Batelen Bizkaiko Txapelketa jokatu dute asteburuan Bilboko itsasadarrean. Sestaoko Kaiku batela —irudian— gailendu zitzaien gainerako taldeei. Bigarren lekuan Bermeoko Urdaibai geratu zen, eta hirugarren, azkenik, Elantxobe. Kaiku eta Urdaibai lehia estuan ibili ziren txapelketak izan zituen lau luzeetan. Joaneko luzeetan azkarrago ibili ziren Bermeokoak; bueltakoetan, Jose Luis Kortak gidatutako batelak denbora hobeak egin zituen. Emakumeei dagokienez, Lutxana nagusitu zen, eta Ondarroakoak iritsi ziren bigarren. Azkenik, gazteen kategorian Mundakako batelak eskuratu zuen lehenengo lekua.

Auzokideok elkarteak salatu duenez, Ura Eusko Jaurlaritzaren ur agentzia obrak egiten ari da Getxon, Gobela ibaian, uholdeak berriro gertatzea eragozteko, eta lan horiek lixibiatuak azaleratu dituzte. Neguri Langile inguruko ibaiertzean agertu dira hondakin horiek; bereziki, Neguriko futbol zelaia izandakoan.

Elkarteak laborategi batera bidaliko ditu aurkitutako hondakin horien laginak, han azter ditzaten. Hala ere, dagoeneko aurreratu dute metal astunak daudela lixibiatu horietan —besteak beste, beruna, kadmioa eta artsenikoa—. Nitratoak ere aurkitu dituzte. Hondakin horiek legeak ezarritako mugak gainditzen dituztela ohartarazi nahi dute.

Aurkikuntza hori eginda, elkarteak kontrola exijitu die administrazio publikoei, argi dezaten ea hondakin horiek kaltegarriak diren osasunerako. Jolaseta zubiaren inguruan agertu dira lixibiatuen hondakinak, baita Lexarreta pasagunearen eta Errota-Zaharra errekaren artean ere.

Auzokideok elkarteko kideek azaldu dute hondakin toxiko horiek lehenago ere hor zeudela. Orain, berriz, agerian utzi dituzte Ur Agentziaren lanek. Haien ustez, inguruan egon diren zabortegien egoeraren ondorio dira hondakinok. Bereziki, Artea merkataritza zentroa eraiki zuten lekuan zegoena gogorarazi dute; salatu dute etxebizitzetatik gertu lixibiatu toxikoak ateratzen direla oraindik ere, nahiz eta zabortegi hura aspaldi itxi zuten. Bizilagunek argitu egin gura dute zein ondorio izan ditzaketen hondakinek, eta, behar izanez gero, neurriak hartzea nahi dute .

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak "sakon" aztertuko ditu Basauriko Lope de Vega eta Velazquez ikastetxeek izenak aldatzeko aurkeztu dituzten arrazoiak. Izenak aldatzeko erabakia "hezkuntza irizpide" bati jarraiki edo "nortasunarekin edo hezkuntzaren eraginkortasunarekin eta balioarekin zerikusirik ez duen beste arrazoiren bategatik" hartu den aztertzea da Isabel Zelaa buru duen sailaren helburua.

Polemika sortu dute Basauriko bi ikastetxe horietako eskola kontseiluek aho batez harturiko erabakiek. Lope de Vega Bizkotxalde deitzea nahi dute, eta Velazquez, berriz, Soloarte. Eusko Legebiltzarrera iritsi da zenbait herritarren ezinegona UPD alderdiaren ahotik. Gorka Maneiro legebiltzarkidearen ustez, eskola kontseilu bietako proposamenak "zentzugabekeria" dira eta helburua "espainiar izate hutsagatik pentsaera ilustratuaren aztarna oro ezabatzea" da.

