestak izan dira nagusi lurraldeko kaleetan. Kalera atera dira, besteak beste, Bizkaibuseko langileak, zahar etxeetakoak, hondakinak kudeatzeko plantakoak, museoetako beharginak eta azken hamarkadetan Bizkaiko industriaren motorra izan diren altzairutegietako langileak. Hitz bera izan dute behargin gehienek pankartaren atzean: "prekarizazioa". Hasi bezala bukatuko du urtea lurraldeak. Izan ere, Basauriko Sidenor enpresak iragarri berri du aldi baterako lan erregulazioa ezarriko duela datozen bi urteetarako.

Beharginen protestak pilatu zaizkio Bizkaiko Foru Aldundiari aurten; ia hilero, mobilizazioak izan ditu egoitzaren aurrean. Ezbairik gabe, diputazioaren esku dauden zerbitzu publikoak kudeatzen dituzten enpresetako beharginen protestak izan dira, azken urtean, esanguratsuenak. Diputazioak enpresen esku uzten ditu administrazioak eman beharreko hainbat zerbitzu publiko, eta horiek eskaintzeagatik diru publikoa jasotzen dute enpresek. Kate horren azken katebegia dira langileak. Eta etengabeko estualdian izan dira zerbitzu publikoetako beharginak, sindikatuen arabera. Aldundiaren esku dauden zahar etxeetako langileek urtarrilean hasi zituzten mobilizazioak, eta, oraindik ere, konpondu gabe dago gatazka. Greban daude beharginak hilabete honetan.

Guztira, 10.700 ohe daude Bizkaiko zahar etxeetan, eta horietako 5.200 dira itunpekoak. Hau da, erdia baino gehiago finantzatzen du aldundiak, eta, zerbitzua kudeatzen duten enpresek lan hitzarmena berritu behar duten aldiro, protestak egiten dituzte beharginek. Erabiltzaileek jasotzen duten zerbitzua eta langileen lan baldintzak "gizagabeak" direla salatzen ari dira urte hasieratik. Azken urteetako atzeraldiaren ardura diputazioarena dela diote langileek, baina erakundeak ez duela gatazka konpontzeko borondaterik. Guztira, 6.000 behargin dituzte adinekoen egoitzek; eta emakumeak dira horietako %98. Zerbitzua 9.000 bizkaitarri ematen diete.

Aldundiari deika

ELA sindikatuaren arabera, 200 erabiltzaile dituen egoitza publiko batean goizeko txandan 32 zaintzaile egoten dira; 24 arratsaldekoan; eta zortzi gauekoan. Itunpekoetan, ostera, hamasei egoten dira goizez, 11 arratsaldez, eta bost zaintzaile eta hiru laguntzaile gauez. Beharginentzat ez ezik, erabiltzaileentzat jasangaitza da egoera hori. Ratioak eta soldatak hobetu bitartean eutsiko diote protestari, horregatik.

Adineko egoitzetako protestekin batera atera ziren protesta egitera Bizkaibuseko langileak ere. Hiru urtean hiru aldiz atera dira kalera autobus zerbitzuetako langileak; aurtengoan izan da azken saioa. 2013tik dator gatazkaren soka: zerbitzu berria martxan jarri eta lineak egokitu zituen orduan aldundiak. Bien bitartean, lan itunik gabe zirela salatu zuten langileak eta, ondorioz, "prekarizatzen" ari zela beren egoera. Diputazioak berak kontratatzen ditu Bizkaibus kudeatzeko enpresak, eta gatazkaren hasieratik zuzenean interpelatu zuten, horregatik. Lanuzteen ondorioz enpresekin lan hitzarmenak adostea lortu zuten arren, enpresa bakoitzean ezberdinak dira langileekin adostu dituzten lan baldintzak; eta enpresa bakarrak jaso du enplegua ez amortizatzeko konpromisoa: Arratiako, Durangaldeko eta Hego Uribeko lineak kudeatzen dituenak, alegia. Bost enpresa, bost eskualde eta langileekin bost hitzarmen ezberdin ditu orain Bizkaibusek.

