Euskal Herriko hilarriak erakusketa dago ikusgai Gernika-Lumoko kultur etxean. Antzinako errituei lotutako hilobi monumentuak eta haiei Pedro Zarrabeitia Miñaur industria ingeniaritzan adituak ateratako argazkiak jasotzen ditu erakusketak. Hilarriei buruz Zarrabeitiak egindako ikerketaren datuak ere ikusi ahalko dituzte kultur etxera joaten diren bisitariek.

Azken urteetan Euskal Herriko hilarriak aurkitzen eta ikertzen aritu da Zarrabeitia. Euskal etnografiarekiko eta artearekiko zaletasunetik abiatuta sortu zitzaion elementu horiekiko interesa. Zaletasun hori argazkilaritza artistikoaren bitartez adierazten du artistak.

Irudiak, sinboloak eta euskal sentimenduen adierazpenak bilatuz, hilarrien munduarekin egin zuen topo. Euskal Herriko hainbat txoko bisitatu ditu Pedro Zarrabeitiak argazki artxibategi osatua eratzeko, eta milatik gora marrazki egin ditu argazki horiek oinarritzat hartuta. Erakusketan lan horren lagin bat dago ikusgai.

Antzinako errituei lotutako hilobi monumentuak dira disko formako hilarriak, aditu gehienen iritziz. Adituak, baina, ez dira ados jartzen monumentu horien formak interpretatzeko orduan, eta hainbat teoria daude gai horren inguruan.

Hilarri gehienen eredua harri laua da, disko formako aurpegi paraleloak dituen harri laua, hain zuzen ere. Horrez gain, lurrean sartu ahal izateko oinarria ere izaten dute. Diskoaren bi aldeak zizelkatuta egon ohi dira; batzuetan, baita oina eta ertzak ere.

Inguruan dauden harriz egindako monumentuak izaten dira hilarriak. Beraz, mota guztietako harri formazioak aurkitzen badira ere, hareharrizkoak eta kareharrizkoak dira nagusi. Lehenengoak zizelkatzeko oso errazak dira, eta, bigarren harri motari dagokionez, ugaria eta oso gogorra da.

Hilarriak dituzten grabatuei dagokienez —marrazkiak, ikurrak eta inskripzioak—, era askotarikoak dira. Izan ere, kontuan hartu beharrekoa da bi mila urteko epean eta hainbat zibilizazio eta kulturaren eraginpean egindakoak direla.

Monumentu horiek egin zituzten artisauek hiru inspirazio iturri nagusi izan zituzten: motibo astralak, sinbolo kristauak eta daten inskripzioak. Hileta errituetatik haratago, datu etnologiko, historiko eta artistikoen iturriak jasotzen ditu erakusketak, eta astelehenetik ostiralera egongo da zabalik hil honetan, 10:00etatik 14:00etara eta 17:00etatik 21:00etara.

Zuhaitz Eguna

Bizkaia

Ingurumena zaintzeko eguna dute biharkoa Bizkaiko hainbat herritan: zenbait lekutan dagoeneko ospatu badute ere, Zuhaitz Egunagaz bat egingo dute bihar hainbat bizkaitarrek.

Mungian, esaterako, asteburu osorako jarduerak prestatu ditu udalak Zuhaitz Asteko ekitaldien barruan. Bihar goizean, Landareen VI. Feria egingo dute, Andra Mari plazan. Bertan, era guztietako landareen erakusketa eta salmentarako tartea izateaz gain, ume eta helduentzako tailerrak antolatu dituzte. Azoka 10:00etan hasiko da, eta 15:00etan itxiko.

12:00etatik 14:00etara, zentzumenak erabilita lore aromatikoak identifikatzen irakatsiko dute. 12:00etatik 13:00era, konposta egiten irakasteko tailerra prestatu dute. 13:00etik 14:00etara, azkenik, lore sikuen tailerra emango dute. Domekan, 2012an bost urte betetzen dituzten haurrak izango dira protagonista. Izan ere, Nire zuhaitza eta biok lelopean, ume horiek bertoko arbolak landatuko dituzte 10:00etatik 13:00era bitartean.

