Behin eta berriro irekitzen da atea. Bizilagunak dira gehienbat, eta denetarik dakarte: kexak Petronorrek ateratako keagatik, kezka Oiolako urtegian agertutako lindanoagatik, elkarretaratze bat egiteko proposamena, edota hitzaldi bat antolatzeko ekimena. Abenduan martxan jarri zenetik, Barakaldoko eta Ezkerraldeko ekologistentzako egoitza berria da Ekobaraka, baina gainerako gizarte mugimenduei ere espazio bat eskaini nahi die. "Beharrezkoa zen", esan dute Nerea Gonzalez eta Diego Jauregi Ekologistak Martxaneko kideek.

Beharrezkoa zen, batetik, jardunak eskatzen zuelako. Ezkerraldearen iragan industrialak utzitako arrastoa agerikoa da borroka ekologistan. "Fabrikak, zentral termikoak, lindanoa, ur arazoak... dena hemen erori da", azaldu du Jauregik. Barakaldon mugimendu ekologista "oso aktiboa" izan dela gogoratu du, Barakaldo Naturala edota Ezpitsua taldeak aipatuta. "Ezkerraldean, berealdikoak izan dira hainbat borroka", jarraitu du, eta Megaparken eraikuntzari buruzko epaiaz jardun da. "Baina belaunaldi berriekin pixka bat galdu da". "Horrelako lokal bat edukitzeak jendea gerturatzea bultzatzen du", erantsi du Gonzalezek.

Ingurumenarekin lotutako arazoak "kalean" berriro jartzeaz mintzatu da. Hala, gai orokorrak ez ezik, tokian tokikoak ere landu nahi dituzte. Horren seinale, Ekobarakaren lehen hiru hilabeteotako jardunaren denbora gehiena hartu duen gaia: Oiolako urtegiaren itxiera. Lindanoa agertu dela-eta, herritarrak eta talde ekologistak informazio eske dabiltza, herrian Oiolako ura edaten ibili baitira otsailera arte. Herenegun bertan idatzia aurkeztu zuten udaletxean, eta atzo elkarretaratzea egin zuten.

Baina natura zaintzeko mezuaz gain, ekologismo soziala sustatzeko asmoz jaio zen Ekobaraka. Gonzalezek dioenez, "gizartea eta ingurumena oso lotuta daude", eta, hala, borroka ekologista langabeziarekin, osasunarekin, garraioarekin edota kontsumoarekin lotu nahi dute. "Feminismoa edota gizarte justizia ere bada gure ekologismoa", ondorioztatu du Jauregik.

Eta horretarako ere beharrezkoa zen Ekobaraka, bien iritziz, "beste hainbat gizarte mugimenduk ere hemen parte har dezaten". Barakaldoko eta Ezkerraldeko eragileei euren azpiegitura eskaini diete: "Gizarte sarea josi nahi dugu".

Hala, abendutik Ekozinemaldia, fracking-ari buruzko hitzaldiak edota Oiolako urtegiaren itxierari buruzko bilerak hartu ditu Ekobarakak, baina dagoeneko herriko beste eragile batzuk ere agertu dira: "Adibidez, Barakaldoko gazte asanbladakoak etortzen dira, bilerak eta hitzaldiak antolatzera".

Egoitza txikia

San Juan kaleko hamargarren zenbakian dago lokala, astelehenetik ostiralera zabalik. Sarreran bertan daukate bulegoa, eta ondoan, denda: han salgai dituzte Ekologistak Martxanen zein beste taldeen elastikoak, irakurketarako materiala —Bizkaiko Hondakinen Plana ulertzeko gidatik hasi eta TAV: Las razones del no liburura arte—, edota ingurumen gaiei buruzko DVDak.

Dendaren atzean dago bilerak, topaketak edota prentsaurrekoak egiteko gunea, bi ordenagailurekin, "herriko elkarteetakoek erabil ditzaten". Beste gela batean dago sukaldea. "Garoñaren aurkako manifestazioaren egunean, adibidez, hemen bazkaldu genuen, eta Bilbora joan ginen. Horrelako planak eginez, elkar ezagutzeko aukera ematen diogu jendeari", azaldu du Gonzalezek.

