Zaldiz egiteko lehenengo ibilbideak datorren astean ikusiko du argia. Urriaren 4an inauguratuko dute, modu ofizialean, Zornotza eta Elorrio 90 kilometroren bitartez lotuko dituen Zaldigorri izeneko bidea. Kati-bi Zornotzako hipika eskolak eta Urkiola Landa Garapen elkarteak sustatu dute, eta, bide batez, Bizkaian egiten den Zaldi Turismoaren lehenengo Topaketa prestatu dute egun horretarako. Hala baieztatu du Juan Mari Totorika Urkiolako Landa Garapen elkarteko kudeatzaile eta proiektuaren sustatzaileak.

Urkiolan jarria dute inauguraziorako ordua, zapatuan, 10:00etan hasita. Ordu horretan harrera egingo diete parte hartzaile guztiei. Ordu erdi geroago hasiko dute inaugurazio ekitaldiari: "Zinta moztuko da, ibilbidea inaguratutzat emango da eta zaldiek eta zaldizkoek IE011 ibilbidearen zati bat egingo dute Urkiola eta Besaide inguruetatik 11:00etan hasita". Bizpahiru orduko ibilbidearen ostean, barbakoa egingo dute denek batera, 14:00inguruan. Parte hartu gura duenak, izena eman behar du aurretiaz: "Doakoa da, baina derrigorrezkoa".

Helburu nagusi bategaz abiatu zuten ibilbidea martxan jartzeko proiektua duela urtebete pasatxo: "Inguruko ekonomia biziberritzea; landa garapena, azken finean. Hain zuzen, inguruko biztanleei aukera ematea euren negozioak jartzeko eta etekina atera ahal izateko".

Hiru atal

Hiru etapatan banatuta dago ibilbidea: Zornotza-Elorrio, Elorrio-Urkiola eta Urkiola-Zornotza. "Zirkularra da, beraz. Guztira, 90 kilometro ditu. Gehienbat, basoko pistaz osatutako ibilbidea da, nahiz eta asfaltozko tarteren bat edo beste ere aurki daitekeen ibilbidean zehar". Hala ere, horiek saihestu egin dituzte. Batez besteko kota, 200 eta 300 metro da. Hiriguneetatik ez da igarotzen; hain justu, bide publikoetatik eta landaguneetatik pasatzen da. Ibilbide horretan, zenbait portu eta gune garai igaroko dituzte zaldizkoek: Trabakuako gaina, Kanpazar, Urkiola eta Anboto mendia bera ere gertu izango dute.

Ibaizabal ibaiaren arro bietatik igarotzen da zaldi bidea, eskualdeko dozena bat udalerri zeharkatuta: Zornotza, Garai, Mallabia, Zaldibar, Berriz, Elorrio, Abadiño, Atxondo, Mañaria, Izurtza eta Durango, hain zuzen. Ibilbide horretan denetariko paisaiak aurkituko dituzte bidaiariek: Erribera itxurakoak, landa inguruetakoak, zuhaitz eta zuhaixkaz betetako mendi hegalak edota kareharrizko tontor hareatsuak, besteak beste.

Ibilbidean bertan aurkituko dute zaldizkoek ura, herrietan zerbait hartzeko aukera, eta Urkiolan lo egiteko zein afaltzeko modua. Hori ez da, baina, bidaiariei atseden hartzeko aukera eskainiko dien ostatu bakarra. Zornotzako Kati-Bi landetxea ere badago Urkiolako Lagun Etxeaz gain. Zaldientzako ere prestatutako ibilbidea da, noski. Besteak beste, zaldiak garraiatzeko baliabideak zein animaliok aterpean lotzeko eremuak aurkituko dituzte erabiltzaileek ibilbidean zehar.

Eskualdearen historia eta etnografia ezagutzeko balio handia du ibilbideak, proiektuaren sustatzaileen ustez. Hiri, landa eta mendi guneen arteko bide eta lotura gisa azaldu dute. Durangaldearen "orografia aberatsa" ere ageri duela diote: auzuneak eta baserriak ezagutzeko aukera izango dute bidea egiten dutenek.

Orografiari dagokionez, ez da ibilbide zaila. "Baso ilunek haran zabal eta gailur malkartsuen ikuspegia" erakusten dutenean ikuspegi "zoragarriak" ageri dira. "Zaldizkoak paisaiaz gozatzen duen bitartean, zaldiak bide-zoru egonkorra zapalduko du", sustatzaileen arabera. Ibilbidea gidaririk gabe egitekoa da, zaldizkoek era guztietako seinaleak aurkituko dituztelako: panelak, QR seinaleak, geziak eta bestelakoak ibilbidea erraz eta eroso egin ahal izateko.

Zale kopuru handia

"Merkatu azterketarik ez" dute egin; beraz, zenbat erabiltzaile izango dituen zehazterik ez du izan Totorikak. Dena den, oraindik modu ofizialean inauguratu gabe dagoen ibilbidea zaldizkoek erabili dute jada. Kontuan hartu behar da zale kopuru handia dagoela eskualdean. "Durangaldean, egun, hiru zalditegi daude. Ez dut uste Bizkai osoan era horretako kontzentraziorik egongo denik", adierazi du Totorikak. Beste inguru batzuetan ez bezala, beraz, "klubetan" antolatuta daude eskualdeko zaleak; han ez dago elkarte edo talderik.