Lezaman, 11:00etan elkartuko dira, udaletxeko plazan. Handik Bizkaiko Foru Aldundiko basozainen etxera joango dira, eta, haritzak, lizarrak eta astigarrak landatu ostean, hamaiketakoa egingo dute Gangurenen. Goizerako, gainera, umeentzako tailerrak antolatu dituzte herrian. Zuhaitz Egunaren ospakizunak bukatzean, parte hartu dutenei opari bana emango diete.

Zierbenan ere bat egin dute arbolen eguneko ospakizunekin. Udalak dei egin du gaur 18:00etan batzeko, El Puerto ludotekan. Zuhaitzak landatzeaz gain, 20:00etara bitartean birziklatutako materialak egiteko tailerrak emango dituzte.

300 zuhaitz Arrigorriagan

Arrigorriagan, 300 zuhaitz landatuko dituzte domekan —haritzak, urkiak, astigarrak eta gereizondoak—. Ekimen horren harira, 11:00etatik 14:00etara, ingurumenarekin lotutako hainbat jarduera egingo dituzte; hala, besteak beste, tailerrak, marrazki lehiaketa bat eta umeentzako puzgarriak egongo dira.

ZUHAITZ EGUNA

Non. Mungian, Lezaman, Zierbenan eta Arrigorriagan.

Alabatxo antzezlana taularatuko du gaur Berrizen Marie de Jongh antzerki taldeak. 4 urtetik gorakoentzako ikuskizuna da, eta kultur etxean emango dute, 18:00etan.Ana Meabek Laida antzezten du, eta Javier Renobalesek, berriz, Martin: alaba jaiotzeko za...

XIX. mendeko bigarren erdi aldeko Errusiako konpositoreen lanak izango ditu oinarri aurten Musika Musica jaialdiak. Hain zuzen, Errusiako distira izenburupean, herrialde horretako nazionalismoaren konpositore esanguratsuenen lanak izango dira protagonista gaur, bihar eta etzi Euskalduna jauregian izango diren kontzertuetan.

Aurkezpen ekitaldian, Begoña Salinas Bilbao 700 Fundazioko zuzendariak azaldu zuen entzuleek "errusiar arima" ezagutzeko aukera izango dutela Txaikovskiren (1840-1893) sinfonien eta ganbera lanen eta Glinka (1804-1857), Aleksander Borodin (1833-1887), Mily Balakirev (1837-1910), Modest Mussorgski (1839-1881), Rimski-Korsakov (1844-1908), Scribain (1872-1915) eta Rachmaninoven lanen bitartez. Izan ere, erakunde horrek antolatzen du jarduera hori, Bilboko Udalaren laguntzagaz. Aurtengoa jaialdiren hamargarren ekitaldia izango da.

Guztira, musikagile horien 69 lan interpretatuko dituzte 600 artistak. Horien guztien artean, antolatzaileek jaialdia lehenengoz egin zutenetik daukaten helburua beteko dute, hain zuzen, "musika klasikoa zabaltzea eta herritar guztiengana eramatea", Salinasen arabera.

Sarrerak bost eta bederatzi euro artean daude salgai. "Merke", Bilbao 700 Fundazioko zuzendariaren esanetan, euren asmoa "ahalik eta jende gehien erakartzea" delako. "Eta, gero, horietako batzuk musika klasikoaren jarraitzaile bihurtzen badira, askoz hobeto", adierazi du.

Musika Musica jaialdiak, gainera, ez du musika klasikoko ohiko programazioaren formatua, antolatzaileek argi utzi nahi izan dutenez. Hain zuzen ere, jaialdiak "entzule multzo heterogeneoa eta adin tarte guztietakoa" erakartzeko gaitasuna duela azaldu du Salinasek.

Izan ere, Euskalduna jauregian bertan, ordu berean kontzertu bat baino gehiago izango dira —areto desberdinetan— eta kontzertuak ez dira 45 minututik gorakoak izango. Jaialdian parte hartuko duten artistak, gainera, diskoak sinatzeko prest daudela aurreratu dute antolatzaileek.

Gaur, arratsaldez soilik egongo dira musika klasikoaren saioak; bihar eta etzi, halaber, goizez eta arratsaldez egingo dituzte kontzertuak.

Musika Musica nazioarteko jaialdi baten barruan kokatuta dago. Nantesko (Frantzia) La Follee Journee jaialdian sortu zen, eta beste herri batzuetara zabaldu da, tartean, Bilbora; baita Tokio (Japonia), Rio de Janeiro (Brasil) eta Varsoviara ere (Polonia).

