Ingurumena aztertzeko erabiltzen du kimika Ainara Gredilla kide den EHUko ikerketa taldeak. Credillok itsasadarreko sedimentuen eta uretako metal astunen kontzentrazioa aztertu du aurkeztu berri duen doktore tesian. Gainera, berrikuntza ugari ere ekarri du Credillok; izan ere, metodo tradizionalez gain, "berdeagoak" ere erabili ditu, kimiometrian oinarrituak.

Zein izan da, zehazki, zure ikerketaren helburua?

2008 eta 2011 bitartean Nerbioi-Ibaizabal itsasadarreko metalen kutsadura aztertu dut, bai uretan eta bai sedimentuetan. Nire tesiaren zuzendari Silvia Fernandezek egindako lanaren jarraipena izan da, hark antzeko ikerketa bat egin baitzuen 2005etik 2008ra. Tesiaren funtsa berbera izan da biontzat: metal astunen kontzentrazioa aztertu dugu, baina aplikazio ezberdinak erabili ditugu helburu hori lortzeko. Asmoa izan da kutsadura metalikoaren bilakaera neurtzea espazioan eta denboran; horretarako, hiru hilabetean behin hainbat lagin hartu ditugu itsasadarreko zortzi puntutan, hiru urtez; guztira 32 lagin, bai ibaiadar txikietan —Gobelan, Galindon, Cadaguan eta Asuan—, eta bai jario nagusian jasoak —Zazpikaleetan, Zorrotzan, Udondon eta Arriluzen—.

Horretarako, metodo aitzindari bat erabili duzu.

Egia esan, sedimentuen kasuan, bi metodo erabili behar izan ditut: bai tradizionala, bai alternatiboa. Lagin bakoitza betiko teknikarekin aztertu dugu —hau da, erauzketa erabiliz—, zehazteko zein den sedimentu horietako metal astunen kontzentrazioa. Dena den, teknika espestroskopikoak ere erabili ditut, izpi infragorriak eta X izpiak erabiliz. Bi metodo horien bidez jasotakoa bildu dut gero: metodo tradizionalekin zehazturiko metal astunen kontzentrazioa eta izpiek jasotako informazioa. Biak konparatuz, eta kimiometria aplikatuz, eredu matematiko batzuk zehaztu ditut, formula antzeko batzuk. Hamalau metalen kontzentrazioa aztertu dut, eta beste horrenbeste ekuazio osatu ditut, beraz.

Zertarako balioko dute formula horiek?

Lortutako eredu matematiko horiei esker, hurrengo laginketetan ez da beharrezkoa izango betiko metodoak erabiltzea hartutako sedimentuen metal kontzentrazioa jakiteko; izpien bidez jasotako informazioa aztertu, eta ekuazio matematiko horiek aplikatzea nahikoa izango da. Etorkizuneko ikerketetan baliagarria izango da itsasadarrean garatu dugun metodo berri hori.

Zein dira ohiko metodoen desabantailak?

Normalean erabiltzen ditugun analisi teknikak garestiagoak dira, eta elementu arriskutsuak erabili behar izaten dira; azidoak, adibidez. Izan ere, metodo tradizionalak aplikatzeko erauzketa egin behar da, hau da, sedimentuan dagoen eduki metalikoa egoera likidora pasatu, azken substantzia hori analizatu ahal izateko. Orain, izpien bidezko metodoei esker lortutako eredu matematikoen bidez, laginak jaso eta hamalau metal astunen kontzentrazioa jakin ahalko dugu zuzenean. Horrela, ez da azidorik erabili beharko, hondakin gutxiago sortuko ditugu, eta, gainera, laginak bere propietateei eutsiko die, beste analisi batzuetan erabili ahal izateko.

Itsasadarreko ura aztertzeko ere prozedura bera erabili duzu?

Ez, ikerkuntza eredu berri horiek sedimentuetarako bakarrik garatu ditugu, uraren kasuan matrize konplikatuagoa beharko litzatekeelako. Nire tesian, uraren kutsadura metalikoa ere aztertu dut, baina betiko metodoekin. Sedimentuekin egin dugun moduan, zortzi eremutan jaso ditugu laginak hiru hilabetean behin, itsasgoran eta itsasbeheran, sakonera handietan eta gainazalean.

Itsasadarra gero eta garbiago dagoela diote…

Nire ikerketa taldeak aztertzen eman dituen sei urteetan, kutsadura organikoa alde batera utzirik, ondorioztatu dugu gero eta txikiagoa dela metal astunenen kontzentrazioa. Hala ere, gune jakin batzuetan, metal batzuen kontzentrazioa berez izan behar lukeen baino handiagoa da. Inguruko geologia dela eta, uretan aluminio, kobre eta manganeso asko dago, eta sedimentuetan aluminio, magnesio eta burdina nahikotxo. Sedimentuak aztertuta, berezko balioetatik gora daude eremu batzuetan kadmioa, beruna eta zinka.

