Albisteak

Parte sentitu zein ez, guztientzako irekia
2017-02-172017-02-16Albisteak, Asteburuko proposamena, Bizkaia, Kultura

Parte sentitu zein ez, guztientzako irekia

Natalia Salazar Orbe

Ez emakume, ez gizon. Binomio zurrun horretatik harago, bien arteko nahasketa eta rolen eta identitateen konbinazio bat dira muxeak. Hirugarren generoa, alegia. Pertsona horietako baten irudia baliatu du aurten Zinegoak jaialdiak bere 14. aldia iragartzeko. Zenbait kulturatan, bost genero ere bereizten dituzte. Eta, Europako zenbait herrialdetan, herritarrak genero neutroko gisa identifikatzea onartu dute. Hala ekarri du gogora Pau Guillen jaialdiko zuzendariak: "Onar dezagun generoei edo genero adierazpenei buruz mintzatzea, denbora luzez izan garenetik harago".

Asko garatu da jaialdia hamalau urtean. Garapen hori gizartearen pare egin dutela deritzo zuzendariak: "Inguruan daukagun errealitatera egokituz goaz". Sexu aniztasuna ardatz hartuta, astelehenean abiatuko da jaialdia, eta 101 jarduera hartuko ditu, filmak, dokumentalak eta bestelako ekitaldiak barne.

Gai nagusia hori izango ez badute ere, Ugandan (Afrika) antolatzen duten Queer Kampala IFF jaialdiak protagonismo handia hartuko du. Hari emango diote ohorezko sarietako bat. Afrikan antolatzen den era horretako ekinaldi bakarra da. Gaur egun, Ugandan legez kanpokoa da homosexuala izatea, eta heriotza zigorra ere ezarri nahi dute. "Zinea alde batera utzi gabe, militantzia eta sentsibilizazio elementu handia du. Herrialde horietan halako jaialdi bat egitea mugarria da".

Sari horren bidez, lan hori babestu eta ikusarazi nahi du Zinegoak jaialdiak. Eta bilbotarrei eta bestelako euskal herritarrei kontatu zer gertatzen ari den beste herrialde batzuetan. "Baita kulturaren alorretik askok zer-nolako lana egiten duten errealitate hori ikusarazteko ere. Kultur jarduera bat baino gehiago da: militantzia kutsu izugarria du, bizitza bera ere arriskuan jartzen baitute antolatzaileek eta egileek".

Hassam Kamoga jaialdiko zuzendariak hartuko du saria Bilbon. Era horretako jaialdi bat Ugandan egiteak zer dakarren azalduko du. Eta haren lan bat ere emango dute: Outed: the painful reality. Zuzendariaren azken lan horrek Alex Kigoziren bizitza kontatzen du. Ugandako egunkariek homosexuala zela lau haizeetara zabaldu ondoren, hainbat arazori egin behar izan zion aurre. "Ugandan gertatzen ari zena erakusten du filmak. Benetan gertatutakoak jaso ditu".

Zine militantea

Beste ohorezko saria Joao Pedro Rodrigues zuzendari portugaldarrari emango diote. Hark ere "zine konplexuagoa eta militantea du". O ornitologo haren azken lana emango dute jaialdian. "Egin dituen bost filmetan, sexu orientazioarekin eta identitatearekin lotutako gaiak landu ditu, estereotipoetatik harago. Pertsonak euren kontraesanetan erortzen utzita egin ditu lanok, eta arriskatuta". Rodrigues bera izango da emanaldian.

Bi astera luzatu dute aurten jaialdia, eta dokumentalei garrantzia berezia eman diete; bereziki, lehenengo astean. Sariak banatzeko orduan ere nabarituko da garrantzi hori: epaimahai berezia izango dute.

Afrikako errealitateak markatuta egongo da lehen astea. Bigarren astean, ordea, fikzioak lekua hartzen duenean, jaialdiak bere esentzia berreskuratuko du: sexu aniztasuna landuko du, modu globalagoan.

Film edo dokumental kuttunenen bat aukeratzeko orduan, zalantzak sortzen zaizkio Guilleni. "Zaila da". Eta herritarrek katalogoari erreparatzea proposatu du. "Ez da gauza bera zine konplexuagoa gustuko izan dezakeen norbaiti lan bat gomendatzea —O ornitologo, kasurako— edo une atsegin bat igaro, film bat gozatu edo drama batekin negar egin nahi duen bati gomendioa egitea. Biak ala biak dira lan onak, baina, bistakoa denez, ez daude eginda ikus-entzule berarentzat".

