Pilar Ardanza Bizkaiko Gizarte Ekintza diputatuak emandako datuen arabera, gizarte zerbitzuek Bizkaiko BPGaren %3,4 ordezkatzen dute. Hau da, 712 milioi euroko aberastasuna sortzen dute. Osotara, arlo horretan diharduten erakunde eta enpresek 13.109 l...

MUNGIA. Bizkaiko Foru Aldundiak Mungiako lasterbidea eta Uribe Kostakoa lotuko dituen errepidea eraiki gura du. Ez du dirurik halako obrarik ordaintzeko, baina garai hobeak datozenerako proiektua prest egotea gustatuko litzaioke. Hala, proiektu teknik...

Gasolindegietako langileen lan hitzarmena berritzeko borrokak 46 egun iraun du. Abenduaren 20an hasi zuten greba mugagabea, eta, azkenean, asteartean sinatu zuten akordiorako oinarria Aevecar patronalarekin; Repsol, Campsa, Shell eta sektore honetako beste talde handiak biltzen dituen erakundearekin, hain zuzen. Ostera, Cebek patronala —erregaien konpainia txikiagoak biltzen dituena— akordiotik kanpo geratu da, lan hitzarmen berria bertan behera uzteko aukera debekatzen duen klausula ez duelako onartu.

Baina, honako hau ez da izan gasolindegietako enplegatuek egin duten lehenengo greba. 1989an ere langileak grebara joan ziren. Garai hartan, lanuzteak 37 egun iraun zituen.

Badira sektorean aspaldikoak diren beharginak eta bi grebak ezagutu dituztenak. Horietako bi Bizkaiko Hitza-rekin aritu dira solasean, eta greba hauen arteko desberdintasunak aztertu dute.

Jose Luis Merinok (Palentzia, 1957) eta Jose Foruriak (Gernika-Lumo, 1956) 35 urte baino gehiago eman dituzte gasolindegietan lanean. Ondo baino hobeto ezagutzen dituzte kolektibo honen nondik norakoak, eta bi greben artean "ezberdintasun itzelak" sumatu dituztela adierazi dute. 1989ko grebaren testuingurua oso desberdina izan zela kontatzen dute. 1980ko hamarkadan soldata duin baten alde borrokatu ziren. Lansaria oso baxua zen. "Eskura eta beltzean egindako ordainketak asko ziren. Ia guztia diru beltza zen; eskupeko asko genituen. Gainera,estatu mailako hitzarmena miseria bat zen, ez zegoen ezer araututa", azaldu du Foruriak. Lan baldintzak ere erregulatu gabe zeuden. Merinok azpimarratzen duenez, "bizi-kalitate hobea lortu nahi genuen; baimenak edo lizentzia ofizialak, adibidez. Egutegia ere egun batetik besterakoa zen. Arduradunarekin izaten genuen harremanaren arabera libratzen genuen". 1989an langileak guztientzako eskubide berdinak eskatzeko elkartu ziren. "Guztiok berdin kobratzea lortu nahi genuen, ez batzuek pribilegioak izatea eta besteek ez", dio Foruriak.

Kolektiboaren izaera asko aldatu dela aipatzen dute. "Gasolindegietako lana hilabete batzuetarako zen. Ostean, fabrika batera alde egiten zuen jendeak", Foruriaren arabera. 1989az geroztik, egoera aldatuz joan da. ELA sindikatuko bi kideok adierazten duten moduan, lehen ez ziren multinazionalak existitzen eta enpresari batentzat egiten zen lan. "Lehen, norbere gaitasunak zuen pisurik handiena lanean; orain, aldaba onak eduki behar dira", kexu da Merino.

1980ko hamarkadan gasolindegi batean lan egiteak "aktibitate bat zela" uste dute. "Egun, gasolindegi batean lan egiten baduzu, enplegu bat duzu; lehen ez zen hala", argitu du Foruriak. "Askok eskupekoa ematen ziguten, baina, eskean ibiltzen ginelako. Esate baterako, autoen kristalak garbitzen genituen. Batek gasolina bota eta besteak autoa garbitzen zion gidariari; semaforoetan gertatzen den antzera. Azken batean, behartu egiten zenituen eskupekoa ematera", gaineratu du.

