Sefanitro ongarri lantegiak Lutxanako auzoaren (Barakaldo) eta Rontegiko zubiaren arteko eremu zabala hartzen zuen, 2006an ateak itxi zituen arte. Bada, fabrikak utzitako hutsunean zabalgunea eraikitzeko proiektuak aurrerapausoa eman du, orubea deskutsatzeko lanen bigarren fasea hasi baita. Lanek 27.560 metro koadroko eremua hartzen dute, eta babes ofizialeko 700 etxe egitea da asmoa —kooperatiba erregimenean 206— , eremua hornitzeko ekipamenduez eta saltokiez gain.

Etxebizitzak erosteko kooperatiba osatzen duten 600 familiek obren atzerapena jasan behar izan dute. Izan ere, duela urtebete hasi zen deskutsatze prozesuaren lehenengo indusketen txanda, 26.145 metro koadroko lur sailean lan eginez. Eusko Jaurlaritzak ateratako lurren analisian ondorioztatu zuenez, garbiketa sakonagoa egin beharko da bertan. Barakaldoko Hirigintza Planak zehazten duenez, babes ofizialeko 700 etxebizitza egingo dira guztira, eta beste 1.200 etxebizitza libre. Horrez gain, 80.000 metro koadroko parkea, eta ekipamenduak egingo dituzte. Fertiberia enpresak, lantegiaren jabea zenak, Afer taldeari saldu zion orubea, proiektuaren alde pribatua eraiki zezan, baina deskutsatze lanak bere gain hartu zituen. Garbiketaren bigarren fasea gutxienez bi hilabetez luzatuko da, "baina horrek ez du ezer esan nahi" Barakaldoko Udaleko komunikazio arduradun Jon Fernandezen iritziz. "Lehenengo fasean ikusi dugun bezala, deskutsatze batean, aurreko analisirik ez dagoenez, ezinezkoa da aurkituko dena jakitea".

Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailburuordetzak deskutsatzea nahikotzat joko ez balu, beste indusketa bat egin beharko litzateke. Prozedura material kutsatuak desagertu arte behin eta berriz errepikatu egin beharko litzateke. Fernandezek esan duenez, Sefanitrok betetzen zuen lur sailean "era guztietako metalak" daude. Bi enpresa kimiko lan egiten egon ziren orube horretan urte askotan. "Hala ere, ez dira material arriskutsuak, berez; ez dago lindanorik, baina, hainbesteko nahasketa egonda, kontuz ibili behar da".

Proiektuaren alde pribatuari dagokionez, hirigintza planean kristalezko bi dorre eraikitzea aurreikusten da. 150 eta 120 metro izango lituzkete, eta elkarri konektatuta egongo lirateke. Afer taldeak ekonomia eta zerga aldetik hainbat arazo izan zituenez, BBK-k eta La Caixak bere gain hartu zuten zati pribatua eraikitzeko ardura, euren eraikuntza enpresen bitartez. Fernandezek argitu duenez, "hirigintza planak bi dorreak eraiki behar direla ezartzen du. Gero, promotoraren eskuetan dago, baina udalean ez dugu aldaketak egiteko eskaririk jaso". Egun, Udalak hasierako proiektua betetzea nahi du, baina "justifikatutako aldaketak" onartzeko prest agertu da.

Arriskua eta alternatiba

Barakaldoko Eguzkikoek azaldu dutenez, orubeko lurzoruan "metal astunak, amonioa eta konposatu organokloratuak daude". Lurpeko uretan, ostera, "metal astunak, trikloroetenoa zein tetrakloroetenoa aurki daitezke". Aipatutako substantziek ingurumenean eta gizakien osasunean kalteak eragiten dituztela informatu du Eguzkik. Hala ere, euren ustez, "oso zaila" da kutsatzaileen eragin zuzena zehaztea. "Izan ere, eraginak luzera nabaritzen dira". Gai kimikoek inguruko herritarrengan izan duten eragina zehazteko, analisi epidemiologikoa egitea eskatu dio Eguzkik Udalari "askotan".

