Natalia Salazar Orbe
AP-8aren errepide mozketa gisa zabaldu zen albistea hasieran. Otsailaren 6a zen, eta Zaldibarko Eitzagako zabortegiaren zati handi bat maldan behera errepidera erori zela jakin zen arratsaldean. Auto ilara izugarriak sortu ziren, baina geroago jakin ziren ilara haiek baino askoz ere soka luzeagoa ekarriko zuten ezbeharraren xehetasunak eta argi-ilunak. Ondoriorik larriena izan zen bi langile hil zirela. Zabor tona guztien azpian harrapatuta geratu ziren Alberto Sololuze eta Joaquin Beltran langileen gorpuak. Sololuzerena aurkitu zuten. Beltranenak bertan jarraitzen du oraindik. Saminaz gain, zaborren kudeaketa ereduari buruzko eztabaida zabaldu zuen istripuak. Erantzukizunak ere argitu gabe daudela salatu dute Zaldibar Argitu plataformako kideek. Hasierako informazio nahasiak apurka-apurka argituz joan baziren ere, oraindik, argi-ilun ugari daude arduren eta erantzukizunen inguruan.
Segituan piztu ziren alarmak: Alberto Sololuze eta Joaquin Beltran bilatzeko lanak eten egin behar izan zituzten, amiantoa aurkitu zutelako. Ostiral goizaldea zen. Osalanek eman zuen lanak eteteko agindua, jausitako zaborretan amiantoa aurkitu zuenean.
Bestalde, desagertuta jarraitzen zuten langileen senideek kexa agertu zuten. Batetik, inor ez zelako eurengana joan eta gertatzen ari zenaren berri eman. Bestetik, uste zutelako ez zirela nahikoa ahalegin egiten ari bilaketa lanetan.
Geroago jakin zen iaz Eusko Jaurlaritzak hondakin ez-arriskutsuen ikuskatze bat egin zuela Zaldibarko zabortegian. Ekologistak Martxan taldeak azaldu zuen Jaurlaritzak irregulartasunak atzeman zituela, eta txostena ireki ziola enpresari.
Jaurlaritzak zabortegiari hamahiru hektareako eremurako baimena eman arren, jasotako Ingurumen Baimen Bateratuak hektarea bakarrera mugatzen zion hondakinak isurtzeko eremua. Baimena argia zen: “Zabortegia ustiatuko da bermatuz euri urek zuzenki eragin dezaketen gehieneko eremua ez izateko 10.000 metro koadro baino gehiago”. BERRIA egunkariak sektoreko iturrietatik jakin zuenez, ordea, askoz ere eremu handiagoa hartzen zuen zabortegiaren estali gabeko inguruak. Geoeuskadi lokalizatzailearen azken irudiek erakusten zuten gutxienez lau hektareako eremua zuela itxi gabe, luizia gertatu zenean. Eremu hori euriaren eraginpean zegoen beraz. Kontuan izan behar da zabortegiak erabiltzen hasten direnean azpitik isolatu behar direla eta betetzen direnean, goitik estali, erabat zigilatuz. Zaldibarkoan ez zen horrelakorik atzematen.
Otsailaren 13an, Eusko Jaurlaritzak zigor txosten bat ireki zion Verter Recycling enpresari, aurreko urtean atzemandako irregulartasunengatik. Josu Erkoreka orduko Jaurlaritzako bozeramaileak esan zuen egoera “bat-batekoa” izan zela, “aurrez igarri ezinekoa; enpresak informazioa izan baldin bazuen gertatzen ari zenaz, ez zion gobernuari jakinarazi”. Hala ere, Ingurumen Sailaren txosten baten arabera, Verterrek eta Jaurlaritzak berak 2015az geroztik zekiten zabortegian lurren mugimendua gertatzen ari zela, enpresak urtero igortzen baitzion txostena.
Hondakin ez-arriskutsuentzako zabortegia izan arren, amiantoa hartzeko baimena zuen. Gainera, BERRIAk jakin ahal izan zuenez, amiantoa beste hondakin batzuekin nahastuta zegoen. Ekologistak Martxan elkarteko kide Javi Vazquezen esanetan, “horrek erakusten du Bizkaiko zabortegietan oro har dagoen kontrol falta erabatekoa”.