Gaur egungo lana bestelakoa da. "Lehen denetarik egiten genuen; orain, ezin zaio auto bati bonbilla bat aldatu, adibidez. Egun, erantzukizun handia dugu. Pentsa buxia bat aldatzen duzula eta gidariari zerbait gertatzen zaiola. Akabo! Produktu homologatuak baino ezin ditugu saldu", dio Foruriak.

"Nitasuna"

Bi langile hauen arabera, piketea askoz eraginkorragoa izan zen aurrekoan. "Nik gogotsu ikusi ditut gazteak; baina, gehiago mugitzen ginen lehen", gogoratzen du Merinok. Langileen artean "nitasuna" gailentzen dela uste dute. "Guk 20 urte genituenean, borroka ulertzeko modua desberdina zen. Gutasuna zen garrantzitsuena, denok batera zerbait lortzea", gaineratzen du Merinok. Krisiak markatutako egungo egoera ekarri dute gogora, eta horrek langileengan sortarazten dituen oztopoak. "Lehen noiz kanporatuko zintuzten desiratzen zeunden, ea zer edo zer hobea topatzen zenuen. Orain asko dago jokoan. Azkenean, gazteak apur bat atzeratzen dira eta beteranook gidatzen dugu taldea". Hala ere, balantze positiboa egin dute. Gutxi gorabehera 400 langile aritu dira protestan eta horietatik 50-60 inguruk "oso aktiboki" gainera.

Azken greba "oso gogorra" izan dela azpimarratzen dute. Animoa eta gogoa desberdina izan dira egun batetik bestera. Gainera, sindikatu asko egonda, "ados jartzea zaila izan dela" azaldu dute. Hala ere, Eusko Jaurlaritzatik egindako esfortzua txalotu dute; aldeak hitz egitera "behartu" baititu.

Mugikortasunaren arazoa

Nahiz eta patronalak eskainitako hitzarmena onartzea adostu duten, mugikortasun klausula batekin ez daude ados. "Edonoiz, edonora mugi zaitzakete", diote. Lan zentrotik 20 kilometroko muga ipini dute; hala ere, horiez gain etxetik lan zentrora egin behar direnak ez dituzte kontuan hartu. Merinok azaldu duenez, eskatu dutena da mugikortasuna justifikatuta egotea. "Negozioaren amortizazioagatik bada, baimentzea. Kontrara, gaixo agiriengatik edo ezustekoengatik baldin badira, jatorriko lanpostua manten dezatela eskatzen dugu eta enplegu hori inork ez okupatzea". Foruriaren arabera, "kontrolik gabeko mugikortasuna basakeria da; enpresariaren nahikeriagatik egina". Puntu hau arautu nahiko lukete.

Asteartean, akordioa sinatuta, emozioa nagusi izan zen. Gazteenek borrokarekin gauzak lor daitezkeela ikasi dutela uste dute bi beterano hauek. Baina, "nola sentituko dira greba hausleak?", galdetzen dute. Merinoren arabera, "onura aterako diote nahiz eta borrokatu ez". Foruriak bere buruari galdetzen dio ea barkamenik eskatuko ote duten edo lankideen borrokara gehituko diren. "Gainontzeko langile taldeentzat eredugarri izatea nahi genuke".

GERNIKA-LUMO. Busturialdeko Industrigunea izango denari buruzko txosten ekonomikoa eskatzea adostu dute Busturialdeko alkateek, asteon Ajangizen egindako bileran. Muxikan eraikiko litzateke. Bien bitartean, EAJ, Bildu eta talde independenteetako ordez...

BILBO. Jose Luis Bilbao izango da, berriz ere, Bizkaiko Garraio Partzuergoko presidente berria. Eusko Jaurlaritzak martitzenean hartu zuen erabaki hori. Patxi Lopezen gobernuko ordezkariak kargutik kendu, eta jeltzaleek daukate orain gehiengoa, berrir...

Joan den domekan bete ziren ehun urte San Mames futbol zelaia izango zenaren lehen harria jarri zutenetik. 1913ko urtarrilaren 20an izan zen. Urte bereko abuztuaren 21ean inauguratu zuten, norgehiagoka batekin. Iruneko Racing taldean aurka lehiatu zen...

BILBO. Juan Felix Madariaga da, joan den asteazkenaz geroztik, Giza Baliabideetako zinegotzi berria eta Etxebizitzako laguntzailea Bilboko Udalean. Ricardo Barkalaren lekua hartu du, beraz, Madariagak, Barkala Eusko Jaurlaritzako Lan sailburuorde bihu...

