Albisteak

Bost urteren ondoren, sastraka basoa baino ez
2016-09-232016-09-22Albisteak, Bizkaia, Gizartea

Bost urteren ondoren, sastraka basoa baino ez

Alaitz Armendariz

Toki abandonatua da gaur egun Kukutza III gaztetxeak hartzen zuen lursaila; hamalau urtez mugimenduz betetako gunea izan zena. 1998an Cerezo lantegia izandako eraikina okupatu egin zuten, Errekalde auzoak zuen kultura azpiegituren faltari konponbide bat emateko asmoz. Kultura beharrak asetzeko asmoa zuten, eta baita lortu ere. Baina 2011n makinek desagerrarazi egin zuten.

Eraitsi zutenetik bost urte bete dira asteazkenean, eta Errekaldeberriz auzo elkarteak mozio bat aurkeztu du Bilboko Udalean. Irailaren 29ko udalbatzan eztabaidatuko da gaiaren inguruan; ostegunean. Bi gauza eskatuko ditu auzo elkarteak: Kukutza III.aren orubean eraikitzeko zegoen betebeharra ez dela bete gaitzetsiko duen adierazpena onartu dadila, eta orubea enkantean atera dadila, bertan babes ofizialeko etxebizitzak eraikitzeko.

Errekaldeberriz elkarteko kideek komunikabideei igorritako ohar batean salatu dutenez, legearen arabera, orubean eraikitzen hasteko epea duela urtebete iraungi zen. Epe-muga bete zenetik urtebete igaro da. Baina orubeak hutsik eta utzita jarraitzen du, eta ez dirudi egoera epe laburrera aldatuko denik. Elkarteko kideek galdera bat mahaigaineratu dute: "Kukutza eraisteko arrazoia teknikoa izan bazen, eta ez politikoa, zergatik ez dituzte eraikitzaileak derrigortzen legea bete eta eraikitzera?". Haien ustez, horrek erakusten du erabakia "politikoa" izan zela, eta adierazi dute udalak orain ere "politika" egiteko aukera duela, auzoari "lapurtu" zitzaiona babes ofizialeko etxebizitza gisa itzulita.

Kukutza "presaz, modu basatian eta herritarren gainetik pasatuta" eraitsi zutela gaitzetsi dute. Azaldu dutenez, ez zen eraisketa agindua gelditu konponbide bat negoziatzeko, udalak "agintaldiaren hasieran" egin nahi baitzuen "bidegabekeria" hori, "ondorio politikorik ez izateko". Hain zuzen, Iñaki Azkunak udal hauteskundeak gehiengo absolutuz irabazi eta hurrengo egunean egin zuten eraisketa eskaera, 2011ko maiatzean. Horren bidez, Kukutza bezalako hiri ekimen "alternatibo" bat desagerrarazi nahi izatea leporatu diote udalari.

Eraikinaren jabe zen Cabisa enpresa Castroko (Espainia) "ustelkeria kasuetan" nahasirik zegoela adierazi dute oharrean. Gainera, azaldu dutenez, Cabisaren jabeek orubea epaitegietan erosi ondoren, lurzoru hori berriz kalifikatu zuten, bertan etxebizitzak eraiki ahal izateko. Horrela, "zoruaren balioa esponentzialki areagotzea" lortu zuten.

Eraisketa egiteko araudia ez zela bete ere salatu dute: "Solairuz solairu eraitsi behar zen arren, dena batera bota zuten, eta horrek ondoko etxebizitzetan arrakalak eragin zituen". Enpresari baimena emateko "presen" helburu bakarra "Kukutzaren alde hazten ari zen elkartasun olatu erraldoia gelditzea" zela irizten diote.