Txerriki eguna

Sopuerta

Euskal Herriko hestebetegilerik onena nor den ebatziko dute datorren domekan Sopuertan, Txerriki azokaren barruan. Bertan, Hestebeteen 40. Azoka egingo dute, batetik; eta, bestetik, Euskal Herriko Hestebetegile Nagusiaren XVI. Txapelketa.

Enkarterrin egiten diren azoketatik zaharrenetakoa da domekan egingo dutena. Jende asko joan ohi da bertara, antolatzaileek jakinarazi dutenez, "kalitatezko produktuak" egoten direla arrazoituta. Hain zuzen, etxean egindako gazta, ogi, euskal pastel, ezti, gibel ore, txakolin eta sagardorik onenak ikusteko, erosteko eta dastatzeko aukera izango dute Sopuertara doazenek.

Kontserbak ere izango dira. Horrez gain, artisau lanak —saskigintza, zahatoak, egurrezko lanak, alezko apaingarriak...— eta hainbat makina aurkituko dituzte bisitariek erakusgai eta salgai. Feria eremuan sei txosna jarriko dituzte, gainera.

Hestebeteak protagonista

Dena den, urteetako historia daukan azoka horretako produktu nagusia hestebeteak izaten dira. Enkarterriko erara egindako txorizoak izaten du protagonismo handia. Txerri okel eta urdaiarekin egiten dute hestebete hori eta piper txorizeroa botatzen diote. Txorizo horrekin batera, Enkarterriko erara egindako arrozezko odolostea ere nagusi izaten da azokan. Odola, txerri gantza eta arroza ditu oinarri. Bi produktu horiekin txorizo eta odoloste txapelketak egiten dituzte. Hortik aterako da Euskal Herriko hestebetegile nagusia.

Bizkai, Gipuzkoa, Araba, Nafarroa, Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako ekoizleek dute lehiaketa horretan parte hartzeko aukera. Lehiakideek domekan bertan aurkeztuko dituzte euren produktuak, eta gastronomia munduan ospe handia duten pertsonek osatutako epaimahaiak 14:00 aldera jakinaraziko du ebazpena.

Salmentarako tarteaz gain, dantza saioa ere izango da domekan. Hain zuzen, Sopuertako Urreztieta taldeak dantza erakustaldia eskainiko du 12:00etan. Ordu horretatik 14:00etara bitartean, gainera, umeentzako tailerrak antolatu dituzte.

Inauterietako martitzenak mozorro festaren bukaera ezarri ohi badu ere, Bizkaiko hainbat herritan aratusteetako ospakizunei eutsiko diete asteburuan. Mozorroak kendu gura ez dituzten herri horietako batzuk Sondika, Getxo, Bilbo, Santurtzi eta Berango ...

AntzerkiaIgorreGizon bi eta emakume bat eta, horiekin batera, gutxienez, maitasun istorio bat taularatuko ditu domekan Txalo Produkzioak konpainiak Hil arte bizi antzezlanaren bitartez. Adiskidetasunaren mugen inguruan hausnarketa zabalduko dute Iker ...

Galdamesen Udaberria Euskaraz programan parte hartu gura dutenek gaur dute izena emateko azken eguna. Lehenik eta behin, 3 eta 11 urte arteko galdamestarrei eman nahi die bertako udalak euskarazko kultura eta aisialdi jarduera horretan parte hartzeko ...

Bizkaiko hainbat herri inauterietan daude dagoeneko. Aratusteetako egun nagusiak iristeko badaude ere, Gernika-Lumok, Durangok eta beste zenbait herrik atzoko Eguen Zuri eguna baliatu zuten kaleak kolorez betetzeko. Gernikarrak arratsaldeko bostak inguruan bildu ziren pasealekuko arkupeetan, eta, tradizioak agintzen duen modura, herriko kaleetan barrena gozoki batzeko bidea osatu zuten, Eguen Zuri kantua abestuz. Bukaeran, auzoz auzo bildutako gozoki guztiak banatu zituzten hara joandako haurren artean.

1. Markina-Xemein

Herriko kaleak zeharkatuko dituen mozorro desfilea etzi egingo da, eta, bihar arratsaldean, soinekoa prestatzeko tailerra egongo da. 16:00etan, Uhagoneko erakusketa gelan bilduko dira haur eta gazteak. 19:00etan, Kontzejupetik hasiko den kantu jirarekin bukatuko da zapatua.