Auzokideek etxeetako leihoetatik mesfidati begiratzen diote maiz ibaiari. Gainezka egingo du? Etengabeko euri zaparradak izaten direnean, Gobela ibaiak bere gain hartzen ditu begirada guztiak.

Halaxe gertatu zen joan den asteko euriteekin. Horrelakoetan, uholdeak nozitu ohi dituzten inguruetako auzokideak kezkaturik egoten dira, eta adi-adi begiratzen diote ibaiari. 2008ko uholdeetan, Gobela Ibaiak Kalte Egindakoen Elkartea eratu zuten, eta, euritea dagoen bakoitzean, arretaz begiratzen diete Babes Zibilaren, Udaltzaingoaren eta obra brigaden ekintzei. Hala, "ontzat" jo dituzte ziklogenesi lehergarriak iraun duen bitartean egindako esfortzuak. Larunbatean, adibidez, Getxoko Udaltzaingoak 25 auto mugitu zituen inguru arriskutsuetatik. Horrez gain, hareazko zakuak ipini zituen etxebizitzetatik hurbil dauden leku arazotsuetan. Estoldak ere izan zituzten jomuga.

Arantza Gutierrezek 1990ean erosi zuen etxea, Algortan, batxilergoko institutuaren ondoan. Ondo baino hobeto ezagutzen ditu ibaiek sor ditzaketen kalteak. 2008ko uholdeez galdetuta, ez du ahaztu urte hartan gertatutako ezbeharra. Zorionez, edo zoritxarrez, asteburu hartan etxetik kanpo zeuden, oporretan. Baina, heldu bezain laster, uholdeek eragindako kalteak topatu zituzten. Gutierrezen etxean, ura 110 zentimetroko garaiera arte iritsi zen. Kanpoan zeudenez, altuera horretaraino zeuden gauza guztiak galdu zituzten. Gainera, garai hartan, bi auto zituzten, eta haietako bat erabat hondatu zitzaien, urak eragin zizkion kalteak zirela eta.

Armairuen goiko partean gordeta zeuden gauzak baino ezin izan zituzten berreskuratu. "Goiko aldean, erabiltzen ez genituen gauzak gordetzen genituen, eskura behar ez genituenak. Baina, 2008az geroztik, alderantziz jokatzen dugu; hau da, beheko armairuetan normalean erabiltzen ez ditugunak pilatzen ditugu, eta goiko armairuetan, erabiltzen ditugunak, badaezpada ere".

Egun hauetan, hainbeste euri eginda eta ibaiaren emaria handitzearekin batera, une batzuetan auzokideek beldurra sentitu dutela azaldu du. "Berriz gertatuko ez dela pentsatzen ahalegintzen gara. Hala ere, gauean ez duzu lasai-lasai lo egiten, eta urduri jartzen gara".

Joan den asteko martitzenean, euria barra-barra egin zuen, eta, lanetik etxera bueltan, Gutierrezek etxebizitzatik hurbil aurkitu zituen udaltzainak. Gogoan du auzokideen artean "urduritasuna eta ezinegona" nabaritzen zela; 2008ko uholde haiek errepikatuko ote ziren beldur ziren guztiak. Eguraldia hainbeste okertzen den egun horietan, auzoko bizilagunek sare sozialetan edo komunikabideetan informazioa behin eta berriro bilatzeko ohitura dutela adierazi du.

Alderatu ezin

Gobela ibaiak sortzen dituen kalteei aurre egiteko proiektua hirugarren fasean sartu da, eta auzokideak pozik daude orain arteko neurriekin. Esate baterako, lortutako onuren artean, ibaia azkarrago doala antzeman dute. "Pentsatzen dugu egoera hobeto dagoela, baina ezin da alderatu. 2008az geroztik, ez da izan pareko egoerarik".

Gutierrezen ustez, orain arte "premiazko obrak" egin dira, eta aste honetan hasi dena izango da "zatirik potoloena". Proiektua luzea da, eta asko falta da lan guztiak amaitu ditzaten. "Ez dugu kalte handirik nozitu, obra handi batek eragiten dituen eragozpenak baino ez". Herritarrek kezka dute euri gehiegi egingo ote duen hasi berri diren lanek dirauten bitartean, eta, hala gertatuz gero, zer kalte edo uholde izango ote diren.