Errekaldeberriz elkarteak adierazi du "harrigarria" dela udalak "ustezko etxebizitza" batzuen salmentan "komertzial" lanak egitea. Gogorarazi dute 2014ko azaroan hirigintza zinegotziak eta Cabisak hitzarmen bat sinatu zutela; horren arabera, urbanizazio lanek zortzi hilabeteren epean hasi behar zuten. Udalak 2014ko otsailaren eta 2015eko urtarrilaren artean onartu zuen birpartzelazioa. Ondorioz, duela urtebete, 2015eko irailean, lanek hasita behar zuten, beranduenez.

Indarrezko ordezkapena

Epea ez betetzeak ondorioak izan beharko lituzke enpresarentzat, auzotarren iritziz. Hirigintza zinegotziak 2011n esan zuen etxebizitzak ez balira eraikitzen hasiko aurreikusitako epean, lursaila "enkantean" jarri beharko litzatekeela. Elkarteak argi du eraikitzeko betebeharra ez dela bete, eta, horregatik, hurrengoa eskatuko dute mozioan: udalak jabea indarrez ordezkatzea, lurzoruaren tasazioan %50eko beherapena egitea eta bertako etxebizitza guztiak babes ofizialekoak izatea.

Eraikinaren jabe zen Cabisa enpresaren arabera, bere egitasmoa gauzatzeko "ezinbestekoa" zen gaztetxea eraistea; bestela ezingo zituen etxebizitzak eraiki. Kukutza eraisteko asmoen aurka herri mugimendu zabala eratu zen, eta hainbat manifestazio egin zituzten desadostasuna adierazteko.

Kultur eragileek Bilboko Udala jo zuten Kukutza hustearen arduradun. Errekaldeberriz elkarteak hamar urtetan zehar Kukutzak auzoari egin zion zerbitzua gogora ekarri du: "Bilboko Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak batera antolatutako jarduera kopurua 300 aldiz gainditu zuen Kukutzak". Ertzaintzak eraikina husteko sekulako baliabide erakusketa egin zuen arren, sei ordu behar izan zituzten Kukutza barruan erresistentzian zeuden 50 lagunak ateratzeko. Ertzaintzaren jokabidea ere auzitan egon zen: protesten aurkako oldarraldietan ehun pertsonatik gora zauritu ziren, eta 103 lesio txosten aurkeztu. Herritarrek eginahalak eta bi egin arren, 2011ko irailaren 21ean ekin zioten makinek eraikina birrintzeari.

Epaiketa prozesu luzea

80 pertsona baino gehiago atxilotu zituzten Kukutza eraistearen kontra antolatutako protesten ondorioz, eta bi kartzelatu egin zituzten. Horietatik 42 epaitu zituzten: Kukutzan itxialdia egin zutenetako 23ri "usurpazio delitua" egotzi zieten, eta protestetan parte hartu zuten 19ri "desordena publikoak" eragitea. Hasieran, desordena eragitea egotzita auzipetutakoentzat bederatzina hilabeteko espetxe zigorra eskatu zuen fiskaltzak, eta sortutako kalteengatik, Bilboko Udalarentzat 84.000 euroko kalte-ordaina. Urteetan luzatu diren epaiketa prozesuen ondoren, ia guztiak absolbitu dituzte, nahiz 23 fiskaltzak jarritako helegiteen erantzunaren zain dauden oraindik.

Euskal Herriko artzain txakur onenaren bila
2016-09-162016-09-15Albisteak, Asteburuko proposamena, Bizkaia, Gizartea

Euskal Herriko artzain txakur onenaren bila

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Riki, Txuit, Leze, Bat eta Arin. Artaldea gidatzeko lanetan aritzen diren artzain-txakurren izenak dira horiek. Bizimodua ateratzeko era izan da eta da artzaintza bizkaitar zein euskal herritar askorentzat. Eta, ogibide horretan, funtsezko gidaria izan dute artzainek: txakurra. Artaldea gidatzeko lan hori, kirol bihurtu da azken urteetan. Eta saio garrantzitsua dute larunbatean jardun horretan aritzen direnek, Euskal Herriko Artzain-txakur Txapelketa jokatuko baita Atxondoko Elizondoko larreetan. Berezia izango da aurtengo lehia, mende laurdena igaro baita lehen txapelketatik. Ekitaldiak ez dira larunbatera mugatuko, ordea. Asteburu osoan egingo dituzte Abadiñon, Ardi Jaia egitarauaren barruan.