Autobus zerbitzuetako protestak Arraizko TMB plantako 127 beharginen mobilizazioekin elkartu ziren hiriburuan. Urrian utzi zuten bertako beharginek sei hilabete arinago abiatutako greba. Auzi horretan ere, aldundia interpelatu zuten langileek zuzenean. Garbiker foru elkartearen menpe dago Arraizko TMB, eta zaborren tratamendu mekaniko-biologikoak egiten dituzte bertan. Diputazioarena da planta, eta lan hitzarmenean bi konpromiso zehatz hartzea eskatzen zuten langileek: soldata prekarioak bukatzea eta gehiegizko lanaldiak etetea. Protesten ondorioz, bi neurri horiek jasotzen dituen itun bat adostu zuten langileek eta enpresak.

Hiriburuko museoetan ere gatazkak izan ditu administrazioak. Bilboko Arte Ederren Museoan greba mugagabea abiatu zuten langileek ekainean. Museoaren Patronatuak kontratatutako enpresa da Manpower Group Solution SLU —Eusko Jaurlaritzak, Bizkaiko Foru Aldundiak eta Bilboko Udalak osatzen dute patronatu hori—. Eta Manpower-ek kontratatzen zituen bisitariei harrera egiten dieten langileak. 880 eurokoa zen lanaldi osoko kontratua zuen langile bakarraren soldata, asteburu, jaiegun eta estra guztiak aintzat hartuta. Lan baldintza "prekarioak" salatzeko, 41 egunez izan ziren protestan. Eta eskaera bi egin zituzten langileek: enpresak lan baldintzak hobetzea, batetik, eta museoaren jabe diren erakundeek hurrengo lehiaketa publikoan egungo langileak kontratatzeko baldintzak ezartzea, bestetik. Uztailean lortu zuten aurreakordioa. Eta, lortutakoaren arabera, 2019. urtera bitartean soldata progresiboki igotzea adostu dute bi aldeek; protestak abiatzean beharginek zuten 10.500 euroko soldata gordinetik, 20.500 eurokora igotzea, alegia.

Arte Ederren Museoko beharginen testigua Guggenheim museoko hezitzaileek hartu zuten uztailean. Manpower enpresarekin hitzarmena zuen Guggenheimek ere, eta irailaren 30ean bukatzen zen enpresarekin zuen kontratua; eten horren ondorioz hamazortzi hezitzaile kaleratzeko zegoen arriskuagatik egin zuten protesta. Manpower enpresarekin kontratua bukatu ondoren, hurrengo hitzarmena lortuko zuen enpresak subrogatzeko eskatu zuten langileek horregatik; eta baita lansari duinak izatea ere. Oso bestelako neurria hartu zuen museoak, hala ere: Manpower enpresarekin zuen hitzarmena bukatuta, ez du hezitzaile zerbitzurik kontratatu, eta, ondorioz, ez du langilerik azpikontratatuko. Datorren ikasturterako hiru langile hartuko dituzte, aurreko hamazortzi hezitzaileen ordez.

Ez dira zerbitzuetako langileak izan 2016an kalera atera diren bakarrak. Euskal altzairugintzak azken urteetan izan duen beheraldiak ere arrastoa utzi du Bizkaian aurten. Trapagarango Galindo kalean dagoen Productos Tubulares enpresak aldi baterako erregulazio dosierra aurkeztu zien beharginei urte hasieran. Inportazio merkeei eta energia kostuei ezin eutsita, plantako 430 langileetatik 398ri ezarri zieten neurria; langile zerrendan dauden %92ri alegia. Lanaldiaren murrizketa aldi baterako izango dela azaldu du enpresak; eta, egoera hobetu ahala, alboratuko dituztela beharginei ezarritako murrizketak.