Eta zein izan daiteke gehiegizko kontzentrazio horien jatorria?

Historian, industria jarduera handia egon da Nerbioi-Ibaizabal itsasadarraren inguruan, eta nabariak dira jarduera horren ondorioak, sedimentuetan batez ere. Errepidetik ere ailega daitezke metal astunak uretara, euriaren eraginez; eta beste erreka txikiago batzuetatik ere bai.

Horrez gain, eremu batzuetan uretako metalen kontzentrazioa igo egin dela sumatu dugu. Hipotesi bat besterik ez da, baina uste dugu sedimentuen eta uraren arteko mugimendu biogeokimikoen eraginez izan daitekeela; inguruko baldintzen arabera, batetik bestera igaro daitezke metalak.

Zein ondorio izan ditzakete?

Bizidunek metatu egiten dituzte metal astunak, ez dituzte kanporatzen. Itsasadarreko organismoek, beraz, uraren bitartez substantzia horiek jaso, eta ehunetan pilatzen dituzte. Normalean, gaur egun ez ditugu itsasadarreko ostrak jaten, baina, halako animalia kutsatuak janez gero, gizakiarengan ere metatu daitezke metal horiek.

Euskaraz eta ingelesez kaleratu duzu tesia…

Tesiaren bi bertsio egin ditut: bata ingelesez, eta bestea ingelesez eta euskaraz. Gaur egun, zientzian dena argitaratzen da ingelesez, lana errazteko. Baina betidanik euskaraz ikasi dut, eta ahal zen neurrian gure hizkuntzan idatzi nahi nuen. Unibertsitatearen laguntza izan dut horretarako. Atal batzuk euskaraz idatzi ditut, eta horren itzulpena unibertsitateak berak finantzatu dit, baita aurkezpena euskaraz eta ingelesez egin ahal izateko interprete bat ere. Eskertzekoa da; izan ere, ingelesez eta gaztelaniaz egin ohi dira tesiak.

Jarraipenik izango al du zure lanak?

Orain doktoretza osteko beka bat lortu dugu ikerkuntzan espezializatzeko, eta, horri esker, ikertzen jarraitu ahalko dut. Gure asmoa da eratu ditugun eredu matematikoen sendotasuna aztertzea. Beste toki batzuetako sedimentuak hartu, eta lortutako formulak aplikatuko ditugu lagin horietan, kontzentrazio metalikoak zehazteko aplikagarritasuna frogatzeko. Printzipioz, Nerbioi- Ibaizabal itsasadarraren antzeko propietateak dituzten eremuetarako balio beharko lukete gure ereduek. Hori frogatzea izango da hurrengo pausoa: Portugalen, Frantzian, Brasilen, Mexikon, Espainian eta beste toki batzuetan hartutako laginak aztertuko ditugu.

BILBO. Bizkaiko Foru Aldundiak ez du pertsona fisikoen errentaren gaineko zerga igoko, Jose Luis Bilbao ahaldun nagusiak iragarri duenez. Hain zuzen, baieztatu du ez dutela ezarriko Mariano Raxoik iragarritako neurri fiskal hori. Iragarri duenez, Batz...

ORTUELLA. Bost gaztek baserri bat okupatu zuten joan den zapatuan, Ortuellan, Urioste auzoan. Jabeek salaketa jarri dute; haserre daude, eta azaldu dute etxeak bi mendeko lotura duela familiagaz. Baserria okupatu duten gazteek 82 urteko familia burua ...

Egoera ekonomikoak eta lehiatu beharrak bultzatuta, sektore batzuetako eta besteetako profesionalek euren produktuak besteetatik bereizteko ahalegina egin beharra dute garaiotan, eta Bizkaiko merkatarien Bizkaidendak elkarteak eta Bizkaiko harakinen Okelbiz elkarteak produktu berri bi aurkeztu berri dituzte: saltxitxak eta hanburger mota bi. Osagai eta gehigarri erabat naturalak dituzte, eta osasungarriagoak dira, Alberto Izarzugaza Okelbiz elkarteko presidenteak azaldu duenez.

Azti-Tecnalia fundazioa aditua da elikadura ikerkuntzan, eta harekin elkarlanean garatu dituzte produktuok. Aztiko adituek egin dituzte ikerketak, eta dastatze bidez aukeratu dituzte elkarrekin Bizkaiko kontsumitzaileari zein gusta dakiekeen gehien. "Gure ingururako zaporerik aproposena iruditu zaiguna aukeratu dugu", azaldu du Victor Martinez de Soriak, harakinen elkarteko irakasleak.

