Ainhoa Larrabe Arnaiz

Ia hamarkada bat lozorroan eman ondoren, abiadura biziz hartu dute Gueñes eta Itsaso arteko goi tentsioko linearen proiektua. Ez kasualitatez. Gatikatik Cubnezaisera (Frantzia) urpetik doan goi tentsioko kable sarea eraikitzeko egitasmoak indarra hartu duen momentu berean hasi dira Bizkaiko eta Gipuzkoako lurraldeak gurutzatuko dituen azpiegituraren eraikuntza prozesuari abiada ematen. Banatuta aurkeztu dituzte proiektu biak, baina REE Red Electrica Españolaren txostenetan argi azaltzen da egitasmo berari erantzuten diotela Gatika-Cubnezais eta Gueñes-Itsaso goi tentsioko lineek: Europako Batasuneko herrialdeak energetikoki lotu nahi dituzte.

Sei urte igaro dira REE enpresak Gueñes eta Itsaso arteko goi tentsioko linea eraikitzeko administrazio baimena eskatu zuenetik. 2011n egin zion eskaera Espainiako Gobernuko Energia Zuzendaritza Nagusiari, eta 2017ko azaroan jaso du erantzuna. Gauzak horrela, bi agiri eskuratzea besterik ez zaio falta REEri azpiegitura eraikitzen hasteko: proiektua "onura publikokoa" izendatzen duen dekretua, batetik; eta obrak abiatzeko baimena, bestetik. Red Electrica Españolak egindako aurreikuspenen arabera, udarako izango dituzte bi-biak esku artean, eta urtea bukatu aurretik abiatu nahi dituzte lanak. Orotara, 60 milioi euroko kostua izango du azpiegiturak, eta 2020rako bukatuta egotea nahi dute.

GUEÑES-ITSASO AZPIEGITURA

Bizkaia alde batetik bestera gurutzatuko du; 48,9 kilometroko ibilbidea egingo du lurraldearen mutur batetik bestera: Gueñesen hasi, eta Alonsotegi, Arrankudiaga, Arrigorriaga, Ugao-Miraballes, Zeberio, Galdakao, Bedia, Igorre, Lemoa, Zornotza, Muxika, Iurreta, Garai, Berriz, Mallabia eta Zaldibar zeharkatu eta gero, Gipuzkoako lurretara sartuko da. 23,51 kilometro egingo ditu Elgeta, Bergara, Antzuola, Legazpi, Zumarraga, Gabiria, Ezkio eta Itsasoko lurretatik. Arabako lurretatik ere igaroko da; zehazki, Okondotik.

Baina herriekin osatutako zerrendaren antzeko bat sor liteke azpiegiturak zeharkatuko dituen mendiguneekin ere. Herriguneetatik kanpo jarri nahi dute goi tentsioko linearen azpiegitura, eta ingurumenean eta ekosisteman eragin zuzena izan lezake: Durango eta Arratia zeharkatzen duen Aramotz bailara, Ganekogortako mendigunea, Artxanda, Gorbeiako ingurunea, Usansoloko pagadiak, Upo eta Mandoia mendiguneak... Gueñes eta Itsaso herriak bereizten dituzten 73,5 kilometroetan, 132 dorre kokatuko dituzte; gutxi gorabehera, kilometro erdiko bat. 70 metro ingurukoak dira dorreak, Bilboko BBVAren egoitzaren parekoak, eta 90 metro zabaleko bidea egingo dute goi tentsioko linea doan toki beretik, baso eta larreak soilduz eta nekazaritza zein abeltzaintzarako baliogabetuz. Sektore ekonomikoari zuzenean kalte egingo lioke, beraz, goi tentsioko linearen azpiegiturak.

Ideia bat egiteko balio lezake Elgetaren adibideak: zazpi dorre jarriko dituzte, eta, egin dituzten kalkuluen arabera, 22 futbol zelairen pareko lur eremuari eragingo dio, zuzenean. Azpiegiturak ingurumenean eragingo dituen kalteak salatzeko eta egitasmoaren aurkako jarrera agertzeko mozioa onartu duen udalerrietako bat da Elgeta; Zaldibar eta Antzuola, Arrankudiaga, Lemoa eta Igorrerekin batera. REE epaitegietara eramateko aukera ere ez dute baztertzen kaltea jasandako udalek.

Ez da kontrakotasuna azaltzen duten lehen aldia. REEk Gueñes-Itsaso goi tentsioko linea aurkeztu zuenean berean, herri kaltetu gehienek helegiteak aurkeztu zizkioten azpiegitura eraikitzeko ardura duen REE enpresari. Erantzunik ez dute jaso zazpi urtetan, eta egitasmoa tiraderatik atera eta mahaiaren gainean jarri dutenean, proiektuak ingurumenean eragingo dituen kalteez ohartarazteaz gain, zalantzan jarri dute azpiegituraren beharra bera.

Gueñes-Itsaso Autopista Elektrikoaren Kontrako Koordinadora ere sortu dute hainbat herritarrek, eta azpiegitura gelditu dezaten lanean ari da tokian toki. Helmuga bakarra dute buruan: goi tentsioko linea bertan behera uztea.