Dena den, badu zirrara berezia eragin dion lanik. Besteak beste, Les vies de Therese. Therese Clerk ikono feministaren bizitza kontatzen du. Bizitzaren azkenera iristen ari den unea kontatzen du lan horrek; hiltzeko unea. "40 urtera arte, era bateko bizimodua zuen. Bat-batean, bizitza erabat aldatu zitzaion, eta feminismoaren defendatzaile sutsu bilakatu zen". Hala ere, kontakizuna ez dute egin erreferentzia ikonikoari erreparatuta. Alderantziz: bere egunerokotasunetik eratu dute pertsonaia. "Minean, sentimentaltasunean eta antzekoetan erori gabe filmatuta dago. Egoera horretan, Clerken seme-alabak zelan elkartzen diren ikusten da. Jende askorentzako ikono bat den pertsona horri buruz zelan mintzatzen diren ikusten da. Edozein seme-alaba ama bati buruz mintzatuko litzatekeenaren antzera ari dira. Pertsona bere horretan ulertarazten laguntzen du; alegia, pertsona gisa, ez ikono gisa".

Heriotzari buruz jardutean filma gogorra izan daitekeela aitortu du Guillenek. "Hala ere, oso modu ederrean egiten du. Katalogoan filmak azaltzeko jarri ditugun esaldietan honako hau jarri diogu honi: 'Irribarre bat irudikatuko zaizu aurpegian, eta malkoak agertuko dira zure begietan'".

Antzerkia eta Begiradak

Antzerkiak ere tartea izango du proiekzio horien guztien artean. Magda de Santo argentinarraren Inundación taularatuko dute, Histeria Kolektiboarekin batera ekoitzia: "Antzezlan lesbofeminista da. Zer esan nahi du horrek? Ez dago espresuki sormen lesbiko gisa identifikatuta egonik osagai feminista ere baduen antzerkirik". Bada, horixe bera eramango dute La Fundicion aretora martxoaren 3an eta 4an.

Film laburrak Begirada zikloan bilduko dituzte aurten ere. Lau atal izango ditu: euskal ekoizpenez osatutako zikloa; Berdindurekin batera antolatuta, haurtzaroari eta nerabezaroari buruzkoa; emakumeek zuzendutako lanena; eta genero identitate eta adierazpenari buruzkoa.

Martxoaren 5era arte iraungo du jaialdiak, eta helburu argia du: "Apurka gizartean zenbait gauza barneratuz joan daitezen nahi dugu. Sexu aniztasunari buruz askorik ez dakiten ikusleentzat pentsatuta daude zenbait film. Eskoletan urte askoan eman diguten sexu hezkuntza ugalketara mugatuta egon da. Gaur egun, zenbait aldaera sartu dituzte. Hasi dira azaltzen zer den orientazioa, identitatea... Eta, apurka, gizartea barneratuz doa. Gure lanak asko ezagutzen ez dituzten horiei zein arlo honetan militanteak direnei jarri nahi diegu arreta".

Duela hamalau urte baino ezagutza handiagoa dago. Ezagutza hori zabaldu ahala, kultur eragileek ere horretara egokitu beharko lukete. "Eta, apurka, gauza gero eta konplexuagoak landu beharko genituzke, errealitatean ere hala dira eta. Eta ahalik eta jende gehienarengana iristen saiatu". Horretarako aukera zabaltzear da.

Informazio gehiago bildu nahi izanez gero, bisitatu webgune hau:

www.zinegoak.com

Bizkaia ezagutzeko aplikazioa
2017-02-172017-02-16Albisteak, Bizkaia, Kultura

Bizkaia ezagutzeko aplikazioa

Ainhoa Larrabe Arnaiz
Bizkaiko lurraldearen hiru dimentsioko maketa bat dute Bilboko Euskal Museoaren hirugarren solairuan. Azken urteetan, asko dira 18x11 metroko neurria duen mapa hori ikustera joan diren herritarrak, eta, duen harrera ikusita, beste...

Larrialdi zerbitzuak, kolokan
2017-02-172017-02-16Albisteak, Bizkaia, Ekonomia, Gizartea

Larrialdi zerbitzuak, kolokan

Nerea Bedialauneta Alkorta

Larrialdiak-Eulen Aldi Baterako Enpresa Elkarteak kudeatzen dituen Bizkaiko 25 anbulantzien langileen lan baldintzak "tamalgarriak" direla ohartarazi dute beharginek eurek. Duten egoera "jasanezina" salatu dute. Orain, itxaropenerako leiho bat zabaldu zaie. Datorren hilean enpresaz aldatuta, baldintzek hobera egin dezaketela sinetsita daude. Hala ere, hainbat arlo konpondu gabe dituzte.

Larrialdiak-Eulen ABEE-k 2015eko irailean hartu zuen zerbitzuaren ardura, eta, geroztik, prekaritatea areagotu egin da. "Ondo geunden, baina kaos egoera batean gaude orain. Lehengo egoera bestelakoa zen. Hainbat urte egin ditugu DYAn, Gurutze Gorrian eta Ambuiberican, eta horrelako arazorik ez dugu sekula eduki". Hala azaldu dute langileek.