Gatz eta koipe gutxiago

Txahal eta txerri okelaz egindako jakiak dira hirurak, baina, osagai naturalak izateaz gain, ohi baino gatz eta koipe gutxiago daukate. Gatzik gabeko jakiaren zaporeari bizigarria emateko elementu naturalak bilatu dituzte, ordea. Hain zuzen, hanburgerrei dagokienez, batak oliba berde eta beltzak, piper gorria eta kipula errea dauzka, Martinez de Soriak zehaztu duenez. Bigarrenari, bestalde, Idiazabalgo gazta eta pipermina gehitu dizkiote.

Lauzpabost dastatze egin zituzten horretarako, "begiak itxita", Izarzugazaren arabera. Hala ere, osagaiak zeintzuk diren esan ordez, euren nahia bezeroek produktuok dastatu eta zer iruditzen zaien esatea da, Okelbizeko presidentearen esanetan. Horretarako, martitzenean komunikabideen aurrean egin zuten aurkezpen ekitalditxoaz gain, datorren asteko eguaztenean, hilak 18, jendaurrean beste aurkezpen bat egingo dute —Aztiko aditu eta guzti— , Mungian San Antontxu eguneko azoka nagusia izango dutela aprobetxatuta; produktu berriak dastatzeko aukera izango da han ere.

Nutrizio aldetik, hobeak

Nutrizio aldetik ere, gainera, hobekuntza nabarmena izango dela jakinarazi dute. Izan ere, Okelbiz elkarteak emandako datuen arabera, ohiko hanburger batek 100 gramo bakoitzeko 253 kilokaloria ditu, 20 gramo koipe, 17 gramo proteina eta 129 miligramo sodio. Hanburger berriek zazpi gramo koipe daukate, 16,50 eta 19 gramo arteko proteina eta 116 eta 223 miligramo arteko sodio.

Gero eta diru gutxiago dagoela eta herritarren erosahalmena gero eta txikiagoa dela entzutean, "kexatu eta negar egin beharrean", harago egin nahi izan zuten. "Zerbait berria eta hobea egin behar genuela pentsatu genuen". Hala azaldu du Izarzugazak. Proiektuagaz bi urte daramate. Jaurlaritzak SPRIren bitartez emandako diru laguntza bati esker osatu dute Aztiren ikerketa, eta, orain, Bizkaiko harategietan erosteko aukera izango da.

GERNIKA-LUMO. Osasun Sailak 2012ko azken hiruhilekoan zabaldu gura du Gernika-Lumoko erresoluzio handiko zentroa. Arduradunek iragarri dute lanak amaituta daudela eta barruko ekipamendua baino ez dela falta. Bermeotik Ondarroarainoko eremua hartuta, 6...

Astelehena, 2012ko urtarrilaren 9a. Gainezka daude Gurutzetako ospitaleko larrialdi zerbitzuak. Zazpi gaixo daude ebaluazio pasilloan, zain; beste 35 pertsona, aldiz, ospitaleratzeke. 13:00 dira, eta egoerak egunean zehar txarrera egingo duelakoan dau...

ARTEA. Artean, 21 haurtxorentzako lekua duen haur eskola bat estreinatu dute; oraingoz, bost ume daude han. Hain zuzen, Astuibekoan jarri duten modulu prefabrikatuak urtebetera arteko zortzi haurrentzako lekua du, eta urtebete eta bi urte artean dituz...

Bizkaiko Foru Aldundiak gogortu egin ditu gizarteratzeko laguntza berezia jasotzeko bete behar diren baldintzak, abenduaren 21ean argitaratutako 207/2011 Foru Dekretuaren bitartez. Horrenbestez, Gizarte Ekintza Sailak diru laguntza hari adjudikatutako...

Bilboko Metroko langileek protesta egin zuten joan den martitzenean Bizkaiko foru jauregiaren aurrean, Bilbon. Itziar Garamendi Garraio diputatuari eskutitz bat helaraztea zuten helburu; batzar bat eskatu gura zioten, beharginen ahotik entzun zitzan m...

Erralde Durangoko hiltegia luze gabe itxi dezakete. Izan ere, Eusko Jaurlaritzako Osasun Saileko Osasun Publikorako zuzendari Mercedes Estebanez Carrillok Mikel Ansotegi Erraldeko presidenteari telefono bidez jakinarazi dionez, hiltegia ixteko prozedura urtarrilaren 14an hasteko asmoa daukate.