Altzairuaren beherakada

Arcelor Mittalek Sestaon duen plantak ere zeresana eman du urte honetan. Urte hasieran azaldu zuen enpresak Txinako ekoizpenarekin ezin lehiatu zebilela, hura %30 merkeago delako. Argudio hori hartuta, aldi baterako enplegu erregulazioa aurkeztu zien langileei, eta otsailean enpresaren ateak itxi zituzten; 335 langile utzi zituzten lanik gabe. Lantegia utzi zutenetik etengabekoak izan ziren ACBko langileen protestak, eta euskal altzairugintzaren beheraldia areagotu ez dadin neurriak hartzeko eskatu diete behin eta berriz Eusko Jaurlaritzari eta diputazioari. Irailean ireki zuten berriz enpresa; ez nahi bezala, ordea. Asteburuetan bakarrik lan egingo dute Sestaoko ACB enpresan, hamabi orduko txandatan, eta 140 langilerekin. Zazpi hilabeteko geldialdia egin aurretik zeuden langileen erdiak dira horiek.

Bizkaiko altzairugintzaren beheraldiaren beste kasu batekin bukatu da urtea. Izan ere, abenduaren hasieran, lana erregulatzeko txostena aurkeztu dute Basauriko Sidenor lantegian. Onartu egin dute UGT, CCOO, USO eta CSI-F sindikatuek —ordezkaritza sindikalaren %76 dute—. ELA, LAB eta ESK sindikatuak, aldiz, neurrien kontra azaldu dira.

Gutxiago euskarari
2016-11-112016-11-10Albisteak, Asteko Gaiak, Bizkaia, Ekonomia, Politika

Gutxiago euskarari

A. Laskibar- N. Salazar
Aldundiak 1.165 milioi euro izango ditu datorren urtean sailetan gastatzeko. Aurtengo kontuekin alderatuta, %1,1eko murrizketa esan nahi du horrek: 12,6 milioi euro gutxiago. Sail batzuek aurrekontu handiagoa izango dute, halere...

Bidezkoa dena kontsumitzeko deia
2016-11-112016-11-10Albisteak, Bizkaia, Ekonomia, Gizartea

Bidezkoa dena kontsumitzeko deia

Alaitz Armendariz
Hamalaugarren aldiz, Bidezko Merkataritzaren Astea egingo dute Bilbon egunotan. Atzo hasi eta igandera bitarte, Areatzako kaian karpa handi bat egongo da, eta hainbat jarduera egingo dituzte, euren produktuak salgai jartzeaz gain. Be...

Etorkizuneko Bilbo marrazten
2016-10-212016-10-20Albisteak, Asteko Gaiak, Bizkaia, Ekonomia, Gizartea, Politika

Etorkizuneko Bilbo marrazten

Aitziber Laskibar Lizarribar

Aspaldi aldatzen ari den Bilbori beste bultzada bat eman eta erabat eraldatzeko lanean ari da udala. Irudikatzen ari da hiri eredu berria; gune bakoitzerako proiektuak lantzen, eta irudikatzen ari den hori marrazten. Jauzi horretarako gauza asko aldatu behar ditu. Eta, aldaketa horietarako, orain arteko plangintza egokitu beharra du. Hiri Antolaketarako Plan Orokorra da horretarako baliabidea. Berria egin beharra du, eta horretan ari da. Aurrera begirako proiektu nagusiak jasoko dituen oinarria izango da plan orokor hori. Oraingoz, ildo nagusiak jasotzen dituen testua aurkeztu du udalak. Aurreikusten dituen proiektu zehatzak jaso ditu bertan, eta, horietako batzuetan, ideiak betetzeko alternatiba desberdinak jarri ditu mahai gainean.