Tramite "hutsa"

Orain arte, ikastetxe baten izena aldatzeko prozesuak ez du era horretako polemikarik sortu, eta erraz egiten zen bidea. Ikastetxeko eskola kontseiluak bertan erabakitako izen berriaren proposamena Hezkuntza Sailari bideratzen zion, eta horrek oniritzia ematen zion zuzenean. "Ikastetxeen erabakia, orain arte, ez da atzera bota. Normalean, tramite hutsa izan da hori Hezkuntza Sailean", jakinarazi du Hezkuntza Saileko prentsa arduradun Gorka Azkorbebeitia.

Ikastetxe baten proposamena atzera botatzeko arrazoi bakar bat egon izan dela ekarri du gogora: "Herri berean ezin daitezke egon izen bera duten bi ikastetxe. Hori izan da arrazoi bakarra". Eta Basauriko bi ikastetxeen kasuetan horrelakorik ez dela gertatzen ohartarazi du.

Ezezkorik ez, orain arte

Hala ere, esan du orain artean ez dela gertatu Basaurikoen pareko kasurik: "Izen aldaketak ez dira era honetakoak izan; gazteleratik euskarara aldatu dira, edo toponimo baten ordez, beste bat jartzen zuten. Orain artean, baina, ez dute kultura munduko izen bat kendu eta toponimo bat jartzeko proposamena egin". Hezkuntza Sailak, dena den, ez dio inoiz ezezkoa eman izen aldaketa bati.

Bi ikastetxeok ez dute ulertzen Basaurin gertatzen ari dena. "Hezkuntza ordezkaritzakoek bere garaian esan ziguten eskola kontseiluak aho batez onartu behar zuela proposamena eta gero udalak osoko bilkuran onartu behar zuela. Guk haiek agindutako prozedurari jarraitu diogu", esan du izena ezkutuan gorde nahi izan duen Lope de Vega ikastetxeko irakasle batek.

Toponimoak aukeratu dituzte bi ikastetxeek izen berrietarako. Lope de Vegaren kasuan, Bizkotxalde proposatu dute. "Bizkotxoalden gaudelako", arrazoitu du bertako irakasleak. "Eskola kontseiluaren proposamena toponimoak erabiltzea zen, besterik gabe. Azken finean, izen toponimoak aseptikoak direla uste dugu, beraz, ez diote inori minik emango. Pertsonaia publiko baten izena proposatuz gero —nahiz eta pertsona hori herrikoa bertakoa izan— batzuei ez gustatzea gerta zitekeela pentsatu genuen. Toponimia erabilita, ostera, inori minik ez ziola emango uste genuen", azaldu du.

Gogora ekarri du, gainera, ikastetxeak bi eraikin dituela: batetik, Haur Hezkuntzarako izango den eraikin berria egingo dute, eta, bestetik, eraikin nagusia Bizkotxoalden dagoena da. "Eraikin hau berria da; izan ere, Lope de Vega zena eraitsi egin zuten", adierazi du irakasleak, izena aldatzeko proposamenaren arrazoia azalduz.

Velazquez ikastetxearen kasuari buruz mintzatu zen Zelaa, bestalde, Eusko Legebiltzarrean. Ikastetxe horretan lau izen desberdin fusionatzen direla ekarri zuen gogora: Bidebieta, Cervantes, Velazquez eta San Fausto. Hezkuntza gune berri bat eratu denez, "beste izen bat merezi du, zalantzarik gabe", esan zuen. Izan ere, Velazquezen dauden ikasle eta irakasle erdiak bertakoak dira, eta beste erdiak, Bidebieta institututik joandakoak. Fusio horren ondorioz aldatu nahi diote izena.

Udalaren babesa

Basauriko Udalak oniritzia eman die eskola kontseiluetako proposamenei. EAJren eta Bilduren babesa jaso dute ikastetxeetako erabakiok. PSE-EE eta PP alderdiak, aldiz, proposamenaren kontra agertu dira. Ikastetxe publikoek orain arte zuten izena aldatzerik nahi ez duten biztanle batzuk ere badaude. Orain arteko izenei eusteko eta aldaketarik ez egoteko sinadurak biltzeko prozesua abiatu dute herritar horiek.