Txikia izanik ere, askorako ematen du lokalak. "Lan ikusezin handia egiten dugu: dokumentazioa prestatu, legediak aztertu...", dio Jauregik. Eta Gonzalezek beste abantailak atera dizkio: "Gauza batzuetan aditu bihurtzen ari gara; ikasi ere egiten dugu".

Bizkaian Itxaropenaren Telefonoa martxan jartzeko lanean da Fatima Montenegro. Orain, trebakuntza fasean daude. Beraz, datorren astean Areetan (Getxo) emango duten ikastarora "jende asko biltzea" gustatuko litzaioke. Oraingoz, 30 pertsona inguruk eman...

Getxoko Udaleko bost hitzarmenetan ere zenbait huts aurkitu ditu epaitegiak. Sarrikobasorako adostutako hitzarmenean udalak emandako lursailak ez daude udalaren izenean erregistratuta, eta Lurzoruaren Udal Ondarean ere ez dira sartu. Arrigunaga urbani...

Euskarazko hedabideen krisiaz jabetuta, Bilduk ez-arauzko proposamena aurkeztu zuen astelehenean Bizkaiko Batzar Nagusietan, aldundiak komunikabide horiekiko diru laguntza politika alda dezan eskatzeko. Batzar Nagusiek ez zuten eskaera onartu.

Bilduren ustez, "euskarazko hedabideak estrategikoak dira" hizkuntza eta kultura indartzeko. Hala, "beharrezko" deritzo "horientzako diru laguntza politika aldatzeari, orain arte ez delako eraginkorra izan", azaldu du Asier Sanz batzarkideak.

Orain arte eman diren diru laguntzak euskarazko komunikabideen "defizita estaltzeko emandakoak" direla ekarri du gogora. "Horrela, baina, ez da sektorea garatzen", esan du. Beraz, hitzarmenen eredu bat aldarrikatu dute: "Hiruzpalau urteko iraupeneko hitzarmenak egin beharko lirateke, eta urtero berrikusi".

Bilduk ez beste alderdi guztiek ezezko botoa eman zioten koalizioaren proposamenari. EAJk gogora ekarri zuen %12 handitu dituztela eurentzako laguntzak.

Bestalde, publizitatearen %25 euskarazko hedabideetan egiteko ere eskatu zuen Bilduk. Publizitatearen helburuak aintzat hartuta —mezu bat ahalik eta gehien zabaltzea— , atzera bota zuten proposamena gainerako alderdiek.

Urte batetik bestera indartsuago heltzen ari da Harrapazank, Bilboko gazteen artean euskararen erabilera sustatzeko programa. Hiriburuko udalak, Topaguneak eta BBK Fundazioak antolatuta, 53 taldek hartuko dute parte datozen egunotan egingo den lehiake...

2005 eta 2009 artean Bakioko Udalak —EAJ buru zela— sinatutako bost hirigintza hitzarmenetan hainbat irregulartasun aurkitu dituzte oposizioko alderdiek. Hala salatu zuten joan den zapatuan agintaldi honetako eta aurreko agintaldiko oposizioko zinegotziek emandako prentsaurrekoan. Horretarako, Herri Kontuen Euskal Epaitegiak joan den otsailean Eusko Legebiltzarrean aurkeztutako txosten baten ondorioen berri eman zuten.

Epaitegiaren arabera, SR. 2 Bakea bizitokirako eremua garatzeko hitzarmenari dagokionez, besteak beste, udalak muzin egin zion 64.000 euro eskuratzeko aukerari, kontuan hartuta hitzarmena sinatu zuen enpresak ordainketetako bat atzerapenarekin egin zuela, hain zuzen, adostu baino "68, 113, 230 eta 468 egun beranduago" —lau zatitan egin behar baitzuen ordainketa—. Atzerapenari zegokion interesa udalak zordunari eskatu behar ziola dio Herri Kontuen Euskal Epaitegiak. Eremu horretan arau subsidiarioak aldatu eta, 118 etxebizitza egin ordez, 306 egitea erabaki zuen Bakioko Udalak; etxe horiek eraikitzeagatik trukean eskuratu behar zuen dirua.

