Ainhoa Larrabe Arnaiz
Boladan dago Bizkaia. Gero eta herritar gehiago erakartzen ditu”. Unai Rementeria ahaldun nagusiak behin eta berriz nabarmendu du 2018. urtea “bikaina” izango dela. Ez da gutxiagorako, nazioarteko ekitaldiak Bizkaira erakartzeko ahaleginak eta bi egiten ari baita diputazioa azkenaldian. World Football Summit bilera, World Metrorail & Light Rail kongresuak, Errugbiko Champions Cup eta Challenge Cup finalak, The World’s 50 Best Restaurants ekitaldia, MTV Europe Music Awards jaialdia, BBK Live, BIME, Espainiako Vueltaren 17. etapa… Ezin uka daiteke Bizkaia munduaren aurrean azaltzen saiatzen ari dela Rementeria. Bilbao Bizkaia, The Place to Be izena daraman propaganda liburuxkan ere bildu dituzte 2018rako programatuak dituzten ekitaldiak, turismoa erakarri nahian. Modako egin nahi dute Bizkaia. “Aukeren lurraldea da gurea”.
Hitz baikorrak dituzte ahotan bizkaitar agintariek. Aldundiko ordezkarien arabera, “aparta” izango da 2018a, “Bilbo Bizkaia marka nazioartean proiektatzeko ekitaldi garrantzitsuak antolatuko direlako hiriburuan eta lurraldean”. Baina, ororen gainetik, jarduerek lurraldean izango duten eragin ekonomikoa azpimarratu dute behin eta berriz ordezkariek: Rementeriaren hitzetan, Europako errugbi txapelketak 20 milioi euro utziko ditu lurraldean, MTV jaialdiak 44 milioi euro, eta Espainiako Vueltak, berriz, 300.000 euro. Turismoaren sektoreak nabarituko du gehien ekitaldi horien guztien eragina, eta enplegua sortuko dutela ere nabarmendu dute diputazioko ordezkariek. Beste ertza ez da publiko egin: ekitaldi horietako bakoitza Bizkaira ekartzeko zenbat ordaindu duten instituzioek.
Erakundeen ahaleginak
Jaurlaritzak eta aldundiak hainbat urrats egin dituzte, aurrez, ekitaldi erraldoiei babes emateko azpiegituren eraikuntzan: Barakaldoko BEC Bilbao Exhibition Center erakustazoka, Bilbo Arena eta San Mames futbol zelai berria dira joera horren adibide argienak. Azken bi hamarkadetan egin dituzte eraikuntza lanak, eta turismoaren sektorea indartzea zuten helburu hirurek sorburutik.
2004an inauguratu zuten BEC, Jaurlaritzako lehendakari Juan Jose Ibarretxe buru zela. Irekiera ekitaldian argi azaldu zuen azpiegitura egitearen arrazoia:”Mundua da gure herria, Euskadi gure etxea, eta erakargarriak izan behar dugu aurrera ateratzeko. Erakustazoka berriak erakargarriago bihurtuko gaitu”.
Prezioa du erakargarritasunak, ordea; orotara, 440 milioi euroko inbertsioa egin zuten Jaurlaritzak, Bizkaiko Foru Aldundiak, Bilboko Merkataritza Ganberak eta Barakaldoko Udalak erakustazoka irekitzeko. Eta, ateak ireki zituenetik, diru galerak izan dira nagusi: inauguratu eta hamar urtera, 300 milioi eurotik gorako galerak pilatu zituen, eta 2016. urtea izan da zorrik utzi gabe itxi duten lehen urtea. Hortaz, BECen antolatutako ekitaldiek eragin dezaketen etekin ekonomikoa ez dator bat eraikinaren bideragarritasun ekonomikoarekin.
Berdin San Mames futbol zelai berriaren eraikuntzarekin ere. UEFA Europako Futbol Elkarteen Batasunak baldintza bereziak ezartzen dizkie estadioei Eurokopa, Europako Liga eta Txapeldunen Ligako finalak jokatzeko, edukiera handiagoa eta zerbitzu bereziak behar dituztelakoan. Bada, baldintza horiek guztiak beteta inauguratu zuten San Mames berria 2013an. Athletic Clubek, Jaurlaritzak, diputazioak, Bilboko Udalak eta BBK Fundazioak finantzatu zuten azpiegitura: 211 milioi euro ordaindu zituzten. Badirudi helburua ere lortu duela: bi urte barru, 2020an, Eurokopako egoitza izango da Bilbo, eta lehiaren lau partida jokatuko dira San Mames futbol zelaian.