"ESTRATEGIKOA"

2009. urtean aurkeztu zuen Red Electrica Española enpresak Gueñes eta Ezkio-Itsaso artean 400 kW-ko goi tentsioko linea eraikitzeko egitasmoa. "Estrategiko" gisa definitu zuen azpiegitura REEk orduan. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako sare elektrikoa "egonkortzeko" beharrezkoa den egitasmo gisa definituz, "gainontzeko lurretatik duen menpekotasun ekonomikoari aurre egiteko".

Lurraldeak behar duen energia eskaera erabili du REEk behin eta berriz obraren aldeko argudio gisa. Baina azken hamarkadan beheranzko joera izan du argindarraren kontsumoak. EEE Euskal Energia Erakundearen arabera, 2016an %5,1 murriztu zen energia elektrikoaren kontsumoa Araba, Bizkai eta Gipuzkoan. Eta, oro har, kontsumitzen dena baino energia gehiago sortzen dela baieztatu du REEk berak. Beraz, argudio horri tiraka, gaur-gaurkoz ez litzateke beharrezkoa izango azpiegitura eraikitzea.

PROIEKTUAREN ERROA

Gueñes-Itsaso goi tentsioko lineak Iberiar penintsularen iparraldeko argindar sarea indartuko duela azaldu zuen REEk 2009an kaleratutako txostenean. Baina bada bestelako arrazoirik ere; zehazki, Gatika herrira jo behar da zergatiaren bila, REEk bertan egin asmo duen azpiegitura erraldoira: goi tentsio bidez Bizkaiko Golkoa Frantziarekin lotzeko egitasmoa aurkeztu zuen iaz, eta argi azaltzen da Espainiako Gobernuaren 2015-2020 Energia Plangintzan bi egitasmoak lotuta daudela.

Hala dio Gueñes-Itsaso arteko goi tentsioko linearen eraikuntzari buruz: "Bizkaiko golkotik egingo den interkonexioa behar bezala ustiatu ahal izateko, funtsezkoa da Gueñes-Itsaso arteko goi tentsioko ardatza". Ezbairik gabe, iaz aurkeztutako Gatika eta Cubnezais (Frantzia) arteko goi tentsioko lineaz ari da REE. 370 kilometroko kable bidez, urpetik lotu nahi ditu Bizkaia eta Akitania.

Orotara, gutxienez 1.750 milioi euroko kostua izango duela aurreikusi dute, eta Europako Batasunak 578 milioi euro jarriko ditu azpiegitura egin dadin —Europak argindar konexioak hobetzeko inoiz emandako laguntzarik handiena—. Europako Batasunak energiaren esparruan batasuna lortu nahi du, kide diren herrialdeen energia menpekotasuna gutxitzeko. Europako herrialdeen artean energia garraiatzea ahalbidetu nahi dute, eta horregatik Frantzia eta Iberiar penintsularen energia lineak are gehiago batzeko egitasmoa.

REEk osatutako txostenaren arabera, Gueñes-Itsaso goi tentsioko linea egin ezean Gatikatik Frantziara egingo den energia loturaren gaitasuna mugatuta egongo da, "arrisku egoerak" sortuz. REEren aurreikuspenen arabera, 2021ean abiatuko dituzte Gatika eta Cubnezais arteko goi tentsioko lineako eraikuntza lanak, eta 2025erako nahi dute martxan. Bada, aurreikuspenak betez gero, Gueñes eta Itsaso arteko linea eraikita egongo da ordurako.

Nolanahi ere, Bizkaiko golkoa gurutzatuko duen egitasmoaren nondik norakoak argitu gabe daude oraindik. Herri kaltetuetan egitasmoa aurkezten ari da orain REE, eta ez dago argi proiektua bururaino eramango duten ala ez, besteak beste, ingurumenean eragingo dituen kalteak ere zehaztu gabe daudelako aurkeztu duten lehen txostenean. Hortaz, Gatika eta Cubnezais arteko urpeko goi tentsioko linea egingo den ala ez argitu gabe ere, azpiegitura horri laguntzeko funtzioa duen Gueñes-Itsaso linea eraikitzeari ekingo diote.

INGURUMEN KALTEAK

Azterketa askok frogatzen dute goi tentsioko lineek ingurumenean eta osasunean kalteak eragin ditzaketela. Tentsio handiko lineek kutsadura elektromagnetikoa sortzen dutela frogatu dute nazioarteko hainbat ikerketak azken hamarkadan; tartean, OME Osasunaren Mundu Erakundeak egindakoa. Pertsonengan minbizia, migraina, ugalkortasun arazoak eta alergiak sor ditzakeela diote azterketek. Minbiziari buruzko Ikerketarako Nazioarteko Agentziak (IARC) eta Europako Ingurumen Agentziak (EEA) osatutako txostenetan ere eremu elektromagnetikoak minbizi eragileak izan daitezkeela baieztatu dute.

Ekosistemari dagokionez, agerikoak dira Gueñes-Itsaso goi tentsioko lineak eragingo dituen kalteak: naturgune ugari zeharkatuko ditu azpiegiturak, eta eremu horietan bizi diren hegaztiei ere kalte egin diezaiekeela salatu dute tokian tokiko herritarrek.