BDA-02 deritzon eremuan, bestalde, arau subsidiarioen aldaketa jakin bat tramitatzeko konpromisoa hartu zuen 2005ean udalak, aurreikusitako bost etxebizitzen ordez 34 egin ahal izateko. Enpresak, berriz, alboko lursail batean aparkaleku publiko bat egiteko obrak gauzatu behar zituen. Udalak 2009an betetzat jo zuen hitzarmena, aparkaleku publikoa egiteko obrak jaso ostean. Epaitegiaren arabera, baina, ez dizkiete helarazi "obren tasazio balioa ezarri zuten dokumentuak". Horrenbestez, ezin du argitu "egindako trukea egokia den ala ez".

Aparkaleku publikoko obrak gauzatuta, enpresa eraikitzaileek zorraren zati bat kitatzea adostu zuten. Epaitegiak, ordea, gogora ekarri du hori legearen kontrakoa dela. Izan ere, haren arabera, "administrazioak publizitate eta lehia printzipioak betez adjudikatu behar ditu obrak, eta Bakioko Udalak egin beharreko azpiegituren zuzeneko adjudikaziodun egin du sustatzailea". Bestetik, txostenak dio Bakioko Udalaren aurrekontuan ez dela jaso "ez aparkalekua eraikitzeak eragindako gastua, ezta lortutako diru sarrera ere".

BDB unitateari dagokionez, udalak konpromisoa hartu zuen zortzi etxebizitzaren ordez 26 egiteko aldaketak jasotzeko. Era berean, adostu zuten udalak 1.686,62 metro koadro gehiago emango zizkiola enpresa eraikitzaileari, berdeguneak eta aparkaleku publikoa egiteko zeukan lursailerako. Akordio horren bidez, udalak hirigintza aprobetxamenduaren %10 ordaintzetik salbuetsi zuen enpresa, "ekipamendu publikoa egiteko utzi zion lurzoruaren balioa handiagoa" zela iritzita.

Epaitegiak ez du egiaztatzerik izan enpresak ordainean emandakoa egokia izan den, horretarako beharrezko agiriak helarazi ez dizkiotelako. Horrenbestez, ezin izan du zehaztu "udalak lortutako emaitza ekonomikoa". Horrez gain, gogora ekarri du ez dela egin aurreikusitako 1.142,23 metro koadroko berdegunerik.

Errenteriako SR.3 eremuari dagokionez, proiektua zuzenean eman zion udalak hirigintza alorretan aholkularitza ematen dion enpresari, "publizitate eta lehia printzipioak bete gabe". Gainera, txostena egin zuenean Herri Kontuen Euskal Epaitegiak jaso gabe zituen proiektu horri lotutako fakturak eta ordainketak —hitzarmenaren arabera, sustatzailearen erantzukizuna zen hori—. Udaleko idazkariaren ziurtagiriaren arabera, dena den, "proiektua idatzi zuen enpresak lanen faktura aurkezteko betebeharra hartu zuen eremuaren kudeaketa aurreratuta egon ostean".

85.000 euro kobratu gabe

Azkenik, Elexalde SR.6 eremuko hitzarmenaren arabera, adostutako ordainketak egiteko orduan atzerapenak egon ziren. Beraz, udaleko arduradunek inguru horretan etxebizitzak egingo dituen enpresari 21.000 euroren interesak eska ziezazkioketen —Bakea eremukoekin, guztira, 85.000 euro—. Halakorik ez dutela egin berretsi du epaitegiak.

Horrez gain, epaitegiak atzeman du udalak hirigintza arloan aholkularitza lana egiteko kontratatutako enpresak idatzi zituela birpartzelazio eta urbanizatze proiektuak, "inolako prozedurarik martxan jarri gabe". Hala, berriz ere agerian utzi du "proiektu haiek zuzenean" adjudikatu zirela, "administrazio publikoko kontratu guztiek bete behar dituzten publizitate eta lehia printzipioak bete gabe". Kontuen epaitegiak txostena egin zuenean, gainera, jaso gabe zeuden "proiektu horiei lotutako fakturak edota ordainketak".