Espainiaren ordezkari gisa azalduko da Bizkaiko hiriburua Eurokopan; izan ere, Espainiako Federazioaren bitartez aurkeztu zuen Bilbok bere burua. Hortaz, UEFArentzat San Mames Espainiako hautagaitzaren barnean dago, eta, selekzioa sailkatuko balitz, “etxean” jokatuko luke bertan. 2014an iragarri zuten Bilbo 2020ko Eurokopako egoitzetako bat izango zela —San Mames berria ireki eta urte batera—, eta politikarien zein eragileen artean hautsak harrotu zituen berriak: euskal selekzioaren ofizialtasunaren aldeko indarrak biltzeko deia egin zuen, besteak beste, ESAIT Euskal Selekzioaren Aldeko Iritzi Taldeak.
Iñigo Urkullu lehendakaria Eurokopa Bizkaian jokatzearen alde azaldu zen, ordea. Argudiatu zuen 2020ko zita ez dela nazio jakin batean jokatuko, Europan barrena baizik. Adierazpenak adierazpen eta iritziak iritzi, ukaezina da errealitatea: Bilbo Espainiako Federazioaren ordezkaria izango da 2020an, eta nazioarteko hedabideetan Espainiako hiri gisa azalduko da Bizkaiko hiriburua.
2018a, urte “aparta”
2020ko futbol zita iritsi aurretik, ordea, hamaika ekitaldi izango dira Bizkaian. Otsailaren 14an eta 15ean, World Football Summit kongresua egingo dute Euskalduna jauregian. Futbolaren inguruan biltzen diren negozio eta jarduera ekonomikoak elkartuko dira bertan. Apirilean, garraioaren sektorea elkartuko da BECen: hiri barruko garraioaz jardungo dira World Metrorail and Light Rail Congress topaketetan, eta aire konpainiak elkartuko dira, ondoren, Routes Europe jardunaldietan.
Maiatzean, errugbi txapelketa izango da San Mamesen, eta gastronomiaren Oscar sari gisa ezagutzen diren The World’s 50 Best Restaurants ekitaldia egingo dute Guggenheimen. Makina-erreminta azoka jasoko du BECek gero, eta, ekainetik aurrera, SOL jaialdia, BBK Live jaialdia, BIME Bizkaia International Music Experience, Bilbao Triathlon 2018, eta MTV Europe Music Awards sariak izango dira.
Guztien artean, Europako errugbi txapelketak, Espainiako Vueltak eta MTV sari banaketen ekitaldiak izango dute oihartzun handiena. Jarduerak aurkezteko agerraldi bana egin du Rementeriak, eta hiruretan errepikatu du ideia bera: Bizkaia munduan erakusteko aukera ematen dute ekitaldiek.
Espainiako Vuelta irailaren 12an izango da Bizkaian. Getxon hasiko da 17. etapa, eta 160 kilometro egingo dituzte txirrindulariek lurraldean barrena, Oiz mendian jarriko duten metara iritsi bitarte. “Aukera ederra” izango da ekitaldia, Rementeriaren esanetan. “Uste dut lortu dugula etapa hau oparia izatea Bizkai osoarentzat. Ahaleginak eta bi egin ditugu lasterketa ahalik eta bizkaitar gehienen etxetik igaro dadin, eta 160 kilometrotan ia 800.000 herritarren etxeen ataritik igaroko da: lurraldeko populazioaren %70aren aurretik”.
Eragin ekonomiko nabaria utziko du kirol ekitaldiak lurraldean, ahaldun nagusiaren esanetan. Eta, horrez gain, lasterketa 190 herrialdetan emitituko dutela nabarmendu du. “Nolakoak garen ikusaraziko dugu, eta lurraldean ditugun altxorrak ere erakutsi ahal izango ditugu”.