Euskal Herri osoko artzainek parte hartzen dute Gerediagak urtero antolatzen duen lehiaketan. Herrialdekako txapelketetan lehiatzen dira lehenengo, eta ondorengo zita da Atxondokoa. Eta hamaika artzain izango dira larunbateko ekitaldian: lurralde bakoitzeko txapeldunak eta txapeldun ordeak, alegia. Bizkaiko txapelketan Juan Egurrolak eta Aitor Urienek lortu zuten larunbatean jokatuko den finalerako txartela, Leze eta Bat txakurrek lagunduta.

Berezia da Urienen kasua. Abadiñokoa da, eta txapelketako partaiderik gazteena: 25 urte ditu. Baina gaztea izan arren ondo ezagutzen du artzainen jarduna. Kirolean aritu izan dira haren birraitona, aitona eta aita. Eta tradizio hori jaso du berak ere, hamaika urte zituenetik aritu baita kirolean. Edonola ere, artzain-txakurren txapelketez haragoko harremana du Urienek ardiekin. Ibaizabalgo gazta ere egiten du abadiñarrak, eta txapelketa bitartean plazan egongo den Durangaldeko Idiazabalgo gazten azokan, salgai izango dira berak ekoizten dituen esnekiak.

Bi horiez gain, Enrike Mendiguren orozkoarra ere izango da txapelketan, lehen postua lortzeko lehian. Iazkoa irabazi zuten Mendigurenek eta lagun duen Riki artzain-txakurrak. Aurtengo Euskal Herriko finalean zuzenean sailkatu da horregatik. Bi ariketa egin behar izango dituzte parte hartzaileek.

50 urte lehen txapelketatik

Aurtengoa berezia da Gerediaga Elkartearentzat. 50 urte dira txapelketa lehen aldiz antolatu zela, eta, horregatik, azken mende erdian izan diren 50 irabazleak omenduko ditu elkarteak larunbateko ekitaldian. 1967an egin zen Euskal Herriko lehen artzain-txakur txapelketa, Mañarian. Eta urtero, Durangalde eskualdeko herri batean egin dute jaia. Azken txapelketetarako, Atxondoko Elizondoko landetako talaia aukeratu du elkarteak ekitaldia egiteko; Anboto mendiaren magaleko lurretan, alegia. Txapelketara sartzeko sarrera lau euroan salduko dute, eta, lehiaren ondoren, gazta eta ardoa dastatzeko aukera izango dute herritarrek, trukean.

Bien bitartean, ardi arrazak ezagutzeko erakusketa jarriko dute plazan, eta azoka ere egingo dute. Gazteek artzainen lana ezagutzeko, tailerrak ere prestatuko ditu elkarteak, eta Latxine izeneko ardi erraldoia jarriko dute, txirristan ibiltzeko. Lehen orduan, Atxondo inguruko mendiak zeharkatzeko aukera izango dute korrikalariek, Atxondon hasi eta bukatzen den Sorginen mendi lasterketan.

Larunbateko ekitaldiez gain, asteburu osoko egitaraua prestatu dute Gerediagakoek 50. urtemuga ospatzeko. Gaur arratsaldean hasiko da Ardi Jaia. V. Baserri Eguna egingo dute Abadiñoko Matiena auzoan, eta, besteak beste, inguruko ekoizleen produktuak jarriko dituzte salgai.