Proiektua bera kolokan jartzen du erakunde ekologistak. "Barakaldon 2.000 etxebizitza baino gehiago hutsik daude; beraz, ez dago berriak eraikitzeko beharrik". Bi eskari egin dizkiete udalari eta orubearen jabe pribatuei: "erabateko deskutsatzea aurrera eramatea eta eremua Lutxanako auzokideen beharrak asetzeko erabiltzea". Eremuan aisialdirako gune berdeak eta eraikin publikoak egitea proposatu du Eguzkik.

Zirkulazioa arindu eta berotegi efektua eragiten duten gasen isurketak murrizteko helburuarekin jarraitzen du Durangoko Udalak, besteak beste, eta lan hori burutzeko datozen hiletan hamalau semaforo kenduko ditu. 2006az geroztik 60 semaforo kendu dituzte; azkenak, Ermodo eta Frai Juan Zumarraga kaleen artean zeudenak.

Mari Jose Balier hirigintza batzordeko buruaren arabera, udalak "buruhauste handiak" izan ditu azken urteotan zirkulazioak gora egin izanaren ondorioz. Hori dela eta, ahaleginak eskatu ditu "hiri politikaren esparruan garapen iraunkorra lortzeko, ibilgailu partikularrik gabeko mugikortasuna sustatzeko eta berotegi efektua eragiten duten gas isurketak murrizteko". Helburu horiek lortzeko azpiegitura sarea planifikatu behar dela adierazi du, "ibilgailuek bide gurutzeetan egiten dituzten geldialdiak murrizteko —semaforoak kenduz, esaterako—". Hori da, haren ustez, "hiriko zirkulazioa arintzeko eta eragingarriagoa bilakatzeko irtenbiderik egokiena".

Helburu hori lortzeko bidean, Durangoko sarreran, Iurretako zubiaren ondoan egiten ari diren biribilgunea amaitzen dutenean —Frai Juan Zumarraga eta Alluitz kaleen artean egingo duten biribilgunean— kenduko dituzte hamalau semaforook.

Irtenbidea zirkulazio arazoei

Biribilgune horren bidez zirkulazio arazoei irtenbidea emango dietela uste du udalak. Bidegurutze horretan ibilgailu asko egon ohi direla ekarri du gogora; izan ere, Frai Juan Zumarraga kalea hiri antolaketaren ardatz nagusienetakoa dela azaldu du, eta, era berean, hirirako sarbide garrantzitsuenetako bat.

Biribilgune horrek ibilgailuei "mugikortasun handiagoa" emango diela deritzo udalak. Bide batez, oinezkoen segurtasuna areagotuko duela azaldu du.

Lan hori bukatu eta semaforoak kendu ostean, norabide aldaketa egin ahal izango dute ibilgailuek Iurretaraino edo Landako eta Frantzisko Ibarra kalearen arteko biribilguneraino joan beharrik gabe. Horrez gain, oinezkoei lehentasuna emango dietela jakinarazi du udalak, haientzako pasabideak jasota. Obrak maiatzean hastea espero du udalak, eta abuztuan bukatzea. 275.000 euro gastatuko dituzte horretan.

Zer-nolako herria gura duten herritarrek eurak erabakitzeko bidea abiatu dute Igorren. Dagoeneko, udalerriko parte hartzea antolatzeko bi foro egin dituzte abenduan. Iñaki Iturriotz Zuluaga Komunikazioa, Herri parte-hartzea eta Herritarrekiko Harremanak arloko zinegotziak jakinarazi duenez, 70 herritarrek hartu dute parte foro horietan —30 emakumek eta 40 gizonek—.

Herriak 4.200 biztanle inguru dituen arren, balorazioa "oso ona" dela azaldu du, Igorren inoiz egin den "parte-hartze ekintzarik handiena" izan dela gogora ekarrita. "Udala —zinegotziak—, teknikariak eta herritarrak, hiru erpin horiek bat egitea" lortzea garrantzitsutzat jo du.