GOI TENTSIOAREN GATAZKAK

Itsasotik Deikaztelura doan goi tentsioko linea bertan behera utzi zuten iaz. Apirilean jakinarazi zuten Autopista Elektrikorik Ez plataformako ordezkariek Espainiako Gobernuaren Ingurumen Ebaluaziorako Zuzendaritzak jakinarazi ziela "ofizialki" bertan behera geratzen zela egitasmoa. Proiektua atzera botatzeko arrazoibide nagusietako bat haren kontra aurkeztutako helegite ugariak izan zirela azaldu zuten orduan.

Ez zen gutxiagorako izan. 2011n aurkeztu zuten Deikaztelu eta Itsaso artean goi tentsioko linea egiteko egitasmoa, eta berehalakoa izan zen erantzuna: 174 herri kaltetuetako alkateek, 220 udal eta kontzejutan onartutako mozioan adierazitakoa jasoz, akordio bat sinatu zuten. Idatziaren bitartez, proiektuaren tramitazioa geldiarazteko eskatu zioten Espainiako Industria eta Energia Ministerioari, sektore elektrikoko planifikazio berria onartu bitartean, eta 14.000 helegite ere bildu zituzten.

Autopista Elektrikorik Ez plataformak, berriz, goi tentsioko lineari buruzko herri galdeketak egin zituen 2013ko ekainean, Nafarroako 36 herritan eta Gipuzkoako Gabiria, Mutiloa eta Zerain herrietan. Orotara, 5.156 lagunek izan zuten botoa emateko eskubidea, eta %63k parte hartu zuten: herritarren %99,32 azaldu ziren azpiegitura egitearen aurka. Emaitzak jaso eta berehala, Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari eskatu zieten autopista elektrikoa bertan behera utz zezatela. Nolanahi ere, Espainiako Energia Sareko buruek erretiratutako proiektuaren ordez beste bat aurkeztuko dutela uste dute plataformako kideek, eta etor litekeenaren aurrean prestatuko direla azaldu dute.

Ez da izan bertan behera utzitako egitasmo bakarra: 2010ean, REEk bertan behera utzi zuen Muru Artederreta eta Gasteiz arteko goi tentsioko linea, "gizarte errefusa eta ingurumen kaltea" argudiatuta. 2008an aurkeztu zuten egitasmoa, eta proiektuaren aurkako sarea eratu zen berehala.

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Orrialde bakarra 156 orriko txostenean. Toki hori hartzen du Bizkaiko golkoa eta Frantzia goi tentsioko kable bidez lotzeko dauden arrazoien zerrendak. Azpiegitura berri bat egitean, azpiegitura hori egiteko justifikazioan jarri ohi da fokua. "Interes orokorreko egitasmo" titulua jarri dio Europako Batasunak Bordeletik gertu dagoen Cubnezais herria (Akitania Berria, Frantzia) eta Gatika, 370 kilometroz, urpetik lotzeko egitasmoari eta 1.750 milioi euroko kostua izango duela aurreikusi du. Herrialdeen arteko energia konexioa bermatzea du helburu azpiegiturak; Europako herrialdeak energetikoki lotzea. Egitasmoa beharrezkoa den zalantzan jarri dute herritarrek zein Gatikako Udalak, eta energia ereduaren auziari buruzko gogoeta mahai gainean jarri dute. Europako Batasunaren esanetan, "estrategikoa" da lotura. 2021ean hasi nahi dituzte lanak, eta 2025ean amaitu. Hona proiektuaren gakoak, atalka azalduta:

Bizkaiko sei udalerri hartuko ditu egitasmoak, REE Red Electrica Española enpresak zabaldutako txostenaren arabera: Lemoiz, Bakio, Gatika, Laukiz, Maruri-Jatabe eta Mungia. Tokian-tokian proiektua herritarrei aurkezten ari da REE orain, hark baitu, Frantziako energia sareen kudeatzailearekin batera, azpiegitura hedatzeko ardura.

Nolanahi ere, bi enpresak elkartu, eta, beren-beregi, Iberiar penintsularen eta Frantziaren arteko interkonexio egitasmoetarako enpresa sortu dute: Inelfe. 2015ean, Santa LLogaia (Girona, Herrialde Katalanak) eta Baixas (Frantzia) artean goi tentsioko 64,5 kilometroko lineako lanak egin zituen Inelfek, Pirinioak zeharkatzeko 8,5 kilometroko tunela zulatuz. Eta Bizkaiko golkokoa da orain esku artean duen hurrengoa.

GATIKA-LEMOIZ AZPIEGITURA

Lemoizko zentral nuklearrerako azpiegitura erabiliko dute Gatikatik kostara bitarte marraztu duten goi tentsioko linea hedatzeko. 10 kilometro luze da bidea. Hala dio REEk, egitasmoa azaltzen duen txostenean. "Gatikako azpiestazio elektrikotik Lemoizko zentraleraino erabiltzen ez den energia elektrikoa garraiatzeko, 400 kW-eko aireko bi linea daude". Aipatzekoa da Lemoizko zentral nuklearrerako egindako azpiegiturak ez direla sekula erabili, eta 35 urte joan direla zentralaren egitasmoa behin betiko gelditu zutenetik.