Gutierrezek gogora ekarri du Bolueko hezegunean bizi diren auzokideen egoera. 2008az geroztik, hiru aldiz izan dituzte uholdeak. Bustigune hori Gobela ibaia eta Larrañazubi erreka artean dago, eta 10 hektareako eremua osatzen du. Berezia da, kostaldean egon arren ur gaziaren ordez ur geza duelako. Geza edo gazia, bertako auzokideen amesgaiztoa hiru aldiz bihurtu da errealitate. "Laugarrena ere izango ote da?".

ABANTO. Abanto herrian turismoa erakartzeko zenbait egitasmo jarriko dituzte martxan. Horien artean, helikoperoz bidaia turistikoak egiteko aukera eskainiko duena izango da nabarmenena. Lurreratze pista herrian bertan jarriko dute.

60 urteko ibilbidea beteta, lehenengoz hartu du FAS Zineklub elkarteko presidentetza kargua emakume batek. Txaro Landa (Bilbo, 1959) ari da lan horretan. Denboraldi berria hasi dute zineklubean, saio bakoitzeko film labur eta luze banarekin. Martitzenetan dira saioak, 19:45ean.

FAS Zineklubeko lehenengo emakume presidentea zara. Ekarpen berriren bat egin dezakezula uste duzu?

Norbaitek kultur elkarte baten kargua hartzen duenean, ikuspuntu pertsonal bat ematen dio, berdin dio emakumea zein gizona izan. Sentsibilitatea eta norbera hezten doan oinarriak, ordea, baliteke jatorrian pixka bat desberdinak izatea. Ekarpena hori izan liteke.

Kultur elkartea pertsona talde batek osatzen dugu. Niri dagokidanez, lehenengo emakume presidentea naiz, bai. Taldean ez genuen proiektu hau hiltzen utzi nahi, eta lan egitera animatu ginen. Pentsatu zuten interesgarria izan zitekeela behingoz emakume bat iristea kargu horretara. Izan ere, gizartearen erdia emakumeak gara, eta, kulturari dagokionez ere, zinemara edo antzerkira joaten diren gehienak emakumeak dira. Kezka hori badago andreon artean; gero, ordea, zerbait kudeatzeko erabakia hartzerakoan ez da gauzatzen.

Aurreiritzi batzuei ere aurre egin behar zaie. Izan ere, kultura matxista da oraindik. Baita emakumeon aldetik ere; ez gara ausartzen karguak hartzen. Zineklubak proposatu zion lehenago ere emakumeren bati, baina ez zen ausartu —baliteke denbora faltagatik edo zailagoa gerta litzaiokeelako—. Nire kasuan, ausartu egin naiz, baina talde lana eratu dugu, oso zaila delako lan guztia pertsona bakarrak egitea, kontuan hartuta, gainera, boluntarioak garela.

Zelakoa izan zen FASen sorrera eta zelan aldatu da?

Asko aldatu da. Aldatu egin da komunikabideetara gerturatzeko modua eta baita zinema bera ere. Lehen, 35 milimetrotan filmatzen zen gehienbat, eta orain digitala da guztia. Guk, zineklub gisa, aldaketa horiek integratu behar ditugu. 1950eko hamarkadan jaio zen, oso egoera korapilatsuan, diktadura garaian.

Garai hartan, pentsatzen dut zinema erlijiosoa izango zela nagusi. Gurasoen elkarte katoliko batek eratu zuen zinekluba. Euren helburua lan didaktikoa zen, jarrera moralak aztertzea eta zinemaren bitartez hausnarketa bultzatzea. Proiekzioak eman ahala, publikoari zabaldu zitzaion, solasaldiak egiten hasi ziren, gainerakoan ikus ezin zitezkeen filmak ikusteko aukera eman zuten...

Urteek aurrera egin ahala, gizarteko eta politikako gorabeherek ere aldarazi zuten zinekluba. Francoren diktaduraren ostean dagoeneko ez zegoen zentsorerik; beraz, libreagoa zen filmak ikustea eta ematea. Eta gaur egunera iritsi arte. Programazioak ere desberdinak dira egiten den zinema ere desberdina delako.

Zelan irauten duzue teknologia berrien lehiarekin?