Duela lau urte sortu zitzaien sustatzaileei zaldientzako ibilbidearen proiektua, Euskal Herrian goraka zihoan eskaerari erantzuteko helburuagaz. Datorren astean inauguratuko dutena Espainiako Hipika Federazioaren katalogoaren barruan sartu da, bertako baldintzak beteta.

Era horretako ibilbide bat eratu gurako lezakeen edozein talde edo elkarteri landa garapeneko teknikariagaz harremanetan jartzeko aholkua eman die. "Teknikoki diseinu on bat egitea komeni da, eta mantenu gutxi eskatuko duen ibilbidea izan dadila, posible bada". Egokiena litzateke dagoeneko "martxan dauden bideak aprobetxatzea", gainerakoan "mantenua garesti ateratzen delako". Bizkaian era horretako ibilbide gehiago gauzatzea garrantzitsua izan daitekeela uste du Urkiola Landa Garapenerako elkarteko kudeatzaileak. "Sare bat eraiki behar dugu. Hori da asmoa".

LEHEN HIRUHILEKOAN HILAKUrtarriletik martxora bitartean, jaio diren baino pertsona gehiago hil dira Bizkaian: 3.053; iaz baino %12,9 gehiago.Jaiotza berriak. Garai berean 2.363 ume jaio ziren.

Paperezko jantzien nazioarteko lehiaketagaz lotutako bi erakusketa daude Gueñesko Arenatzarte gunean. Horietako bat Kristalezko Eraikinean dago, eta Herrialde Katalanetatik eraman dute hara. Lau emakumek egin dituzten 32 diseinuk osatzen dute lagina; erretiratuen lau etxetako kide dira emakumeok. Jantzi klasikoak, modernoak eta garaikideak aurki daitezke erakusketan; baita osorik puntuz egindakoak ere. Bestalde, ikusgai ipiniko dituzte paperezko jantzien erakusketa iraunkorreko lehiaketan saria lortu duten hamar soinekoak ere.

BERMEO. Kaliforniako eta Bilboko bi taldek post-punk doinuak eramango dituzte gaur Bermeoko Beleza Malandra aretora. Oaklandeko The New Flesh taldeak Absurd disko berria aurkeztuko du. Bizkaiko hiriburuan sortutako Vulk taldeak, berriz, Britainia Hand...

Langabezian geratu zenean, proiektu berri bati ekin behar ziola pentsatu zuen Jose Rubiok (Santurtzi, 1970). Txikitatik gustukoak izan ditu eskulanak, eta, Mari Asun arrebarekin batera, bere ibilbide profesionalari bira eman eta Peliñecos izeneko panpinak ekoizten hasi zen duela urte eta erdi.

Zaletasun gisa, lagunentzat hasi ziren panpinak sortzen. "Aisialdirako denbora asko duzunean, burua martxan jartzen da, eta ideia xelebre asko etortzen zaizkizu", dio Rubiok. Eskulanetarako trebezia baliatuz, zaletasun hori ogibide bihurtu du azkenean. Nebak kontatzen duenez, Mari Asunek eskuekin lan egin du denbora luzez; besteak beste, jostun eta ile apaintzaile lanetan ibilia da. Buruari eraginez eta hariari tiraka, eskuei beste erabilera bat ematea pentsatu zuen Jose Rubiok. "Hobby moduan hasten dira lanbide asko, eta kasu honetan ere halaxe izan zen". Lagunek animatuta, "serio" hartu zuten negozio aukera, eta, pixkanaka-pixkanaka, ezagutzera eman dute euren lana.

Egundaino, 500 panpinatik gora egin dituzte. Egunean bat amaitu ohi dute, gutxienez, eta Santurtzitik mundu osora zabaltzen dituzte. Etxean bertan lan egiten dute. Gero, sare sozialen bidez saltzen dituzte panpinak. "Batez ere, Euskal Herritik eskatzen dizkigute gehienak, baina Madril eta Bartzelonatik ere jasotzen ditugu eskaerak", dio sortzaileak. Oihartzuna gero eta handiagoa da, eta Peliñecos direlakoak nazioartean saltzen hasi dira. "Azkenaldian, AEBetatik eta Alemaniatik jarri dira gurekin harremanetan panpinak eskatzeko. Hori dela eta, ingelesa ondo menperatzen duen beste lagun bat sartu dugu proiektuan; berak laguntzen digu nazioarteko eskaerekin". Arrakastari eusteko, panpinen eskaintza zabaltzea erabaki dute. Hala, arrebari pelikuletako pertsonaiak eta musika izarrak egiten hastea proposatu dio. "Denetarik egiten dugu, helduentzako edo umeentzako filmetako pertsonaiak, pertsona anonimoak zein famatuak".