Foro horietan gai jakin baten inguruan erabaki zehatzik ez dutela hartu azaldu du Iturriotzek. "Gehien motibatzen gaituena aurrekontuak dira, eta orain mahai gainean daukagun hirigintza alorreko plan orokorrerako ere baliagarria izango zaigu bi foro horietan ikasi duguna", esan du.

"Auzoetara jo behar dugula, jendearengana geu hurbildu behar garela; arlokako eta auzokako banaketa egin behar dugula; lekuak ondo aukeratu behar direla eta komunikazio kanpainak garrantzi handia duela" ikasi dute, besteak beste.

Martxo aldera parte-hartze foroak berriro ere martxan jartzeko asmoa iragarri du zinegotziak. Hain zuzen, hirigintzako plan orokorra herritarrei erakutsi, eta Igorre zortzi urte barru zelakoa izango den ikus dezaten gura dute. Arlo horretan, foroetan ikasitako teknikak erabiltzea pentsatu dute.

Igorreko herriarentzat garrantzitsuak diren alorrak erabakitzeko orduan herritarrek parte hartu behar dutela ebazteaz gain, auzolana berreskuratzeko erabakia hartu zuten bi foroetan eztabaidatzen ari ziren herritarrek. Iñaki Iturriotzen ustez, "oso garrantzitsua" da alor hori. Gogora ekarri du, gainera, lehenago Igorre inguruan ohitura zegoela, besteak beste, "bideak auzolanean garbitzeko".

Eta lan hori berreskuratzeko helburuagaz, aurrera begira egin daitezkeen eginbehar batzuk pentsatu dituzte jada: "Nahiko abandonatuta dagoen zubi bat daukagu herrian, eta handik ibilbide bat egin daiteke; bestalde, erreka urtero garbitzen da auzolanean; guraso talde bat prest dago haurtzaindegia bera ere auzolanean berritzeko... Beraz, gure ustez, auzolana bide bat da parte hartzerako, eta, batez ere, aurrera begira erabili beharreko tresna gisa ikusten dugu", adierazi du, egoera ekonomikoari ere aipamen eginez. Horrez gain, Udalaren eta herritarren arteko integraziorako bide bat ere badela azaldu du.

Parte hartzea bultzatzeko lan horretan hasierako pausoak besterik ez dituztela eman uste du Iturriotzek. "Badakigu proiektu honek bigarren fase bat behar duela, eta, proiektua behar bezala gauza dadin, beharrezkoa da aurrekontuetan horretara bideratutako partida bat egotea". Bigarren fase hori 2012an garatzeko asmoa agertu du.

Animalien eskubideez behin eta berriz hitz egiten den garai honetan, Getxoko Udalak urrats bat gehiago egin du arlo horretan. Izan ere, Equo alderdiak proposatutako egitasmo bati jarraituz, udalak abereen tratu egokia bultzatzeko mozio bat onartu zuen...

Luis Pachecok hartu berri du 1999an martxan hasi zen Euskadiko eta Nafarroako Psikiatria Elkartearen presidentetza. Bere aurrekoen lanari jarraipena eman, eta beste helburu bat ezarri dio elkartearen bideari: buruko gaixotasunak dituzten pertsonen inguruan diren estigmak txikitzea.

Buruko gaixotasunak dituztenak erotzat hartzen ditu gizarteak.

Bai, gainera, azkenaldian, uste horiek areagotu baino egin ez dituzten gertakariak jazo dira Bizkaian. Hilabete eskas batean, psikiatra bati eraso zion artatzera zihoan gaixo batek, eta Santutxun eta Sestaon hilketak gertatu ziren. Buruko gaixotasunak dituzten pertsonak protagonista izan diren gertaera horiek alarma piztu dute; gaia pil-pilean dago. Elkartearen arduretako bat uste horiei buelta ematea da, ez baitira inola ere benetakoak. Frogatuta dago buruko eritasuna duten pertsonak ez direla gainontzeko biztanleak baino bortitzagoak. Baina, komunikabideek halako gertakariei ematen dieten garrantziaren eraginez, eta gutxiengo baten jarrera dela eta, gizarteak kolektibo osoa epaitzeko joera duenez, gaixo psikikoa gaixo arriskutsua dela zabalduta dago. Lanean eta harreman sozialetan bazterturik daude, eta, gainera, gizarteak hatzez seinalatzen ditu. Baina ez dira bortitzak, ezta eroak ere. Pentsa, orain gutxi arte psikiatrok ere ero puntu bat genuelako ustea zabaldua zegoen…

Buruko eritasunen inguruko ezjakintasuna al dago?