Iganderako, transhumantzia antolatu dute Abadiñoko Udalak eta Alluitz Natura elkarteak. Artzainek, neguko hotzetik ihes egiteko artaldearekin egiten duten bidearen zati bat egiteko aukera izango dute herritarrek: Atxartetik Urkiolako santutegira doan bidea. Familientzako tailerrak eta jolasak ere egingo dituzte transhumantziako ibilbidea bukatzean.

Norberarena delako
2016-09-162016-09-15Albisteak, Bizkaia, Gizartea

Norberarena delako

Aitziber Laskibar Lizarribar
Askori asago dauden berbetak iruditu arren, paraje daude; alegia, urrun dauden hitzak diruditen arren, hurbilekoak dira, bertakoak. Bi adibide dira asago eta paraje, Bizkaiko zenbait txokotan gaur egun erabiltzen diren eta ...

Bukaera emateko abiapuntua
2016-09-092016-09-08Albisteak, Asteko Gaiak, Bizkaia, Politika

Bukaera emateko abiapuntua

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Gero eta hurbilago ikusten dute Usansoloko bizilagunek Bizkaiko 113. udalerri bihurtzea. Hamarkadak daramatzate Galdakaoko auzo izateari utzi eta udalerri bihurtzeko eskakizunean. Eta badirudi eskaera horri heldu eta auzia konpontzeko erabakia hartu duela Galdakaoko Udalak. Desanexioa ahalbidetuko lukeen bide orria aurkeztu zuen uztail bukaeran Ibon Uribe alkate jeltzaleak. Hilabete honetan hasiko dute prozesua, eta bi urteko epean herri bihur liteke Usansolo. Mende laurden daramate auzokideek sezesioaren eskaerarekin, eta auziari behin betiko amaiera emateko abiapuntua izan liteke adostu den bide orria.

Alkatetzak aurkeztu du ibilbide orria. Baina agiriaren lehen bertsioa UH Usansolo Herria plataformako kideek egin zutela azaldu du Monika Menak, taldeko kideak. Iazko urrian izan zen hori, eta, alderdi gehienei aurkeztu ondoren, EAJren aldetik beste proposamen bat jaso zutela azaldu du. "Udalarekin zazpi bilera egin ditugu ordutik, proposamen bateratu bat adosteko. Baina azken hilabeteetan ez dugu beste berririk eduki". Ustekabean hartu dute horregatik UHko kideek Galdakaoko alkateak proposatutako bide orria.

Edonola ere, baikor hartu dute agiria, eta, udalarekin izan dituzten hartu-emanetan hitzartutakoa eta orain alkatetzak proposatu duena ezberdina bada ere, lanerako gogoz daudela azaldu du Menak. "Gauzak ondo egin nahi ditugu. Prozesu justua, parte hartzailea eta objektiboa izatea nahi dugu, eta ez dugu pentsatu nahi proposamenaren atzean asmo maltzurra dagoela. Ibilbide orri adostu bat izatea oso garrantzitsua da guretzat. Usansolo prest dago, eta helburua lortu arte lanean jarraituko du".

Hiru dira Usansoloren etorkizunari buruzko auziari heltzeko alkateak proposatu dituen urratsak. Bat: batzorde paritarioa osatzea. Hilabete honetan zehar egingo dute hori, eta aurrerantzean egin beharreko urratsak zehaztea izango da batzordeak izango duen lan nagusia. Bi: bitariko taldea osatzea. Iazko maiatzeko udal hauteskundeetan jasotako emaitzen arabera, Usansoloko hiru ordezkarik eta udaleko beste hiru ordezkarik osatuko dute batzorde hori.

Foru ordezkari bi ere izango dira batzordean, eta foru arauak zehazten dituen txostenak egin beharko dituzte mahai horretan, sei hilabeteko epean. Usansoloren lurralde mugak zeintzuk diren zehaztu behar dute, batetik. Eta, sezesioa gertatuko balitz, auzoaren bideragarritasun ekonomikoa eta udal zerbitzuen egoera zein den aztertu beharko litzateke, bestetik. Azterketa guztiak udaleko osoko bilkuran onartu eta aldundira eramatea da egin beharreko azken urratsa. Bizkaiko Batzar Nagusiek prozesua onartu ondoren, legezko baldintza guztiak dituen galdeketarekin bukatuko litzateke prozesua. PPk izan ezik, udalean ordezkaritza duten alderdi guztiek babestu dute proposamena.