Domeka goiza txistularien kalejirarekin hasiko dute. Gero, Markinako bandaren kalejirak eta trikitilarienak hartuko dute lekukoa, hurrenez hurren. 11:30ean, herria zeharkatuko duen desfile bat hasiko da Goiko Portalean. Gosea dutenek bazkaria edukiko dute Benkobentan, 14:30ean. Arratsaldean, karaokea egongo da Goiko Portalean.

2. Gernika-Lumo

Aurtengo Gernika-Lumoko jaietan egingo diren ekitaldien ardatza Lapurdiko inauteriak izango dira. Horretarako, bihar, 12:00etan, parte hartzaile guztiek azken proba saioa izango dute pasealekuko frontoian. Iluntzean, Lapurdiko inauteriak antzeztuko dituzte kalez kale.

Etzi, Foruen plazan Merroen aurreskua dantzatuz hasiko dira aratuste domekako ekitaldiak, 12:00etan. Gero, oilar eta masta puntakoa jokoak hasi aurretik, Lapurdiko aratusteen erakustaldi txiki bat egingo dute. Herriko kaleak zeharkatuz bukatuko dituzte inauteriak.

3. Sopela

Bihar, 11:00etatik 14:00ak arte, inauteri jolas eta eskulanak egongo dira haurrentzat. 17:00etan, zirku jaia izango da frontoian. Ikusleak aukera izango du zirkuko tailerretan parte hartzeko. 20:00etan, diskofesta eta karaoke mundialarekin abestuz eta dantzatuz mugituko dute gerria pilotalekuan bildutakoek. 21:00etan, Bilboko Katu Buru taldearen batukada kalejira hasiko da. Emanaldiak udaletxetik abiatu eta herriko kaleak zeharkatuko ditu.

Etzi, 18:00etan, mozorro jaia eta inauteri desfilea egingo dituzte Larrabasterrako Urko kiroldegian.

4. Getxo

Bazen behin Erromon... lelopean ospatuko dituzte aurtengo aratusteak Erromoko (Getxo) bizilagunek. Umeen ipuinetan oinarrituta, haur, gazte zein helduek aukera izango dute hainbat jardueratan parte hartzeko.

13:30ean, umeek mozorro lehiaketa edukiko dute Santa Eufemia plazan. Enparantza horretantxe, 12:00etatik 14:30 artean, tailerrak eta jolasak izango dira. 17.30ean, txokolatea banatuko dute Cervantes plazan. Ordubete geroago, toki berean hasiko da auzoko kaleak zeharkatuko dituen mozorro desfilea. 20:00etan, Santa Eufemia plazan, umeek Trikizio taldearen erromeria doinuak izango dituzte entzungai. 22:30ean, berriz, gazte eta helduentzat egongo dira.

5. Ondarroa

Ekitaldiz betetako eguna izango da biharkoa ondarroarrentzat. 12:30ean, Kresala elkarteak antolatutako triki-pandero kalejira egongo da. 19:00etan, kalez kale, aratusteetako dantza saioa izango da. 20:00etan, portuan hasita, Lantzoiari egingo zaio ongietorria.

Etzi eta astelehenean atseden hartu eta gero, martitzenarekin batera bueltatuko dira inauterietako ekitaldiak. 11:30ean, umeek kalejira izango dute. 18:00etan, playback lehiaketak egingo dituzte kafe antzokian. 19:00etan, dantza saioa; eta, 20:30ean, Akuliaren ehorzketarekin emango diote bukaera ondarroarrek aurtengo aratusteei.

6. Durango

Bihar, Surrandi eta Hartza konpartsek kalejira egingo dute herriko kaleetan barrena. Irteera 18:45ean izango da, Merkatu plazan. Bukaera, berriz, 20:00etan, Santa Maria elizaren atarian. Etziko protagonistak adinekoak izango dira. 18:00etan, Duo Twister izeneko musika ikuskizuna hasiko da. Gero, orkestrarekin dantza egiteko aukera edukiko dute. Martitzena, haurren eguna izango da. Goiz eta arratsaldez, Landako guneko txu-txu trenean bidaiatzeko aukera izango dute. Aratusteei agur esateko, gazte diskoteka egongo da Oihan Vegaren eskutik.