Bestalde, goi tentsioko kablearen mutur bakoitzean, Gatikan eta Cubnezaisen, transformazio estazio bana eraikiko dute, bertatik iristen den korrontearen eraldaketa prozesua ahalbidetzeko. Bost hektareako hedadura izango dute, eta 20 metro izango dira, gutxi gorabehera. Goi tentsioko linea non itsasoratuko den erabakitzeke dago oraindik. REEren arabera, hiru aukera dituzte aztergai: Bakioko hondartza, Armintzako hondartza eta Lemoizko zentral nuklearraren ingurua. Itsasoan, 280 kilometroko ibilbidea egingo du, Frantziako kostaldean dagoen Medoc eskualdera iritsi arte. Lurreratu egingo da goi tentsioko kablea han, eta Cubnezaisera iritsiko.

Egitasmoa gauzatzeko epeak ere zehaztuak dituzte bi enpresek: 2018ko martxora bitarte bilerak egin dituzte herri kaltetuetan, azpiegiturari buruzko informazioa emateko asmoz. Ingurumenean izango duen inpaktu azterketa egingo dute gero, eta, 2020an baimen teknikoak eskuratu ondoren, 2021ean abiatuko dituzte eraikuntza lanak. REEren aurreikuspenen arabera, 2024ko urritik 2025eko maiatzera bitarte jarriko dute martxan.

ERABAKIAK, EUROPATIK

Iberiar penintsularen eta Frantziaren arteko argindar konexioa hobetzea da, Europako Batasunaren eta REE Red Electrika Española enpresaren arabera, egitasmoaren xedea. Edonola ere, urrunagokoa da sorburua, Bruselan hartu baita sare elektrikoa eraikitzeko erabakia. Energiaren esparruan ere batasuna nahi du Europako Batasunak, eta, Europako herrialdeen energia menpekotasuna gutxitzeko xedearekin, plan bat du osatua, "bermatzeko, kide diren herritarrek eta enpresek energia hornikuntza segurua izango dutela [...] eta Europa ahots bakarrarekin ager dadin mundu mailako auzi energetikoen eremuan".

Europako Batasunetik kanpoko herrialdeekiko mendekotasuna murriztu dadin nahi dute, eta, horretarako, EBko kide diren herrialdeen artean energia garraiatu nahi dute. Kopuruak ere zehaztuta daude: 2030erako Europan sortzen den energiaren %30 herrialde batetik bestera garraiatzeko baliabideak izatea da EBren asmoa. Herrialdeen arteko joan-etorri hori ahalbidetzera dator, besteak beste, Bizkaitik Akitaniara egin asmo duten itsaspeko goi tentsioko kablea.

Orotara, 1.750 milioi eurora iritsiko dira azpiegitura gastuak, Espainiako eta Frantziako argindar sareen kudeatzaileen arabera, eta kostuaren herena bere gain hartu du Europak. Inoiz Batasunak argindar konexioak hobetzeko emandako laguntzarik handiena emango dio Gatika eta Cubnezais arteko obrari: 578 milioi euro.

ARGITU GABEKO DATUAK

REE enpresak emandako datuen arabera, gaur egun dagoen energia konexioa bikoiztuko luke egitasmoak: 2.800 megawatteko gaitasuna du oraingo sareak, eta 5.000 megawattera iritsiko da. Are, lehen, interkonexioa %6koa zen, eta, aurrerantzean, %10ekoa izango da. Baina gaitasuna handitu arren, eskaera nahikorik ez dago: gaur egun, Iberiar penintsulan zein Frantzian, kontsumitzen den energia baino bi aldiz gehiago sortzen da; hortaz, ez batek ez besteak ez du energia gehiago behar.

Bi lurraldeen interkonexioaren bidez energia berriztagarriak "gehiago integratuko" direla dio REEren txostenak: "bere sisteman lekurik ez duena aldameneko sistemetara bidaltzeko aukera emango du, alferrik galdu beharrean". Baina kontrakoa diote datuek: Bizkaia eta Frantzia elkartu nahi ditu goi tentsioko lineak, baina, gaur egun, Frantziak apenas sortzen duen energia berriztagarririk; kontrara, ekoizten duen energiaren %75 nuklearra da. Eta, kasualitatez ala ez, Gatikarekin lotuko den Cubnezais herriaren aldamenean dago zentral nuklearretako bat: Blayais.

Bizkaiari dagokionez, txikia da ekoizten den energia berriztagaren ehunekoa. EEE Euskadiko Energia Erakundearen azken txostenaren arabera, %7koa da berriztagarrien tasa Araba, Bizkai eta Gipuzkoan.

Ingurumenean ekarriko dituen kalteak ez dituzte aurkeztu oraindik, ezta Gatikan egin nahi duten transformazio estazioaren eragina ere. Beraz, ekologikoki azpiegiturak izango duen eraginari buruzko balorazioak egitea zaila da oraindik. Baina osasun kalteei buruzko hainbat datu daude jada. Tensio handiko lineek kutsadura elektromagnetikoa sortzen dutela frogatu dute azken hamarkadan nazioarteko hainbat ikerketek OME Osasunaren Mundu Erakundearenak barne—. Pertsonengan osasun kalteak eragiten ditu; tartean, minbizia, migraina, ugalkortasun arazoak eta alergiak.