Egin nahi duen aldaketaren tamaina kontuan hartuta, herritarrak partaide sentiarazi nahi ditu udalak, eta parte hartzeko prozesu oso bat abiatu du horretarako: Aurrerago!. Bilboko zortzi barrutietako bakoitzean eginak dituzte aurkezpenak, prozesuan nola parte har daitekeen herritarrei bertatik bertara azaltzeko. Orain, bigarren fasea jarri du martxan.

Proposamenen gaineko eztabaidan aurrez aurre edo Internet bidez parte hartu ahalko dute herritarrek; bai norberaren izenean, bai elkarteen ordezkari gisa. Horretarako lehenengo baldintza izena ematea da. Azaroaren 18an amaituko da horretarako aukera. Bilboko Udalaren webgunean egin daiteke hori, www.bilbao.eus/aurrerago helbidean. Bertan, parte hartzeko inprimakia bete beharko da —udaltegietan ere izango da inprimakia betetzeko aukera—. Hiri Antolaketarako Plan Orokorrari buruzko informazio hitzaldira joatea, Bilbon erroldatuta egotea eta 16 urte baino gehiago izatea dira parte hartzeko beste baldintzak. Prozesuan webgunearen bidez parte hartu nahi dutenek ere izena eman beharko dute, webguneko Foroa atalean.

Lantaldeetan zuzenean parte hartuko dutenak azarotik otsailera bitartean egingo diren batzarretako kide izango dira. Barrutika batuko dira lantalde horiek. Lau saio izango dituzte: plan orokorrari eta hirirako zein barruti bakoitzeko proposamenei buruzko informazio orokorra emateko izango da bat, eztabaidarako beste bi, eta lantaldeetatik ateratako ondorioak jasotzeko beste bat.

Behin plan orokorraren aurrerapenerako egindako ekarpenak jasota, jendaurrean egongo da proposamena bi hilez. Herritarrek eta eragileek iradokizunak eta alternatibak aurkeztu ahal izango dituzte orduan. Mikel Ocio Hiri Antolaketarako zuzendariak azaldu duenez, proposamen guztiak jaso eta aztertuko ditu udalak. Baita erantzun ere. Proposamenen egileei horiek aintzat hartuko diren edo ez erantzungo die, arrazoiak emanda.

Azken erabakia, hala ere, Bilboko udalbatzak izango du. Bertan erabakiko da zeintzuk izango diren plan orokor berria idazteko kontuan hartuko diren irizpide, alternatiba eta proposamenak. Behin betiko plana idazten hasterako 2017a izango da. Eta idazketarako beste hamabost bat hilabete beharko dira. Ociok 2018ko amaiera alderako espero du idatzia Hiri Antolaketarako Plan Orokor berria, bere zehaztasun guztiekin. Ondoren, beste urtebete inguruko tramitazioak egin beharko dira.

2020an hasiko dira lanak

Aurreikuspenen arabera, 2020. urtea izango da, beraz, plangintzan jasotako lanak egiten hasterako. Hori bai, aurrez lan batzuk prestatzen has litezkeela zehaztu du Ociok. Aurreikusitako plangintza osoa amaitzerako, berriz, hamabost-hogei urte igaroko dira.

Herritarrek zertan eragin ahalko duten ere aurreratu du Bilboko Hiri Antolaketarako zuzendariak: "Ideia batzuk hiriaren plan estrategiko gisa ditugu; horiek ez dira kolokan jarriko. Adibidez, ez dago zalantzan AHT Bilbora iritsiko dela, A-8a Errekaldetik desagertuko dela, Olabeaga eraldatu behar dela eta tranbiak Zorrotzaurrera joan behar duela. Galdera da nondik eta nola egin daitekeen hobeto".