Enpresei interesak ez kobratzea salatu du oposizioak, kontuan hartuta, gainera, udalak sei milioi euroko zorra daukala, Amets Jauregizar Bilduko zinegotziak gogora ekarri duenez. "Oposizioak ohartarazi izan du urtero hirigintzaren alorretik eratorritako diru sarrera batzuk ez zirela kobratuko, baina EAJko gobernuak entzungor egin dio behin eta berriz", salatu zuten Bilduko ordezkariek.

Erantzukizun politikoa

Bilduk esan du ANV, EA eta Aralar alderdiek "lau urtean salatutako irregulartasunak" egiaztatzen dituela txosten horrek. Bestalde, gogorarazi dute udal gobernuak atzera bota izan dituela oposizioak aurkeztutako alegazioak: "Egoera ekonomikoaren argazkia manipulatu du, eta herria zulo handiago batera bideratu".

Bilduren ustez, argi dago egoera hori "atzeraezina" dela eta "galdutako dirua eta lurrak nekez" berreskuratuko dituztela. "Baina argi dugu gaur egun dugun egoerak erantzuleak dituela", erantsi dute, eta horiek auzitara eramateko asmoa iragarri. Horretarako, EAJri "erantzukizun politikoa" eskatu diote, eta "egoera ekonomiko horren erantzuleak epailearen aurrera eramatea" galdegin.

Barakaldoko udal langileek, gizarte zerbitzuen erabiltzaileek, eskubide sozialen aldeko elkarteek eta ELA, LAB, CCOO eta UGT sindikatuetako ordezkariek elkarretaratzea egin zuten atzo udaletxe aurrean. Gizarte zerbitzu duin batzuengatik, murrizketa ge...

Muxikako Inama enpresako langileek ez dute oztopo gehiago jarriko zuzendaritzak lantegia ixteko: kaleratze plana onartu zuten martitzenean, asanbladan. Lan egindako urte bakoitzeko 35 egun ordainduko dizkiete kaleratutako 107 langileei. Gehienez hogei...

Urrunean, Zugaztietako mendiak antzeman ahal dira, eguzkiak argiturik. Aurrean, Lauaxeta plazako lorategia, eta, eskuman, 1931. urtean eraikitako eliza. Horixe ikusten du Xabier Cuellar Trapagarango alkateak udaletxeko balkoitik. Argazkilariak bere lana egin duen bitartean, eliza ondoan dagoen Olaso jauregiaren eta plazaren beraren historia kontatu du: "Gaur egungo antolamendua ez da antzinakoa. Eliza eta udala aurrerago zeuden, eta, lorategiaren ordez, etxe zahar bat zegoen. Baina Olaso familiak jauregia eta plaza bat nahi zituen. Eta dirutza jarri zuten dena birkokatzeko". Hala ere, lekua ez da bihurtu trapagarandarren topagune. Oraindik ere, meatzeetatik ateratako mea garraiatzeko trenbidea zena eta egun pasealeku eder bilakatu dena nahiago dituzte bertokoek. "Paseo del Colesterol esaten diote, herriko hainbat auzo lotzen dituen bideari", azaldu du udaleko buruak.

Bere herriaren historiaren maitalea da Cuellar. Garai hartako arkitektoen izen-abizenak buruz dakizki, baita antzinako gertakari ugari ere, eta, jakina, udalerria jaio zeneko data: 1841. urtea, hain zuzen. Lehenago, Somorrostro haraneko parte zen Trapagaran. "Industrializazioak lehenengoz, eta industria desagertzeak, ostean, herria guztiz eraldatu dute", adierazi du alkateak. Horren adibide garbiena, agian, Galindo auzoa da. General Electrica Española enpresaren itzalpean jaio zen, eta, egun, erabat isolatuta geratu den etxe talde urritu bihurtu da. Laster desagertuko dena. "Bertako biztanleak handik atera eta San Gabriel auzora eraman nahi ditugu", aurreratu du Cuellarek.