Pertsonengan ez ezik, ekosisteman eragina izan dezake goi tentsioko lineak.

EZTABAIDA JAURLARITZAN

Espainiako Gobernuak erabakitzen ditu Hego Euskal Herriko energiaren kudeaketari buruzkoak. Baina Eusko Legebiltzarrera ere iritsi da azpiegituraren eztabaida. EH Bilduko Mikel Otero legebiltzarkideak eskatuta, egitasmoaren onurak azaldu zituen Arantza Tapia Azpiegitura sailburuak otsailaren erdialdean. "Zergatik iruditzen zaigun positiboa dela? Europako Batasuneko kideen artean energia libreki eta inolako mugarik gabe garraiatzea ahalbidetuko duelako; prezioen jaitsiera ekarriko duelako eta enplegua sortuko duelako, bai azpiegitura eraiki bitartean eta bai ondoren ere".

Bada, azpiegitura hedatzeko ardura duen REE enpresak berak kaleratutako txostenen arabera, interkonexio sareak ez du lanposturik sortuko azpiegitura bukatutakoan. Iragartzen den prezioaren jaitsiera ere zalantzan jar liteke; izan ere, arrazoi bera erabili zuten Santa LLogaia eta Baixas interkonexioa justifikatzeko. 2015ean jarri zuten martxan goi tentsioko linea hura, eta, gaur arte, ez dute argindarraren fakturan inolako aldaketarik nabaritu. Bada bestelako aldagai bat ere; gauzak ondobidean, REEk 500 milioi euro baino gehiagoko inbertsioa egingo luke, gutxienez, azpiegituraren eraikuntzan, eta epe motzean ala luzean, kostu horrek herritarren fakturetan eraginik izango duen ala ez ez dago argi.

Posizioa argitzeko eskaera egin zion Oterok Tapia sailburuari joan den hilabetean. Jaurlaritzak egitasmoaren aldeko jarrera hartua badu ere, haren kontra egin baitu Gatikako Udalak: EAJk du agintea han ere, eta legebiltzarkidea ere bada Leixuri Arrizabalaga alkatea. Gatikako herritar talde batek proposatutako mozioa ere onartu dute aho batez Bizkaiko udalerrian, kontrakotasuna agertzeko. Arrizabalagak Bizkaiko Hitza-ri azaldu dionez, proiektuaren aurkako jarrerari eusten dio udalak. Alkatearen hitzetan, argitu gabeko hainbat ertz ditu egitasmoak, eta, horiek denak argitu bitartean, udalak ez du adierazpen publikorik egingo, ez bada, gatikarren aurrean.

Madrilen hartzen dira Araba, Bizkai eta Gipuzkoari dagozkion energiari buruzko erabakiak, baina horrek ez du Jaurlaritzaren jarduera guztiz mugatzen. Fracking-arena izan liteke horren erakusle, Legebiltzarrak haustura hidraulikoari muga jartzeko araudia onartu baitzuen 2015ean. Edonola ere, joan den hilabetean baliogabetu egin zuen legea Espainiako Auzitegi Konstituzionalak, argudiatuz legean ezartzen diren neurriekin "gainditu" egiten dela autonomiei onetsitako eskumenen esparrua.

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Boladan dago Bizkaia. Gero eta herritar gehiago erakartzen ditu". Unai Rementeria ahaldun nagusiak behin eta berriz nabarmendu du 2018. urtea "bikaina" izango dela. Ez da gutxiagorako, nazioarteko ekitaldiak Bizkaira erakartzeko ahaleginak eta bi egiten ari baita diputazioa azkenaldian. World Football Summit bilera, World Metrorail & Light Rail kongresuak, Errugbiko Champions Cup eta Challenge Cup finalak, The World's 50 Best Restaurants ekitaldia, MTV Europe Music Awards jaialdia, BBK Live, BIME, Espainiako Vueltaren 17. etapa... Ezin uka daiteke Bizkaia munduaren aurrean azaltzen saiatzen ari dela Rementeria. Bilbao Bizkaia, The Place to Be izena daraman propaganda liburuxkan ere bildu dituzte 2018rako programatuak dituzten ekitaldiak, turismoa erakarri nahian. Modako egin nahi dute Bizkaia. "Aukeren lurraldea da gurea".

Hitz baikorrak dituzte ahotan bizkaitar agintariek. Aldundiko ordezkarien arabera, "aparta" izango da 2018a, "Bilbo Bizkaia marka nazioartean proiektatzeko ekitaldi garrantzitsuak antolatuko direlako hiriburuan eta lurraldean". Baina, ororen gainetik, jarduerek lurraldean izango duten eragin ekonomikoa azpimarratu dute behin eta berriz ordezkariek: Rementeriaren hitzetan, Europako errugbi txapelketak 20 milioi euro utziko ditu lurraldean, MTV jaialdiak 44 milioi euro, eta Espainiako Vueltak, berriz, 300.000 euro. Turismoaren sektoreak nabarituko du gehien ekitaldi horien guztien eragina, eta enplegua sortuko dutela ere nabarmendu dute diputazioko ordezkariek. Beste ertza ez da publiko egin: ekitaldi horietako bakoitza Bizkaira ekartzeko zenbat ordaindu duten instituzioek.