Euskarak Bilboko hedabideetan zuen presentzia eskasa gainditzeko asmoz sortu zen Bilbo Hiria irratia. Aurtengoa urtemuga berezia da hedabidearentzat, hamabost urte bete baititu. Denbora horretan guztian, hiriburuko eta inguruko euskal entzuleei uhinet...

Arrazakeriarik Gabeko Eskola saria jaso zuen joan den ostiralean Barakaldoko Zuhatzu ikastetxeak. "Desberdinen arteko elkarbizitzaren alde egindako lanak" saria izan duela deritzo Barakaldoko Udalak, prentsa ohar bidez jakinarazi duenez. Lan horri esk...

Jon Ander Urkiagak (Zornotza, 1987) Atea itxi aurretik olerki liburua argitaratu berri du. Nahi duenak Erroteta argitaletxearen bitartez eskura dezake, erroteta.com-era mezu bat bidalita. Gernika-Lumoko gaztetxean eta Zornotzako Urtza tabernan ere, b...

Akuarioei buruz galdetzen denean, Donostiakoa da Euskal Herrian gehien aipatzen eta ezagutzen dena. Baina horrek ez du esan nahi bakarra denik. Gipuzkoako hiriburuak ez ezik, Bizkaian Getxok ere itsas bizidunei egokitutako paradisu bat baitauka. 2004a...

Asteazkenetik, Bilbobusen erabiltzaileek geralekuan balioztatu behar dute txartela, tranbia ere pasatzen den Autonomia kaleko zatian. Neurri horren bitartez, Bilboko Udalak espero du ilarak eta itxaronaldiak "murriztea", tranbia ere Autonomiatik ibilt...

Ez da argazkirik jasotzerik, ezta lekukoen testigantzarik ere; baina ez da hori arrazoi nahikoa 1912ko enbata oroimenetik ezabatzeko; ez, behintzat, Bermeo, Lekeitio, Elantxobe eta Ondarroako herritarrenetik.

1912ko abuztuaren 12a zen. Ohi bezala, Bizkaiko kostaldeko arrantzaleak itsasora joanak ziren, familia eta lagunak atzean utzita. Baina ez zen gainerako egunak bezalakoa izan abuztuaren 12 hura, ez arrantzaleentzat, ez haien familientzat. Gauarekin batera, XX. mendeko hondamendirik handiena ailegatu zen arrantzale bizkaitarrak zeuden tokira. Hala, 1912ko enbata esaten zaion horrek 142 arrantzale eroan zituen: horien artean, 116 bermeotar, 16 lekeitiar, 7 elantxobetar eta 3 ondarroar.

Galernaren istorio ezezaguna

Ehun urte igaro dira geroztik. Nahikoak ez, herritarrek tamaina hartako zoritxarra ahaztu ahal izateko. Egun horretan herria "alargun" geratu zela dio Jabi Elortegi zinema zuzendari bermeotarrak. Emazteak alargun, emaztegaiak ezkontzeko atarian, haurrak umezurtz... Hala deskribatzen du Elortegik Bermeon, Elantxoben, Lekeition eta Ondarroan zorigaitz haren ondorioz bizi izan zutena. Baina bermeotarrak dio hainbat herritarrek ez dutela egoera haren berri. Hori dela eta, ezbeharraren 100. urteurrena aprobetxatuz, itsasoan bizia galdu zutenen eta portuetan zain geratu zirenen istorioa kontatzera ausartu da zinema zuzendaria.

Ordubete iraungo duen dokumental baten bitartez kontatuko du abuztuaren 12 hartan gertatutakoa, 1912ko enbataren hurrengo egunetan egunkarietan agertutako albisteekin eta lekukoen testigantzekin, zenbait historialariren berbekin, inoiz itsasoan zorigaitzen bat sufritu dutenekin eta abarrekin sortuko du Elortegik filma. Garai hartako argazkirik ez du inondik aurkitu zinema zuzendariak: "Ez Euskal Herrian, ez Espainian, ezta Frantzian ere". Filmoteka askotan bilatu duen arren irudirik ez dagoela esan du: "Alfontso XIII.a erregea Bermeora etorri zeneko argazkia besterik ez". Hortaz, argazkien faltan, istorioa berritzeari ekingo dio Elortegik Pausoka komunikazio enpresarekin batera. Horretarako, aktoreek ere izango dute euren rola filmean. Gertaerak berritzea posible izan dadin, Zokoako (Lapurdi) Brokoa txalupa erabiliko dute. Izan ere, Elortegik azaldu duenez, 1912koen "ia-ia berdina da".