Rubioren arabera, gakoa abilezia izatean dago. "Azken boladan, azkarrago egiten dugu lan, besoak eta buruak moztuak ditugulako; horrek arinago aritzeko aukera ematen digu". Nahiz eta molde jakin batzuk erabiltzen dituzten, panpina bakoitza "berezia" da, eta xehetasun ezberdinak ematen dizkiote. Panpina talde bakoitzak bere ezaugarri propioak dituela azpimarratu du. Baina horiek sortzeko prozesuan badira gogokoago dituen batzuk. Dendetan jada saltzen ez diren panpinak egitea gustuko du Jose Rubiok. "Ezusteko handia hartu ohi du jendeak haurtzaroan zuen panpina berriz ikustean; esaterako, Barrio Sesamo haurrentzako telesaileko pertsonaiek atentzioa eman ohi dute".

Eskaerak "askotarikoak" izaten dira, baina beldurretako filmetako izarrak, Predator eta Saw pelikuletako protagonistak eta zonbiak eskatzen dira gehien. Rubioren arabera, Star Wars pelikulan oinarritutako pertsonaiak saltzen dituzte gehien. "Film horrek jarraitzaile asko ditu, eta pertsonaiak oso ezagunak dira". Panpina bakoitzak 20 eta 30 euro artean balio du, baina lanaren araberako prezioa ematen dietela azpimarratu du santurtziarrak. Adibidez, Alien filmeko estralurtar protagonistak lan handia eman ziela azaldu du. "Ia 50 zentimetro luze zen, eta askotariko materialak erabili behar izan genituen errealismo kutsu bat lortzeko; hankak egiteko, hodiak erabili genituen. Burdindegi batean sartu eta buruari eragiten diogu, aukerarik egokiena zein izan daitekeen".

Askotariko eskaerak

Panpina ezagun asko egiteaz gain, kaleko jende arruntarenak ere sortzen dituzte. "Alaba edo semearen argazkia ekartzen digute; xehetasun berezienak kopiatu, eta panpina bat sortzen dugu", dio Rubiok. "Edozein panpina egiteko gai gara; oraingoz, ez dugu ezer baztertu, nahiz eta bitxiak izan. Behin, Los Ramones musika taldeko bateria jotzailearen panpina eskatu ziguten. Hori xelebrea da".

Santurtziko Dorretxean aurkeztu berri dute Rubio neba-arrebek euren lehenengo erakusketa; bertan, 70 panpina ikusteko aukera izan dute bertara joan direnek. Gaur egunera arte atondu duten erakusketa zabalena izan da azken hori, lan gehien bildu duena. "Jende asko ezagutzen dut herrian, eta taberna batzuetan arratsalde bakarreko erakusketak egin ditugu. Horrek gure lana ezagutzera emateko aukera aparta eman digu".

Gaur egun, ekimen berriei so daude. "Barakaldoko Udalarekin berba egiten ari gara, eta, hurrengo urtera begira, zerbait egiteko asmoa dugu bertan". Gainera, proiektua indartzeko asmoa dute, eta saretik herrira salto emateko pausoak aztertzen ari da santurtziarra. Horrez gain, klaseak emateko proposamena jaso dute, eta aukera ikertzen ari dira egunotan. "Gure ametsa herrian lokal bat eskuratu eta denda zabaltzea da. Dena nahi bezala badoa, laster alokatuko dugu, eta bertan salduko genituzke geure panpinak, nahiz eta sare sozialetan jarraituko dugun".

BARAKALDO. Gurutzetako ospitaleko larrialdi zerbitzua berriz ere kolapsatu egin dela salatu du CCOO sindikatuak. Osakidetzak udan 201 ohe itxi zituela diote, eta horiek ez zabaltzeak eragin duela aste honetan sortutako egoera. Baliabideak eskatu dituz...

Bilboko Udal Musika Bandak kontzertua emango du, Iñaki Urkizu bandako zuzendariordeak gidatuta. Alondegian egingo dute kontzertua, gaur, Kulturen Atarian, 19:30etik aurrera. Sarrera librea da.

Besteak beste, Pascual Markinaren Certamen Levantino pasodoblea eta Derek Bourgeoisen Felanitx fandango piezak interpretatuko dituzte, Urkizuren eskutik; 2007az geroztik da bandako zuzendariordea.

Santurtzitik Bilbora itsasadarraren hegaletik eta gona jasota doazen sardina saltzaileen abestiak ezagun bihurtu du kostaldeko herria han eta hemen. Emakume horiek urteetan egindako lana aitortze aldera eta haien omenez egindako monumentuak 50 urte be...

Hasi berri den ikasturteari begira, bi helburu ditu euskaltegi publiko eta pribatuek Bizkaian aurkeztu berri duten Zatoz euskarara izeneko kanpainak: helduen matrikulazioa sustatzea eta euskalduntzen diren herritarrak animatzea euskara euskaltegietati...

"Erasoak izan dituzten emakumeei informazioa emateko, aholkuak emateko eta babes neurriak eskaintzeko programetan, sarri askotan ez dira kontuan hartu andreen urritasunak edo zailtasunak, eta, horren ondorioz, programa horiek ez dira eskuragarriak urr...