730 etxebizitza

Izan ere, trenbide ondoan dagoen auzo horretan, 730 etxebizitza eraikitzeko plana du udalak. "Herrian dauden etxeak garestiegiak dira, eta gazteek ez daukate erosteko aukerarik. Horrexegatik, etxe babestuak eta alokatzekoak eraiki nahi ditugu San Gabrielen", nabarmendu du. Lehenago, baina, Hiri Antolamenduko Plan Nagusia (HAPN) onartu beharko dute. "Gure lehentasuna da. Hori barik ezin baitugu ezer eraiki", aitortu du alkateak. Haren ustez, urtebete barru dena martxan egon daiteke. Bilduko zinegotziekin akordio bat egiteko jada hainbat bilera egin dituztela aurreratu du: "Gai batzuetan ez gaude ados, baina gauzak hitz egiten konpontzen dira, elkarlanean".

Aurreko zortzi urte oposizioan eman ostean, hauxe da Cuellarren lehen agintaldia (EAJ). Bilduren bozei esker lortu zuen alkatetza, hura gobernuan egoteari uko egin bazion ere. "Ez dugu gehiengo osoa, baina jada hobekuntza ugari lortu ditugu", agertu du, kontent. Horien artean, jai eredua nabarmendu du. "PSEk kontzertu jendetsuak zituen gustuko. Baina jendeari bere ideiak aurkezteko aukera emanez gero, gehiago parte hartuko dute. Hortaz, Bildurekin hitz egin genuen, eta, orain, jai batzordea badugu".

Bestalde, herritarren aspaldiko eskaera zen zahar etxea laster eraikiko dutela iragarri du. "Lurrak garbitu bezain laster, lanekin hasiko gara", aurreratu du. Horrekin batera, onartu berri duten igogailuen arautegiak ere "onura dezente" ekarriko dituelakoan dago. Herrian dauden bi frontoiak estaltzea ere lehentasunen artean kokatu du. "Beste frontoi bat eraikitzea da nik bihotzean daukadana. Baina itxaron beharko du". Guztiari ekiteko, aurrekontuak onartu beharko dituzte, eta, horretan ere, alkatea baikor agertu da: "Batzordea hurrengo astean berriz ere bilduko da, eta, ziurrenik, hurrengo udalbatzan jada onartuko ditugu".

Langabezia handia

Traparagango langabezia tasa %18 ingurukoa dela aitortu arren, ez du horren txarto ikusten. "Inguruko beste herri batzuekin alderatuta, Ortuella eta Sestaorekin, kasu, ez gaude gaizki", nabarmendu du Cuellarrek. Edonola ere, enplegua sortzearen alde agertu da, eta jadanik herrian kokatzeko hiru enpresaren eskaintza jaso dutela aurreratu du: "Orain arte ezin izan diegu baimena eman HAPNrik ez dugulako. Baina Eusko Jaurlaritzan planaren aldaketa partziala aurkeztu dugu, eta, antza, aurrera doa. Ikusiko dugu".

Trapagaranen zeukaten beste arazoetariko bat ere konpontzeko bidean dagoela ziurtatu du udalburuak. Azken hilabeteetan herriaren goiko auzoetan ganadua errepideetan solte ibiltzeak kezka larria sortu zuen hainbat auzokide, elkarte eta talde politikoengan. "Batzuek zioten istripuen arriskua zegoela, besteek ez zela horrenbesterako… Guztien arteko oreka bilatzea da nire lana", agertu du. Oraingoz, halakorik gertatzen denean, aberearen jabeak isuna ordaindu beharko du.

Azkenik, euskararen normalizazioaren alde egindako lana azpimarratu nahi izan du Cuellarrek. Orain arte Euskara Biziberritzeko Plan Nagusirik ez zeukan Bizkaiko herri bakarra zen Trapagaran. Duela gutxi onartu zuten, eta, jada, martxan dago. Horrekin batera, herriko toponimia berreskuratzeko ere lanean buru-belarri ari direla azaldu du. "Herri baten historia bizirik mantentzea garrantzitsua da oso", ziurtatu du.

Bost mila biztanletik beherako herrietan gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna sustatzeko hitzarmena berritzea adostu dute Bizkaiko Foru Aldundiak eta Eudelek asteon. Hala, Berdinbidean Bizkaia izeneko programak aholkularitza zerbitzua emango die ...