7. Lezama

Bihar, inauteriak direla eta, herriko frontoia kolore ugariz mozorrotuko da. 19:00etan, abesti eta dantza lehiaketa izango dute artistek. 21:00etarako, herri afaria antolatu dute. Ondoren etorriko dira mozorro lehiaketa eta areto dantzen emanaldia. Diskotekarekin emango diote amaiera egunari lezamarrek.

8. Zornotza

Gaur arratsaldean, Perubeleren etorrerarekin hasiko dira aratusteak. Bihar, berriz, umeentzako diskoteka egongo da Zelaieta parkean. 18:30ean, inauteri kalejira hasiko da, eta, 21:00etan, Cañas Beat Box eta Revolta Permanent taldeek eskainiko dute kontzertua. Broken Brothers banda, berriz, herriko kaleak girotzen ibiliko da gauez.

Etzi, 12:00etan, Udaberri taldearen inauterietako dantzak egongo dira herriko kaleetan barrena. Martitzenean, 17:30ean, haurren mozorro lehiaketa egingo da. 19:00etan, Zelaietatik abiatu eta Zubiondo plazara joango dira Perubele ehorztera.

9. Mundaka

Domeka zuri-zuri hasiko da Mundakan. Atorra soinean daramatela, 12:30ean abiatuko dira Jose Mari Egileorren etxepetik; gitarra, mandolina, soinu, tinple, pandero eta beste hainbat musika tresnarekin, dantzan eta kantuan jarriko dituzte mundakarrak. 14:00etan iritsiko dira portura, eta atorren kantu zaharrak kantatuko dituzte. Arratsaldean, laminak izango dira nagusi. 18:00etan agertuko dira plazan, beltzez jantzita, aurpegia zurbil eta muxuak gorri. Beren kantu eta zantzoekin, herri osoa aztoratuko dute.

Astronomia

Durango

Durangoko Izarra astronomia elkarteak antolatuta, behaketa astronomikoa izango da bihar gauean. Zuhatzola parkera —monumentuaren aldera— deitu dituzte elkartekoek astronomiarekiko interesa duten guztiak. 21:00etan ekingo diote behaketari.

Eguraldia lagun izatea espero du Izarra elkarteko presidenteorde den Jabi Garciak. Izan ere, gainerakoan ezin izango dute zerua behar bezala behatu. "Oinarrizkoa da lainorik ez egotea; ezinbestekoa", azaldu du.

Teleskopioak, ordenagailu bat eta proiektagailu pantailadun bat eramango ditu elkarteak. Teleskopioetako bat ordenagailura konektatu eta azalpenak emango dituztela jakinarazi du Garciak. Hain zuzen, gau horretan zer ikus daitekeen azalduko dute.

"Datozenei hainbat azalpen emango dizkiegu. Besteak beste, ikusten ditugun konstelazioak zelan identifika ditzaketen esango diegu. Horrez gain, eguraldi ona bada, Jupiterren irudiak proiektatuko ditugu, baita ikusteko moduan dagoen nebulosaren batenak ere". Ikusten dena planeta bat edo izar bat den identifikatzeko jarraibideak ere emango dizkiete bihar Zuhatzola parkean agertzen direnei. Horrez gain, izar multzoen izenen berri emango dute.

Jarduera horretan parte hartu gura duenak bertaratu besterik ez duela egin behar jakinarazi du Jabi Garciak. Teleskopioak eraman beharrik ere ez dago. "Baten batek esan digu teleskopio bat duela eta ez dakiela erabiltzen, ea erakutsiko diogun. Hori ere egin dezakegu, baina ez da beharrezkoa materialik eramatea. Hotzetik babesteko arropak, hori bai", gogorarazi du Izarra elkarteko presidenteordeak, "hotza egingo du eta", gaineratuta.

Bi orduko behaketa

Durangon herritik pixka bat bereizita dagoen eremu bat aukeratu du Izarra astronomia elkarteak biharko, argi artifizialak konstelazioak ikustea ahalik eta gutxien eragotz diezaien. Horrez gain, udalari farolak itzaltzeko baimena ere eskatu diote. Jarduerak, gutxi gorabehera, bi ordu iraungo duela esan du Garciak. Durangoko astronomia elkarte honek bete berri ditu hogei urte.