Hiria goldatzeko kimua
2016-10-212016-10-20Albisteak, Bizkaia, Ekonomia, Gizartea

Hiria goldatzeko kimua

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Inork iraultza egin nahi badu, egunero hiru aukera ditu: gosaltzerakoan, bazkaltzerakoan eta afaltzerakoan". Vandana Shiva ekofeminista indiarrak esandakoa izan du ahotan Hibai Castro Bilboko Laboreko kideak elkartearen jardueraz aritzeko. Oraindik ere ezezaguna da Labore, ez baitu hiriburuan bere burua aurkeztu. Baina bota du lehen harria. Zer jan eta zer erosi? Elikadura burujabetza helburu jardunaldiak antolatu ditu Bilbon, Gite-Ipes elkartearekin batera, urriaren 24tik 27ra bitarte. Elikadura burujabetzaren eztabaida hirigunera eramango dute jardunaldietan elkarte biek. Burujabetzari buruzko hausnarketak praktikara eramateko proposamenak aurkeztuko ditu Bilboko Labore elkarteak bertan.

Hausnarketa eta kezka berak elkartu ditu hiriburuko hainbat ekoizle, kontsumitzaile eta norbanako. Eta elikadura burujabetza bultzatzeko lanabes berria eratu dute Bilbon: Labore. Ekoizleak eta kontsumitzaileak modu zuzenean lotzeko espazio fisiko bat lortzea da, tartean, sortu berri den elkartearen helburua. Eta egitasmoari bultzada emateko bazkideak aurkitzea izango da, besteak beste, lehen lanetako bat, Castroren arabera. "Tokiko elikagaien salerosketa bermatuko duen espazio fisiko bat behar dugu hiriburuan, bertako nekazarien lanean oinarritu eta tokiko ekonomia mugituko duena. Kontsumitzaile eta ekoizleen arteko konfiantzazko harremanean aritu nahi dugu".

Ekoizpenari dagokionez, Euskal Herriko lurraldeen kohesioa bultzatu nahi du egitasmoak. "Hirigunean ala Bilbo inguruan ekoizten ez diren elikagaiak Euskal Herriko beste tokietatik ekartzea da asmoa. Euskal Herriko produkzioari lehentasuna ematea, alegia".

Ez dira hutsetik abiatzen Laboreko kideak. Hamaika dira Euskal Herrian azken bi hamarkadetan abiarazitako ekimenak. Eta Bilboko hainbat auzotan ere badaude tokiko produkzioa bultzatzen duten hainbat elkarte. Horiekin guztiekin elkarlanean aritu nahi du Laborek. Argi azaldu du hori Castrok. "Gu ez gatoz inor ordezkatzera. Asko dira gai honetan lanean ari direnak, eta guk gure alea jarri nahi dugu norabide horretan. Dauden elkarteekin hitz egin eta elkarlanean aritzea gakoa da guretzat". Harremanak egin dituzte dauden elkarteekin, eta oro har oso harrera ona jaso dutela azaldu du Castrok.

Edonola ere, Iruñeko Landare kooperatiba hartu dute Laboreko kideek eredu gisa. Duela hogei urte inguru sortu zen Nafarroako hiriburuko produktu ekologikoen kontsumitzaileen elkartea, eta 2.000 bazkide baino gehiago ditu gaur egun: 2.500 produktu baino gehiago dituzte hiriburuko Arrotxapean eta Atarrabian dituzten bi dendetan. Tokiko salerosketa bultzatzen du Landarek, eta elkartearen salmentako prezioaren %80 ekoizleek eramaten dute. Kudeaketa gastuak eta lokalekoak ordaintzeko erabiltzen da gainerako irabazia. Bukaerako prezioa ekoizle zein kontsumitzaileentzat "bidezkoa" izatea lortzen dute horrela.