Mugak, ezbaian

Bigarren urratsa da konplexuena. Usansoloren lur eremua zein den zehaztu eta bideragarritasuna aztertzea, alegia. Labea eremua da gakoa. Ospitalea dago lurralde horietan, eta herriko diru kutxan eragin handia du zerbitzuak. Gainontzeko eremuekin ez da aparteko arazorik espero, beste udalerri batzuk baitira Usansoloren mugak zehazten dituztenak: Zaratamo, Zeberio eta Bedia, alegia. Udalak proposatutako bide orriaren arabera, lurraldea zedarriztatu behar da lehenik, eta, gero, azterketa sozioekonomikoak egin. Usansolo Herria plataformako kidearen arabera, mugak non jarri zehaztu aurretik egin beharko lirateke azterketak, eta ez alderantziz. "Usansoloren mugak prozesuan zehar zehaztu behar dira, eta ez prozesuaren hasieran. Ikerketek lagunduko dute hori guztia argitzen".

Foru arauak zehazten dituzten urratsak dira horiek. Iaz aldatu zuten legea, Usansoloko herritarrek egindako presioaren ondorioz. Moldaketa hori gabe ezinezkoa izango zuen Usansolok bide propioa egitea. Izan ere, 2012ko legeak Bizkaian diren 112 herriez gain besterik sortzea eragozten zuen —Usansolokoa zen kasu bakarra—. Eta auzia konpondu eta sezesio prozesua ahalbidetzeko baldintzak adostu zituen Batzar Nagusietan iaz legean egindako moldaketetan. Gaiari buruz herritarrak galdeketetara deitzeko aukera ere jasotzen du arau berriak. Eta udalerri bihurtu nahi duen guneak bete beharreko ezaugarriak jasotzen ditu: gutxienez 2.500 biztanle izatea, ekonomikoki eta zerbitzuen aldetik "jasangarria" izatea.

Bukaera, gero eta hurbilago

Prozesuak aurrera eginez gero, bi urteren buruan hirugarren aldiz emango lukete usansolotarrek etorkizunari buruzko botoa, azken 25 urteetan bi aldiz egin baitute galdeketa auzoan. 1987ko azaroan egin zuten lehen aldiz, eta bizilagunen %85 Galdakaotik bereiztearen alde azaldu ziren. Herri bideragarria izango litzatekeen jakiteko ikerketa sozioekonomikoa egin zezala eskatu zion Galdakaoko Udalak aldundiari orduan, eta, Hiri Lur aholkularitza enpresak egindako azterlanen arabera, bideragarria litzake. Horri erantzuteko kudeaketa batzordea sortu zuen udalak. Baina 1991n EAJk beste ikerketa bat aurkeztu zuen, esaten zuena egitasmoa ez zela bideragarria. Eten egin zen sezesiorako prozesua. Eta horri erantzunez sortu zen, hain zuzen, Usansolo Herria plataforma 2011n. 1.593 boto lortu zituen urte berean egin ziren udal hauteskundeetan, Usansolon erroldatutako herritarren %62,5, alegia.

2014ko azaroan egin zuten bigarren erreferenduma. Auzotarren %73k eman zuten botoa. Eta horietako %90 agertu ziren udalerri bihurtzeko aukeraren alde. EHU Euskal Herriko Unibertsitateak egindako ikerketa batek baieztatu zuen udalerri bilakatuko balitz ekonomikoki bideragarria izango litzatekeela Usansolo. Eta Galdakaok ere kaudimena eta funtzionamendua mantenduko luke.