Erralde osatzen duten kideek, baina, ez dute amore emateko asmorik, eta euren esku dagoen guztia egingo dutela jakinarazi du Ansotegik, ixtea saiheste aldera. Izan ere, aurretik ere azaldu dutenez, "lehenengo sektorearentzat izugarrizko kolpea izango litzateke Bizkaian hiltegi bat bera ere zabalik ez geratzea".

Horri dagokionez, Ansotegik adierazi du zalantzak dituela Jaurlaritza jakitun ote den erabaki horrek izan ditzakeen ondorioez. "Abeltzain askori —txikiak eta ertainak, batez ere— ez dakit errentagarri aterako zaien animaliak hiltzera urrutira eraman behar izatea. Izan ere, lehenago ere oso kaltetuta zegoen sektore bat da hau. Beraz, kontuan hartzen baduzu ganadua urrunago eramateko garraio kostuak handiagoak izango direla, abeltzainek denbora gehiago beharko dutela bidaia horiek egiteko... Errentagarritasuna eta lehiakortasuna galduko lituzkete", esan du Ansotegik. "Datu objektiboak eskuan", jarraitu du, "Erralde garai batean itxi zutenean ganaduburuek asko egin zuten behera".

Helegitea jartzeko asmoa

Hori guztia dela eta, pauso batzuk adosten ari dira Erralde osatzen duten kideak, eta zein neurri hartuko dituzten ere pentsatzen hasi dira. Horrez gain, Osasun Saileko Osasun Publikorako Zuzendaritzak egindako hiltegia ixteko prozedura proposamena eskura iristen zaienean errekurtsoa jartzeko asmoa dutela iragarri du Ansotegik. Izan ere, neurria "bidegabea" dela deritzote.

Gogora ekarri duenez, gainera, "neurri eta zuzenketa batzuen bitartez badago aukera Erraldek bere jarduerarekin jarraitzeko". Hain zuzen, hori eskatu diote Osasun Sailari. Hala ere, hiltegiak aldatu edo zuzendu beharreko atalak proposatu beharrean "prozeduraren hasiera" iragarri dietela salatu dute.

Berrizko lanekin, aurrera

Durangoko hiltegiarekin gertatzen dena gertatzen dela ere, Berrizko instalazio berriak martxan jartzeko lanean buru-belarri jarraituko dutela jakinarazi du Ansotegik. "Hiltegi berriaren eraikuntza gaur egun martxan dagoen jarduera honekiko independentea da", esan du. Bata bestearekiko independentea bai, baina Berrizkoa bukatu eta martxan jartzeko modua izan arte Durangokoa ez ixtea lortu gura dute.

Bizkaiko EHNEk ere antzeko irakurketa egin du afera horri buruz. Itxiera eguna Berrizko instalazio berriak zabaldu arte atzeratzea lortzeko ahal duen esfortzu guztia egingo duela jakinarazi du baserritarren sindikatuak. Mobilizazioak egiteko asmoa ere iragarri du, gainera.

Hiltegi eredu horren kontra

Haratago ere joan da, gainera, sindikatua. Hain zuzen, Durangoko hiltegia ixteko saioaren atzean "interes politiko eta ekonomikoak" daudela salatu du. Horren guztiaren helburu bakarra Erraldek ordezkatzen duen hiltegi eredua desagerraraztea dela deritzo: "Bertoko okela sakrifikatu, berton merkaturatzeko. Negozioa egin gura dute prezio baxuan okela inportatu eta gero hemen garesti salduta".

Horrez gain, hiltegia ixteko asmoak zabaldu zirenean Eusko Jaurlaritzak erabakia Europako Batasunarena zela sinetsarazi gura izan zuela ekarri du gogora Bizkaiko EHNEk. Bruselak, baina, hori horrela ez dela jakinarazi duela gogorarazi dute bai sindikatuak baita Erraldeko presidenteak berak ere. Ansotegik eman ditu azalpenak: "Bruselakoek esan ziguten haiek legedia betetzeko presioa egin egin zutela baina eskumena Jaurlaritzarena zela". Bizkaiko EHNEren ustez, beraz, hiltegia ixteko aitzakiek "ez dute inolako zentzurik".

Horrez gain, batzuek eta besteek deritzote argi geratu behar duela Durangoko hiltegiak ez duela izan osasunarekin lotutako inolako arazorik zabalik ez jarraitzeko. Are gehiago, azaldu dutenez, Erraldekoek eskatu arren zabalik jarraitzeko euren instalazioetan zer-nolako aldaketak egin behar dituzten azaltzeko, Osasun Sailak ez du erantzun.