Erakundeen ahaleginak

Jaurlaritzak eta aldundiak hainbat urrats egin dituzte, aurrez, ekitaldi erraldoiei babes emateko azpiegituren eraikuntzan: Barakaldoko BEC Bilbao Exhibition Center erakustazoka, Bilbo Arena eta San Mames futbol zelai berria dira joera horren adibide argienak. Azken bi hamarkadetan egin dituzte eraikuntza lanak, eta turismoaren sektorea indartzea zuten helburu hirurek sorburutik.

2004an inauguratu zuten BEC, Jaurlaritzako lehendakari Juan Jose Ibarretxe buru zela. Irekiera ekitaldian argi azaldu zuen azpiegitura egitearen arrazoia:"Mundua da gure herria, Euskadi gure etxea, eta erakargarriak izan behar dugu aurrera ateratzeko. Erakustazoka berriak erakargarriago bihurtuko gaitu".

Prezioa du erakargarritasunak, ordea; orotara, 440 milioi euroko inbertsioa egin zuten Jaurlaritzak, Bizkaiko Foru Aldundiak, Bilboko Merkataritza Ganberak eta Barakaldoko Udalak erakustazoka irekitzeko. Eta, ateak ireki zituenetik, diru galerak izan dira nagusi: inauguratu eta hamar urtera, 300 milioi eurotik gorako galerak pilatu zituen, eta 2016. urtea izan da zorrik utzi gabe itxi duten lehen urtea. Hortaz, BECen antolatutako ekitaldiek eragin dezaketen etekin ekonomikoa ez dator bat eraikinaren bideragarritasun ekonomikoarekin.

Berdin San Mames futbol zelai berriaren eraikuntzarekin ere. UEFA Europako Futbol Elkarteen Batasunak baldintza bereziak ezartzen dizkie estadioei Eurokopa, Europako Liga eta Txapeldunen Ligako finalak jokatzeko, edukiera handiagoa eta zerbitzu bereziak behar dituztelakoan. Bada, baldintza horiek guztiak beteta inauguratu zuten San Mames berria 2013an. Athletic Clubek, Jaurlaritzak, diputazioak, Bilboko Udalak eta BBK Fundazioak finantzatu zuten azpiegitura: 211 milioi euro ordaindu zituzten. Badirudi helburua ere lortu duela: bi urte barru, 2020an, Eurokopako egoitza izango da Bilbo, eta lehiaren lau partida jokatuko dira San Mames futbol zelaian.

Espainiaren ordezkari gisa azalduko da Bizkaiko hiriburua Eurokopan; izan ere, Espainiako Federazioaren bitartez aurkeztu zuen Bilbok bere burua. Hortaz, UEFArentzat San Mames Espainiako hautagaitzaren barnean dago, eta, selekzioa sailkatuko balitz, "etxean" jokatuko luke bertan. 2014an iragarri zuten Bilbo 2020ko Eurokopako egoitzetako bat izango zela —San Mames berria ireki eta urte batera—, eta politikarien zein eragileen artean hautsak harrotu zituen berriak: euskal selekzioaren ofizialtasunaren aldeko indarrak biltzeko deia egin zuen, besteak beste, ESAIT Euskal Selekzioaren Aldeko Iritzi Taldeak.

Iñigo Urkullu lehendakaria Eurokopa Bizkaian jokatzearen alde azaldu zen, ordea. Argudiatu zuen 2020ko zita ez dela nazio jakin batean jokatuko, Europan barrena baizik. Adierazpenak adierazpen eta iritziak iritzi, ukaezina da errealitatea: Bilbo Espainiako Federazioaren ordezkaria izango da 2020an, eta nazioarteko hedabideetan Espainiako hiri gisa azalduko da Bizkaiko hiriburua.

2018a, urte "aparta"

2020ko futbol zita iritsi aurretik, ordea, hamaika ekitaldi izango dira Bizkaian. Otsailaren 14an eta 15ean, World Football Summit kongresua egingo dute Euskalduna jauregian. Futbolaren inguruan biltzen diren negozio eta jarduera ekonomikoak elkartuko dira bertan. Apirilean, garraioaren sektorea elkartuko da BECen: hiri barruko garraioaz jardungo dira World Metrorail and Light Rail Congress topaketetan, eta aire konpainiak elkartuko dira, ondoren, Routes Europe jardunaldietan.

Maiatzean, errugbi txapelketa izango da San Mamesen, eta gastronomiaren Oscar sari gisa ezagutzen diren The World's 50 Best Restaurants ekitaldia egingo dute Guggenheimen. Makina-erreminta azoka jasoko du BECek gero, eta, ekainetik aurrera, SOL jaialdia, BBK Live jaialdia, BIME Bizkaia International Music Experience, Bilbao Triathlon 2018, eta MTV Europe Music Awards sariak izango dira.