Egia esan, ez gara lehiatzen. Gure lana ez da ohiko zinema bat izatea. Ematen ditugun filmak jatorrizko bertsioan ematen ditugu, eta, ostean, ikusitakoari buruz berba egiten dugu. Filma ikusteaz gain ideiak trukatu nahi dituztenek jotzen dute guregana. Martitzenetan ematen dugu film bakoitzaren pase bakarra.

Zineklubeko kideen kuotei esker antola ditzakegu saiook. Diru horrekin aztertzen dugu zenbat film eman ditzakegun urtean.

Zein da zuen aretora jotzen dutenen profila eta zeren bila joatean dira?

Zinema desberdina ikustera. Jendea publizitatearen arabera joan ohi da film bat edo bestea ikustera. Areto komertzialetan film txikiago batzuk ere izaten dira, baina lehenengo asteburuan ez badute nahikoa ikuslerik, kendu egiten dituzte. Eta guk, batzuetan, jaso egiten ditugu. Film bereziagoak bilatzen ditugu. Ikuspuntu desberdina eskaintzen duten filmak dira, gero eztabaida interesgarria pitz dezaketenak.

Jatorrizko bertsioak eskaintzen dituzue beti. Zein ekarpen egiten du horrek?

Niretzat, guztia. Izan ere, hizkuntza orok egitura berezia du, bai lengoaiari dagokionez, baita tonuei dagokienez ere. Hizkuntza bakoitzak xehetasun desberdinak ditu emozioa erakusteko orduan, besteak beste. Zuzendariek eurek ere interes berezia dute tokian tokiko hizkuntza lantzeko. Horretaz jabetzeko, bikoiztutako film bat eta jatorrizko beste bat ikusi behar dira, tonu edo aldaketa horiek antzemateko. Istorioa sinesgarriago egiten dute xehetasun horiek.

Hasieran, ikusleei kostatu egiten zaie azpidatziak irakurtzea, eta irudiren bat galtzeko beldur izaten dira. Azkenean, ordea, osagarriak dira.

Proiekzioak zelan aukeratzen dituzue?

Filmen zerrenda bat dago. Beti saiatzen gara ados jartzen erabakia hartzen dugunon artean. Zinema eta kultura uztartzen dituzten filmak bilatzen ditugu. Gastronomiaren antzera, hanburgerrak eta goi mailako sukaldaritza daude zineman ere. Zinema klasikoa jasotzen ere saiatzen gara, gero eta zailagoa delako pantaila handian ikustea. Baita zinema mutua ere, gazteek ere oso interesgarriak diren gauzak ikus ditzaten. Hori eta zinema garaikidea tartekatzen saiatzen gara. Programazio homogeneoa osatzeko ahalegina egiten dugu.

Zer-nolako etorkizuna iragartzen diozu FASi?

Ona, espero dut. Gero eta zailagoa da film txiki horiek saletara iristea, eta jendearengan zinema desberdina ikusteko nahia haztea espero dut.

Zer dakar FASen denboraldi berriak?

Saio gehienetan film labur eta film luze bana ematen saiatuko gara. Film laburrak betidanik eman izan ditugu. Gertuko egileen sormenera hurbiltzeko aukera bat da. Baita jendeak ikus ditzan ere, zinema komertzialetan ez baitituzte ematen. Egileak eurak ere ekarriko ditugu, euren lanen berri eman diezaguten.

Interesgarria izango da eurekin filmari buruz eztabaidatzea, ezta?

Bai, zalantzarik gabe. Batzuetan, filmak ikusten ditugu, baina ez gara jabetzen atzean zer lan dagoen. Ahaztu egiten zaigu aktoreez gain askoz lan gehiago dagoela.

Esfortzua eta ilusio handia beharrezkoak dira filmak aurrera ateratzeko. Gazteek, gainera, lan oso ona egiten dute, daukaten aurrekontua kontuan hartuta.

Zer-nolako harrobia dago Bizkaian?

Ona dagoela esango nuke. Gauzak oso zail daude. Esan eta esan ari dira kulturarentzat ez dagoela dirurik. Hori da gure salaketa. Administrazioak beti murrizten ditu itxuraz beharrezkoak ez diren diru sailak, eta kulturarekin ere gertatzen da. Baina industria bat ere bada, eta horretan jende asko ari da lanean.