Herritarren babes bila

Antzeko egitasmoa egin nahi du Laborek Bilbon. Eta bide horretan eman beharreko lau pauso aurreikusi dituzte jada. Bazkideak eta fundatzaileak aurkitzea izango da hasierako aldian elkartearen egiteko nagusia. Behin fundatzaileak lortuta, espazio fisikoaren eraikuntzan murgilduko da Labore. Eta lokalaren funtzionamendua bermatuko duen bazkidetza minimoa lortzea izango da eman beharreko hurrengo pausoa. Dendaren ateak behin betiko irekitzea izango litzateke laugarren eta azken urratsa. "Oraindik ere zenbakiak egiten ari gara. Pixkanaka haziko den egitasmoa izango da hau. Hasiera batean, sinesmenetik eta kontzientziatik proiektuan sinesten dutenak izango dira egitasmoari bultzada emango diotenak. Baina apurka-apurka zabaldu, eta herritar gehiagorengana iritsiko gara. Pixkanaka egingo dugu aurrera".

Bere buruaren aurkezpena egin behar du lehenik Laborek. Eta esku artean duten proposamenari forma emateko prozesu parte hartzailea jarri dute martxan, herritarren iritziak eta ekarpenak jasotzeko. "Proposamena mahai gainera ekarri nahi dugu, eta herritarrekin eztabaidatu". Gite-Ipes elkartearen laguntza izango dute zabalpen horretan.

Nazioarteko Elikaduraren Eguna izan zen joan den igandean. Eta testuinguru hori baliatu dute hiriburuan elikadura burujabetzari buruzko hausnarketak eta kezkak mahai gainean jartzeko. Gaur egungo nekazaritza industriala iraunkorra da? Elikadura negozio bihurtzeak nora garamatza? Alternatibarik badago? Halako galderei erantzun praktikoak ematen saiatuko dira astelehenean hasiko diren jardunaldietan. Besteak beste, Iruñeko Labore kooperatibako kideak eta Juan Manuel Sanchez Gordillo Marinaledako alkatea (Andaluzia, Espainia) izango dira mahai inguruetan. Sarrera librea izango da.

Eguneroko jarduera

Bilbon gaia lantzen duen eragile eta norbanako asko dago. Eta, horien parte hartzea bultzatzeko, hiriburuko hainbat tokitan egingo dituzte mahai inguruak. Hala azaldu du Ibon Meñika Gite-Ipes elkarteko kideak. "Ekitaldiak deszentralizatu egin ditugu. Herritar eta elkarte gehiagorengana iristea erraztuko du horrek". Kafe Antzokian, Santutxu auzoko Karmelo ikastolan, Deustuko gazte lokalean eta Ekologistak Martxan plataformaren Ekoetxea egoitzan egingo dituzte solasaldiak.

Jardunaldien edukien garrantziaz aritu da Meñika. "Bilbo handian, hirigunean, eraldaketa klabeetan aritzea eta alternatibak ezagutaraztea oso interesgarria da. Elikatzea eguneroko jarduera da, eta kontzientziak astintzeko oso baliagarria: zer jaten dugun, nondik datorren, non ekoizten den, ekoizpen horrek zein helburu duen, non erosten dugun... hori guztia aztertu eta ondorioak konpartitzea oso garrantzitsua da". Hiriguneak ematen dituen aukerak ere aipatu ditu Castrok. "Hirigunean kokatzen dira supermerkatu eta denda handiak. Eredu horren alternatiba aurkitu nahi duenarentzat arnasgunea izan daiteke Laborek garatuko duen egitasmoa. Gune fisiko bat izatea oso garrantzitsua da bide horretan urratsak egiteko".

Txikitik handira, norbere eguneroko ekintzetatik abiatuta gogoetatzea beharrezkotzat jo du Gite-Ipeseko kideak. "Egunero era naturalean egiten duguna kontzienteki egiten dugun ala ez aztertzea oinarrizkoa da. Eguneroko erabakia da elikadurarena. Eta kontzientzia hartzen badugu, eraldaketarako aktibo bihur gaitezke".

Abiapuntua dira astelehenean hasiko diren jardunaldiak. Hiriburuko ekoizle, kontsumitzaile eta norbanakoak biltzeko eta hausnarketak partekatzeko beste urrats bat. Hiritarren kontzientziak goldatu nahi ditu Laborek. Kimatu dute lehen hazia. Ongarria behar du orain.