Guztien artean, Europako errugbi txapelketak, Espainiako Vueltak eta MTV sari banaketen ekitaldiak izango dute oihartzun handiena. Jarduerak aurkezteko agerraldi bana egin du Rementeriak, eta hiruretan errepikatu du ideia bera: Bizkaia munduan erakusteko aukera ematen dute ekitaldiek.

ESPAINIAKO VUELTA

Euskal lurretatik igaro ala ez igaro, abagunearen arabera

Espainiako Vuelta irailaren 12an izango da Bizkaian. Getxon hasiko da 17. etapa, eta 160 kilometro egingo dituzte txirrindulariek lurraldean barrena, Oiz mendian jarriko duten metara iritsi bitarte. "Aukera ederra" izango da ekitaldia, Rementeriaren esanetan. "Uste dut lortu dugula etapa hau oparia izatea Bizkai osoarentzat. Ahaleginak eta bi egin ditugu lasterketa ahalik eta bizkaitar gehienen etxetik igaro dadin, eta 160 kilometrotan ia 800.000 herritarren etxeen ataritik igaroko da: lurraldeko populazioaren %70aren aurretik".

Eragin ekonomiko nabaria utziko du kirol ekitaldiak lurraldean, ahaldun nagusiaren esanetan. Eta, horrez gain, lasterketa 190 herrialdetan emitituko dutela nabarmendu du. "Nolakoak garen ikusaraziko dugu, eta lurraldean ditugun altxorrak ere erakutsi ahal izango ditugu".

Berezia da Espainiako Itzuliak Hego Euskal Herrian izan duen ibilbidea, testuinguru politikoari erabat lotuta egon baita azken hamarkadetan. Egoera politikoak bultzatuta, antolatzaileek itzuliaren ibilbidea Hego Euskal Herriko lurretatik kanpo marraztea erabaki zuten 1994an. Ekitaldi hartan bi etapa pasatu ziren Euskal Herritik: 13.a Zaragozatik (Espainia) abiatu zen, eta Iruñera iritsi. 14.a, berriz, Iruñetik irten zen, eta Cruz de la Demanda gainean (Espainia) amaitu.

Egoera politikoari lotuta

Hamazazpi urte egin zituen txirrindularitza probak Hego Euskal Herriko lurretatik igaro gabe, harik eta 2011n Espainiako Vuelta euskal lurretara itzultzeko erabakia hartu zen arte. Patxi Lopez sozialista zen orduko Jaurlaritzako lehendakaria, eta kirol proba Euskal Herrira itzul zedin ahaleginean aritu zen bere legegintzaldiaren hasieratik. PPren babesarekin lortu zuen hamazazpi urteren ondoren Vuelta erakartzea.

Jaurlaritzak hartutako erabakiak hautsak harrotu zituen, eta kirolaren erabilpen politikoa salatzeko hainbat protesta egin zituen ESAITek eragile sozial eta politikoen babesarekin, Kirola bai, inposiziorik ez goiburupean. Vuelta Euskal Herritik igarotzea diru xahuketa "izugarria" zela salatu zuen ESAITek. "Gasteizko eta Bilboko udalek dirutza ordaindu dute etapak jasotzeko. Kanpoko lasterketei babesa ematen zaien bitartean, desagertuz doaz euskaldunen nortasun ikur direnak: Urkiolako Igoera, Zornotzako Klasikoa eta Euskal Bizikleta". Etxeko lasterketak sustatu ordez, bestelakoak lehenetsi zituen Jaurlaritzak orduan; eta, zazpi urte igaro direnean, bizi jarraitzen du eztabaida horrek.

Javier Guillen Espainiako Vueltako zuzendariak argi azaldu zuen 2011ko ekitaldia bukatzean euskal lurretara itzuliko zirela. "Vuelta geratzeko itzuli da Euskadira". Esandakoa bete du, ordutik ia urtero pasatu baita Espainiako Vuelta. Aurten, irailaren 12an izango da Bizkaian, eta 160 kilometroko ibilbidea egingo du bertan. Guillen: "Historikoa izango da. Vueltak Euskal Herria behar du, txirrindularitza onenera lotuta egon behar dugu".

Vueltatik Tourrera

Vuelta euskal lurretatik igaro den aldi guztietan protesta egin dute hainbat herritarrek; euskal nazioa aldarrikatu eta kirol ekitaldien bitartez "Euskal Herria espainolizatzeko" saiakera salatu dute, gehienetan, ESAIT elkartearen babespean. Baina, 2015ean, amaitutzat eman zuen bere bidea ESAITek, ofizialtasunaren aldeko eskaeran "jauzia" egon zela iragarriz. "Milaka herritar eta kirolariren inplikazioari esker, aipaturiko erreferentziak teoria izateari utzi eta ekimen erreal bilakatzeko jauzia eman da, eta ugariak izan dira bide horretan antolaturiko ekimen eta dinamikak, bai kirol esparruaren eraikuntzari dagokionez, bai aldarrikapenari dagokionez ere". Euskal Selekzioaren aldeko akordio zabalak bultzatzeko Jauzia plataforma aurkeztu zen gutxira, baina ez du ibilbide oso luzea izan.