Bai, noski, eta horrek gaixoa behar bezala laguntzea oztopatzen digu batzuetan. Deprimituta edo triste egotea ez da gauza bera, adibidez. Denok egon gaitezke burumakur momentu jakin batean, baina depresioa hortik haratago doa. Hala ere, gizarteak ez du gaixotasun gisa onartzen, eta inguruko jendeak, askotan, oporretan joan behar duela esaten dio gaixoari, edo kalera irten behar duela. Deprimituta dagoenak agian ez du ohetik altxatzeko gogorik, ezta jatekorik ere, ezta irribarre egitekorik ere. Eta ingurukoek asmo onez emandako aholkuek kalte egin ahal diote, bere buruari halako egoeran egotearen erantzule eginez.

Eta zuen lana halakoetan gaixoari laguntzea da.

Hala da, nahiz eta oraindik gizartean guztiz onartua ez dagoen. Izan ere, historikoki baztertua edo txarto ikusia egon den medikuntzaren adarra da psikiatria; herri sinesmenen arabera, pertsonengan albo ondorioak eragiten zituzten sendagaiak banatzen genituen psikiatrok.

Psikofarmakologiaren historia oso laburra izateak ere eragina izan du horretan, 1950eko hamarkadan hasi baitziren era horretako sendagaiak sortzen. Baina, azken hogei urtean, batez ere, aurrerapen handiak eman dira arlo horretan. Gaur egun, psikiatriarekin kritikoak izan diren adituek ere aitortzen dute psikofarmakologiaren eboluzioa eta garrantzia.

Tratamendu psikofarmatologikoek sortzen dute, beraz, jendearen mesfidantza.

Baina, gaur egun, lehen ez bezala, adituen artean zabalduta dagoen ustea da psikoterapia eta psikofarmakoen bateratzearekin lor daitekeela tratamendu onena. Hala ere, buruko gaixotasunen inguruan dagoen ezjakintasuna dela eta, gaitz horiei aurre egiteko sendagaien aurka dago jende asko oraindik. Baina, buruko gaixotasun larri bat medikazio gabe tratatuz gero, pertsona hondamendira eraman lezake.

Zeintzuk dira eritasun ohikoenak?

Gaixo gehienek ez dute gaixotasun larririk; antsietatea, depresioa eta gisako patologiak dira nagusi. Gero eta tratamendu egokiagoak garatzen ari dira horiek artatzeko, baina batzuetan ez da posible guk nahi besteko zerbitzua eskaintzea, eskaera handia baita.

Osasun zerbitzu publikoak betetzen al du eskari hori?

Bai, nahiz eta asko itxaron behar den eta zerbitzuaren kalitatea ez den nahi bestekoa. Azken urteetan asko hobetu da alde horretatik. Gaur egun, talde psikiatriko osotuak daude Osakidetzan, psikiatraz, psikologoz, erizain espezializatuz zein gizarte laguntzailez osatuak. Gero eta arinago sumatzen dira gaixotasunak, eta, beraz, eraginkorragoak dira tratamenduak. Buruko eritasunen jatorria ez da aurkitu, ordea, eta, beraz, ezta azkeneko konponbidea ere. Baina, sendagaiei esker, paziente gehienek bizitza normal bat izatea lortu da, gizartean integratu ahal izatea.

Generoen artean ba al da ezberdintasunik?