Berezia da Espainiako Itzuliak Hego Euskal Herrian izan duen ibilbidea, testuinguru politikoari erabat lotuta egon baita azken hamarkadetan. Egoera politikoak bultzatuta, antolatzaileek itzuliaren ibilbidea Hego Euskal Herriko lurretatik kanpo marraztea erabaki zuten 1994an. Ekitaldi hartan bi etapa pasatu ziren Euskal Herritik: 13.a Zaragozatik (Espainia) abiatu zen, eta Iruñera iritsi. 14.a, berriz, Iruñetik irten zen, eta Cruz de la Demanda gainean (Espainia) amaitu.
Egoera politikoari lotuta
Hamazazpi urte egin zituen txirrindularitza probak Hego Euskal Herriko lurretatik igaro gabe, harik eta 2011n Espainiako Vuelta euskal lurretara itzultzeko erabakia hartu zen arte. Patxi Lopez sozialista zen orduko Jaurlaritzako lehendakaria, eta kirol proba Euskal Herrira itzul zedin ahaleginean aritu zen bere legegintzaldiaren hasieratik. PPren babesarekin lortu zuen hamazazpi urteren ondoren Vuelta erakartzea.
Jaurlaritzak hartutako erabakiak hautsak harrotu zituen, eta kirolaren erabilpen politikoa salatzeko hainbat protesta egin zituen ESAITek eragile sozial eta politikoen babesarekin, Kirola bai, inposiziorik ez goiburupean. Vuelta Euskal Herritik igarotzea diru xahuketa “izugarria” zela salatu zuen ESAITek. “Gasteizko eta Bilboko udalek dirutza ordaindu dute etapak jasotzeko. Kanpoko lasterketei babesa ematen zaien bitartean, desagertuz doaz euskaldunen nortasun ikur direnak: Urkiolako Igoera, Zornotzako Klasikoa eta Euskal Bizikleta”. Etxeko lasterketak sustatu ordez, bestelakoak lehenetsi zituen Jaurlaritzak orduan; eta, zazpi urte igaro direnean, bizi jarraitzen du eztabaida horrek.
Javier Guillen Espainiako Vueltako zuzendariak argi azaldu zuen 2011ko ekitaldia bukatzean euskal lurretara itzuliko zirela. “Vuelta geratzeko itzuli da Euskadira”. Esandakoa bete du, ordutik ia urtero pasatu baita Espainiako Vuelta. Aurten, irailaren 12an izango da Bizkaian, eta 160 kilometroko ibilbidea egingo du bertan. Guillen: “Historikoa izango da. Vueltak Euskal Herria behar du, txirrindularitza onenera lotuta egon behar dugu”.
Vueltatik Tourrera
Vuelta euskal lurretatik igaro den aldi guztietan protesta egin dute hainbat herritarrek; euskal nazioa aldarrikatu eta kirol ekitaldien bitartez “Euskal Herria espainolizatzeko” saiakera salatu dute, gehienetan, ESAIT elkartearen babespean. Baina, 2015ean, amaitutzat eman zuen bere bidea ESAITek, ofizialtasunaren aldeko eskaeran “jauzia” egon zela iragarriz. “Milaka herritar eta kirolariren inplikazioari esker, aipaturiko erreferentziak teoria izateari utzi eta ekimen erreal bilakatzeko jauzia eman da, eta ugariak izan dira bide horretan antolaturiko ekimen eta dinamikak, bai kirol esparruaren eraikuntzari dagokionez, bai aldarrikapenari dagokionez ere”. Euskal Selekzioaren aldeko akordio zabalak bultzatzeko Jauzia plataforma aurkeztu zen gutxira, baina ez du ibilbide oso luzea izan.
Bien bitartean, etorkizunera begira jarrita dago Bizkaiko ahaldun nagusia. Frantziako Tourraren etapa batek Bizkaia zeharkatzeko lanean ari dira diputazioa eta Bilboko Udala iaztik, eta aurtengo Vueltan erakutsi nahi dute “2019 edo 2020rako Tourra jasotzeko gaitasuna duela Bizkaiak”.