Bien bitartean, etorkizunera begira jarrita dago Bizkaiko ahaldun nagusia. Frantziako Tourraren etapa batek Bizkaia zeharkatzeko lanean ari dira diputazioa eta Bilboko Udala iaztik, eta aurtengo Vueltan erakutsi nahi dute "2019 edo 2020rako Tourra jasotzeko gaitasuna duela Bizkaiak".

ERRUGBIAREN EGOITZA

Bizkaiko hiriburua: errugbi txapelketen egoitza

"Bilbo Europako errugbiaren hiriburu bilakatuko da". 86.000 bisitari espero ditu Bilbok maiatzaren 11tik 12ra bitarte San Mamesen jokatuko dituzten Challenge eta Txapeldunen Kopako finalen ondorioz. Ekitaldirako bost hilabete falta direla eta finaleko partidak nortzuk jokatuko dituzten argitu gabe dagoela, San Mames zelaiko eserlekuen erdiak baino gehiago beteta daude jada, diputazioak jakinarazi duenez. Rementeria: "Munduko zelairik onenak Europako errugbi lehiaketa handienaren finalak hartuko ditu. European Professional Club Rugbyk gu aukeratzea ohorea da. Errugbi tradizio handirik ez dagoen leku batean egiten den lehen aldia da. Gutaz fidatzen direla esan nahi du horrek; fidatzen dira handian pentsatzen duen herri txiki honez. Garena munduri erakutsi ahal izateak hunkitzen nau".

Ekonomikoki izango duen eragina neurtzeko, azken urteetako edizioak jarri dituzte adibide gisa. Parisen jokatu dituzte Europako errugbi txapelketak azken bi urteetan, eta 20,4 milioi euroko eragina izan dutela azpimarratu du aldundiak. Oraindik datu askorik eman ez duten arren, badirudi Bilboko Areatzan funzone bat jarriko dutela, nazioartetik datozen jarraitzaileak biltzeko.

MTV SARIAK

Bizkaia mundu mailako pantailetara eramateko nahia

BECen egingo dute aurtengo MTV Europe Music Awards sarien ekitaldia, azaroaren 4an. Musika sariek 25 urte beteko dituzte aurten, eta jaialdia Bizkai osoarentzat "ahaztezina" izan dadin ahalegin berezia egingo dutela esan du Rementeriak. Ahaldun nagusiaren hitzetan, 100.000 lagun baino gehiago elkartuko dira sariak banatzeko ekitaldian, eta, 44 milioi inguruko etekin ekonomikoak eragiteaz gain, 600 lanpostu sortuko dituela azaldu du jendaurrean.

Dena ez da irabazia eta etekina, ordea; eta badira aldundiak isilpean gorde dituen datuak ere. Jakinarazi dutenez, aldundiak 3 milioi euro ordaindu ditu sariak Bizkaira ekartzeko, eta haserrea sortu du horrek Bizkaiko Batzar Nagusietan. Nolanahi ere, gastuaren defentsa egin dute jeltzaleek, argudiatuta ordaindutakoa baino askoz diru gehiago itzuliko dela lurraldera. Radio Euskadiko Ganbara saioak ere mahai gainean jarri zuen eztabaida, entzuleen artean honako galdera hau eginez: "Bidezkoa da diru publikoa erabiltzea ikuskizun handiak erakartzeko?".

Zalantzarik ez du Rementeriak: "Jaialdi hau saria da Bizkaiarentzat, garen bezalakoak izateagatik. Denen artean lortu dugu lurralde moderno eta erakargarria egitea, eta horrek esan nahi du lan egokia egiten ari garela. Gero eta jende gehiagok nahi du gu ezagutzera etorri. Bizkaia momentu izugarri batean dago, eta dugun potentzialtasuna erakusteko ordua da: potentzialtasun industriala, soziala eta gastronomikoa". Bada berandu baino lehen mahai gaineratuko den bestelako eztabaidarik ere: MTV telebista kateak zabaltzen duen eredua sarritan kritikatu dute hainbat sektorek, eta eztabaida horri ere heldu beharko dio aldundiak.

Helmuga "onenaren" bila

Urrunago ere jo du ahaldun nagusiak: "Jendeak jakin behar du hirien artean lehia izugarria dagoela halako ekitaldiak jasotzeko; fokua gugan jartze hutsa ohorea da". Gazteen artean ilusioa nabaritu du Rementeriak. "Sare sozialetan ikusi dudana izugarria da. Sortu den mugimendua ikaragarria da, denak ari dira MTVri buruz hizketan. Bikaina izango da".

Juan Mari Aburto Bilboko alkatearen ustez, hiriburu osoarentzat izango dira onuragarriak 2018ko ekitaldiak. "Hiriaren erdigunearentzat soilik ez, auzoentzat ere onak izango dira ekitaldi hauek guztiak. Bilbo moderno eta kosmopolita bat erakutsiko dugu munduaren aurrean". Munduan agertzeko gero eta indar handiagoarekin ari da Bilboko Udala azken urtean. The urbanism Awards 2018 saria irabazi berritan, ingelesezko tituluak jasotzen jarraitu nahi du. 2018ko European Best Destination (Europako helmugarik onena) titulua lortzeko botoak biltzen ari da orain.