Datu zehatzik ez dago, eta, beraz, zaila da ondorio argiak ateratzea. Oro har, depresioen kasuan, emakumeek gizonek baino laguntza psikiatriko gehiago eskatzen dute. Denetariko arrazoiak izan daitezke tartean: biologikoak, menopausia kasu; edota soziokulturalak. Baina zaila da zehaztea. Izan ere, depresioa ez da gaixotasun gisa onartzen askotan, ahuldadearekin identifikatzen da. Uste okerrak dira horiek, baina gizonezko batzuek laguntza ez eskatzea eragin dezakete. Horrez gain, suizidio saioak hazi egin dira azkenaldian, batez ere gazteen artean, baina genero aldetik ez dut uste ezberdintasun handirik dagoenik.

Krisiak ba al du eraginik?

Bai, buruko gaixotasun larrien kasuan ez, baina gainontzekoetan laguntza psikiatrikoaren eskaera igo egin da. Egia esan, orain bost urte arteko gizarte ongizateak ere igo zuen eskaera, jendeak frustrazioak barneratzeko ahalmen txikiagoa zuelako agian, eta buru osasunaz arduratzen diren zerbitzuetara jotzen zuen, irtenbide eske. Orain, krisialdian, lehen zituen aukera batzuei uko egin behar die gizarteak, eta ez dakit horretarako prest ote gauden. Langabezia tasa izugarri hazi da, adibidez, eta gizartearen ondoez horrek pertsonei ere eragiten die, noski. Normala da lanik ez eta seme-alabak mantendu behar dituen pertsona ondo ez egotea, baina zelan hobetu daiteke haren egoera egokiago: dirua eta etxea emanez, edo laguntza psikologikoaren bidez? Kasu horietan, medikuek egoerari aurre egiten lagundu dezakegu, baina irtenbidea ez daukagu guk.

Jaietako txupina botatzen den leku berean aurkitu dugu Argia Ituarte Ondarroako alkatea. Bertatik Calatravaren zubia, Alameda eta Ondarroako portuaren zati bat ikusten ditu. "Portua ikustearekin batera, portuko jarduera jaitsieraren ondorioz Ondarroan...

Erralde Durangoko hiltegia luze gabe itxi dezakete. Izan ere, Eusko Jaurlaritzako Osasun Saileko Osasun Publikorako zuzendari Mercedes Estebanez Carrillok Mikel Ansotegi Erraldeko presidenteari telefono bidez jakinarazi dionez, hiltegia ixteko prozedura urtarrilaren 14an hasteko asmoa daukate.

Erralde osatzen duten kideek, baina, ez dute amore emateko asmorik, eta euren esku dagoen guztia egingo dutela jakinarazi du Ansotegik, ixtea saiheste aldera. Izan ere, aurretik ere azaldu dutenez, "lehenengo sektorearentzat izugarrizko kolpea izango litzateke Bizkaian hiltegi bat bera ere zabalik ez geratzea".

Horri dagokionez, Ansotegik adierazi du zalantzak dituela Jaurlaritza jakitun ote den erabaki horrek izan ditzakeen ondorioez. "Abeltzain askori —txikiak eta ertainak, batez ere— ez dakit errentagarri aterako zaien animaliak hiltzera urrutira eraman behar izatea. Izan ere, lehenago ere oso kaltetuta zegoen sektore bat da hau. Beraz, kontuan hartzen baduzu ganadua urrunago eramateko garraio kostuak handiagoak izango direla, abeltzainek denbora gehiago beharko dutela bidaia horiek egiteko... Errentagarritasuna eta lehiakortasuna galduko lituzkete", esan du Ansotegik. "Datu objektiboak eskuan", jarraitu du, "Erralde garai batean itxi zutenean ganaduburuek asko egin zuten behera".

Helegitea jartzeko asmoa

Hori guztia dela eta, pauso batzuk adosten ari dira Erralde osatzen duten kideak, eta zein neurri hartuko dituzten ere pentsatzen hasi dira. Horrez gain, Osasun Saileko Osasun Publikorako Zuzendaritzak egindako hiltegia ixteko prozedura proposamena eskura iristen zaienean errekurtsoa jartzeko asmoa dutela iragarri du Ansotegik. Izan ere, neurria "bidegabea" dela deritzote.