Hartara, egun hartan itsasoan nola ibili ziren, nola arrantzatu zuten, gaua heltzearekin batera nola galernak arrantzaleak harrapatu zituen eta abar kontatzen saiatuko da bermeotarra. Ez da lan erraza izango; izan ere, aktoreak ezin daitezke itsaso txarrarekin uretaratu, eta, beraz, ezin daiteke grabatu. Horregatik, olatuak egitea posible izango den igerileku bat lortzen saiatuko da zinema zuzendaria. Euri efektua ere egin beharko dute egun hartako gertaerak eraikitzeko, baita haizagailuak erabili ere.

"Istorioa bizi zuenik ez dagoenez, nahi izan dut beste urte batzuetan antzeko gertaeraren batean izan denak kontatzea", dio Bermeoko zuzendariak. "Emozionalki arreta handiagoa eskuratu nahi dut". Horregatik gura du gaur egun itsasoan galdutako batek kontatzea itsasoan zer sentitzen den. Izan ere, Elortegiren ustetan, "ehun urte igaro diren arren, garai hartan uretara erortzea zein gaur egun erortzea gauza bera da".

Dokumental bat den heinean, egiaren bitartez kontatuko dute istorioa Elortegik zuzendutako filmean; "egiatik egindakoa eta emozionalki gogorra" izango da. Itsasora joatea zer zen azalduko dute hor, baina baita emakumearen rola zein zen ere: herrian nola geratzen ziren senarraren edo bikotekidearen zain, haien pentsamenduak zeintzuk ziren, nola aurrera ateratzen zituzten seme-alabak eta etxea...

Itsasora joatea bizitzeko eratzat jotzen du Elortegik, eta, horregatik, bizitzeko modu hori aukeratzen duten arrantzale guztiei omenaldia egiteko aprobetxatuko du filma. Elortegi zinema zuzendaria da, baina haren aita eta aitona arrantzaleak izandakoak dira. Horregatik, emozionalki, 1912ko enbataren dokumentalak biziki lotzen du Elortegi.

Trailerra aurkeztu dute

Dokumentalaren trailerra grabatzen aritu dira azkenaldian Elortegi eta harekin lanean dabiltzanak, eta, orain, egindako lana erakusteko garaia iritsi zaie. Hain zuzen ere, Galerne: The unknown storm (Enbata: ekaitz ezezaguna) izenburupean aurkeztu dute Canneseko jaialdian (Frantzia). Bitartean, gidoia egiteari eta dokumentazio lanari heldu diote. Grabaketa lanekin, berriz, maiatzean hasteko asmoa dute, abuztuan dokumentala estreinatu ahal izateko.

Bermeotarrak esan du herritarren parte hartzea garrantzitsua izango dela dokumentazio lan horietan jarduten duten bitartean. Horregatik, inork galernaren inguruko informaziorik izango balu —filmen bat, dokumentazioa, egunkariren bat, argazkiren bat...—, asko eskertuko luke Elortegik.

Telebistan, zinemaldian, jaialdiren batean edo beste edonon aurkezten dutela ere, dokumentala beste leku batzuetara ere eraman nahi du Elortegik. Denengana ailegatu gura du. Ahalik eta oihartzun handiena lortzea du helburu: Titanic itsasontziaren istorioak sortutako jakin-min eta oihartzun bera, alegia.

Landa garapenerako Gorbeialde elkarteak onartu berri du Arratia-Nerbioi eskualdearen garapen ekonomikoa sustatzeko plana. Lehen sektorea indartzea helburu duten hamazortzi neurri biltzen ditu 2012an abiaraziko den egitasmo horrek. Gorbeialdeko kudeat...