“Bilbo Europako errugbiaren hiriburu bilakatuko da”. 86.000 bisitari espero ditu Bilbok maiatzaren 11tik 12ra bitarte San Mamesen jokatuko dituzten Challenge eta Txapeldunen Kopako finalen ondorioz. Ekitaldirako bost hilabete falta direla eta finaleko partidak nortzuk jokatuko dituzten argitu gabe dagoela, San Mames zelaiko eserlekuen erdiak baino gehiago beteta daude jada, diputazioak jakinarazi duenez. Rementeria: “Munduko zelairik onenak Europako errugbi lehiaketa handienaren finalak hartuko ditu. European Professional Club Rugbyk gu aukeratzea ohorea da. Errugbi tradizio handirik ez dagoen leku batean egiten den lehen aldia da. Gutaz fidatzen direla esan nahi du horrek; fidatzen dira handian pentsatzen duen herri txiki honez. Garena munduri erakutsi ahal izateak hunkitzen nau”.
Ekonomikoki izango duen eragina neurtzeko, azken urteetako edizioak jarri dituzte adibide gisa. Parisen jokatu dituzte Europako errugbi txapelketak azken bi urteetan, eta 20,4 milioi euroko eragina izan dutela azpimarratu du aldundiak. Oraindik datu askorik eman ez duten arren, badirudi Bilboko Areatzan funzone bat jarriko dutela, nazioartetik datozen jarraitzaileak biltzeko.
BECen egingo dute aurtengo MTV Europe Music Awards sarien ekitaldia, azaroaren 4an. Musika sariek 25 urte beteko dituzte aurten, eta jaialdia Bizkai osoarentzat “ahaztezina” izan dadin ahalegin berezia egingo dutela esan du Rementeriak. Ahaldun nagusiaren hitzetan, 100.000 lagun baino gehiago elkartuko dira sariak banatzeko ekitaldian, eta, 44 milioi inguruko etekin ekonomikoak eragiteaz gain, 600 lanpostu sortuko dituela azaldu du jendaurrean.
Dena ez da irabazia eta etekina, ordea; eta badira aldundiak isilpean gorde dituen datuak ere. Jakinarazi dutenez, aldundiak 3 milioi euro ordaindu ditu sariak Bizkaira ekartzeko, eta haserrea sortu du horrek Bizkaiko Batzar Nagusietan. Nolanahi ere, gastuaren defentsa egin dute jeltzaleek, argudiatuta ordaindutakoa baino askoz diru gehiago itzuliko dela lurraldera. Radio Euskadiko Ganbara saioak ere mahai gainean jarri zuen eztabaida, entzuleen artean honako galdera hau eginez: “Bidezkoa da diru publikoa erabiltzea ikuskizun handiak erakartzeko?”.
Zalantzarik ez du Rementeriak: “Jaialdi hau saria da Bizkaiarentzat, garen bezalakoak izateagatik. Denen artean lortu dugu lurralde moderno eta erakargarria egitea, eta horrek esan nahi du lan egokia egiten ari garela. Gero eta jende gehiagok nahi du gu ezagutzera etorri. Bizkaia momentu izugarri batean dago, eta dugun potentzialtasuna erakusteko ordua da: potentzialtasun industriala, soziala eta gastronomikoa”. Bada berandu baino lehen mahai gaineratuko den bestelako eztabaidarik ere: MTV telebista kateak zabaltzen duen eredua sarritan kritikatu dute hainbat sektorek, eta eztabaida horri ere heldu beharko dio aldundiak.
Helmuga “onenaren” bila
Urrunago ere jo du ahaldun nagusiak: “Jendeak jakin behar du hirien artean lehia izugarria dagoela halako ekitaldiak jasotzeko; fokua gugan jartze hutsa ohorea da”. Gazteen artean ilusioa nabaritu du Rementeriak. “Sare sozialetan ikusi dudana izugarria da. Sortu den mugimendua ikaragarria da, denak ari dira MTVri buruz hizketan. Bikaina izango da”.
Juan Mari Aburto Bilboko alkatearen ustez, hiriburu osoarentzat izango dira onuragarriak 2018ko ekitaldiak. “Hiriaren erdigunearentzat soilik ez, auzoentzat ere onak izango dira ekitaldi hauek guztiak. Bilbo moderno eta kosmopolita bat erakutsiko dugu munduaren aurrean”. Munduan agertzeko gero eta indar handiagoarekin ari da Bilboko Udala azken urtean. The urbanism Awards 2018 saria irabazi berritan, ingelesezko tituluak jasotzen jarraitu nahi du. 2018ko European Best Destination (Europako helmugarik onena) titulua lortzeko botoak biltzen ari da orain.