Gogora ekarri duenez, gainera, "neurri eta zuzenketa batzuen bitartez badago aukera Erraldek bere jarduerarekin jarraitzeko". Hain zuzen, hori eskatu diote Osasun Sailari. Hala ere, hiltegiak aldatu edo zuzendu beharreko atalak proposatu beharrean "prozeduraren hasiera" iragarri dietela salatu dute.

Berrizko lanekin, aurrera

Durangoko hiltegiarekin gertatzen dena gertatzen dela ere, Berrizko instalazio berriak martxan jartzeko lanean buru-belarri jarraituko dutela jakinarazi du Ansotegik. "Hiltegi berriaren eraikuntza gaur egun martxan dagoen jarduera honekiko independentea da", esan du. Bata bestearekiko independentea bai, baina Berrizkoa bukatu eta martxan jartzeko modua izan arte Durangokoa ez ixtea lortu gura dute.

Bizkaiko EHNEk ere antzeko irakurketa egin du afera horri buruz. Itxiera eguna Berrizko instalazio berriak zabaldu arte atzeratzea lortzeko ahal duen esfortzu guztia egingo duela jakinarazi du baserritarren sindikatuak. Mobilizazioak egiteko asmoa ere iragarri du, gainera.

Hiltegi eredu horren kontra

Haratago ere joan da, gainera, sindikatua. Hain zuzen, Durangoko hiltegia ixteko saioaren atzean "interes politiko eta ekonomikoak" daudela salatu du. Horren guztiaren helburu bakarra Erraldek ordezkatzen duen hiltegi eredua desagerraraztea dela deritzo: "Bertoko okela sakrifikatu, berton merkaturatzeko. Negozioa egin gura dute prezio baxuan okela inportatu eta gero hemen garesti salduta".

Horrez gain, hiltegia ixteko asmoak zabaldu zirenean Eusko Jaurlaritzak erabakia Europako Batasunarena zela sinetsarazi gura izan zuela ekarri du gogora Bizkaiko EHNEk. Bruselak, baina, hori horrela ez dela jakinarazi duela gogorarazi dute bai sindikatuak baita Erraldeko presidenteak berak ere. Ansotegik eman ditu azalpenak: "Bruselakoek esan ziguten haiek legedia betetzeko presioa egin egin zutela baina eskumena Jaurlaritzarena zela". Bizkaiko EHNEren ustez, beraz, hiltegia ixteko aitzakiek "ez dute inolako zentzurik".

Horrez gain, batzuek eta besteek deritzote argi geratu behar duela Durangoko hiltegiak ez duela izan osasunarekin lotutako inolako arazorik zabalik ez jarraitzeko. Are gehiago, azaldu dutenez, Erraldekoek eskatu arren zabalik jarraitzeko euren instalazioetan zer-nolako aldaketak egin behar dituzten azaltzeko, Osasun Sailak ez du erantzun.

BILBO. 2008an sinatutako lankidetza hitzarmena luzatu dute Foru Aldundiak eta Ur Partzuergoak, 2016ra bitarte. Hala, urtero 55 milioi euro emango dizkio foru administrazioak. Diputazioaren esanetan, hitzarmen honek Bizkai osorako "ur partzuergo bakarr...

Bizkaiko 3.000 baso jabe inguruk osatzen dute Bizkaiko Basogintza Elkartea, eta Basogintzako jarduera egokien liburuxka plazaratu berri dute. Koadernoaren xede nagusia basoen kudeaketa iraunkor eta hobea sustatzea da. Euskaraz zein gaztelaniaz argitar...

ARRATIA. Arratiako Mankomunitateak kondoi makinak jarriko ditu bailarako hainbat herritan, batez ere gazteak dabiltzan guneetan. Iñaki Olabarri mankomunitateko kudeatzailearen esanetan, "prebentzioak izan behar du GIB birusaren eta sexu transmisio bidezko gaixotasunen aurkako borrokan helburu nagusia". Azkenaldian gora egin du kutsatutakoen zenbatekoak.