Enpresak ez ditu betetzen kontratuan azaldutako hainbat baldintza; besteak beste, ez dira bermatzen atseden hartzeko legeak ezartzen dituen gutxieneko baldintzak. Langileetako askok, 12 orduko lanaldia amaitu eta gero, beharrean jarraitu behar izaten dute. Enpresak erreleborik ez duela aurkitzen eta zerbitzua ematea nahitaezkoa dela argudiatuta, ordezkoren bat bidali arte lanpostuan egotera behartuta egoten dira. Batzuetan, langileek 24 orduko lan txandak egin behar izaten dituzte jarraian. Horrek eragina du langileen osasunean eta atsedenaldian. Eta, azkenean, nola ez, zerbitzu guztian. "Ez dago inorentzako segurtasun bermerik. Ez anbulantzia gidatzen doanarentzat, ez barruan doanarentzat. Batzuetan, anbulantzia gidari batzuk 36 orduz jarraian egon dira lanean. Baldintza horietan lanean jarraitzea ezinezkoa da".

Behin-behinekoak, txarrago

Praktiketako kontratua edo behin-behineko kontratua dutenen egoera are kaskarragoa da. "Ez dute koadrante finkorik, eta edonoiz jaso dezakete txanda betetzeko deia".

Egoera horretan dauden langileetako batzuek, esaterako, 30 egunean bi egun besterik ez dute atseden hartzeko —berez, lau egun jarraian lan egin, eta hurrengo bostak atseden hartu behar dituzte—. "Ezetz esan eta lanetik botako gaituzten beldur garenez, egoera aprobetxatzen dute. Aurreko batean, lanean nengoela lo hartzen hasi nintzen. Ezin nien begiei irekita eutsi ere", azaldu du praktiketako langile batek. Are gehiago: haietako asko, praktika epea amaitu ostean ere, praktika kontratuarekin ari dira lanean.

Soldatak ere ez dituzte askotan garaiz kobratzen. Urtarrileko nominak, esaterako, oso atzeratuta jaso dituzte: hilaren erdian. "Diru sarrera egin digute; baina, nominarik ez digutenez eman, ez dakigu zer kobratu dugun ere. Berandutze hau arazo teknikoengatik izan dela erantzun digute; antza denez, nomina programa berritu dutelako".

Nominetan ez ezik, aparteko orduen ordainketetan ere atzerapen nabarmenak pairatu dituzte. "Jaiegunak eta gaueko lanaren plusa ere ez dira behar bezala ordaintzen ari. Horiek ere berandu ari dira ordaintzen. Aparteko orduen kasuan, bestalde, batzuei milaka euro zor dizkiete. Eta horiek kobratzeko era bakarra salaketa jarri eta auzitara joatea da".

Lan baldintzak oso txarrak izateaz gain, ohartarazi dute anbulantzia oso zaharretan ari direla lanean. Bizkaiko toki askotan, esaterako, bederatzi urteko erreserba anbulantzia zaharkitu batekin ibili dira larrialdi zerbitzua ematen. "Erreserbako anbulantzia asko egoera tamalgarrian daude. Lehengo legediaren arabera, zortzi urte baino gehiagoko anbulantziak kendu egin behar ziren, baina legea orain bestelakoa da".

Material falta nabarmena

Ondarroan, esate baterako, erreserbako anbulantziarekin ari dira egun zerbitzua ematen. "Lehenik eta behin, oso anbulantzia handia ekarri zieten, baina ibilgailu hori ez da Ondarroako toki askotan sartzen. Hainbat protesta egin, eta, erabiltzaileek salaketa bat jarri ostean, beste anbulantzia txikiago bat ekartzea lortu zuten. Hori ere ez zen herriko toki askotan sartzen, ordea, eta, hainbat eskabide egin ostean, herriko toki gehienetan sartu ahal izateko moduko anbulantzia ekarri zieten".

Ekarritako anbulantzia berriak, ostera, hainbat arazo tekniko eduki ditu. Horrenbestez, erreserbako anbulantzia erabili behar dute. Horrek ere nahikoa arazo eman ditu. Hainbat astez berogailurik gabe egon dira, esaterako. "Aurreko batean, gaixo bat etxeko manta eta guzti atera behar izan zuten, ez hozteko".

Askotan, pazienteak artatzeko materiala ere faltan izaten dute. "Anbulantzia batean oxigenoa hil edo bizikoa da, eta askotan batere barik egoten gara. Aurreko batean, esaterako, anbulantzia zerbitzuz kanpo jarri behar izan zuten, oxigenorik ez zutelako". Antzeko arrazoiengatik, anbulantzia asko zerbitzurik eman ezinda egon dira azken hileotan. "Lehen halakorik ez zen gertatzen. Gorabehera horiek gure lana oztopatu besterik ez dute egiten".

Zornotzara, derrigorrean

Anbulantziekin edo materialarekin edozein gorabehera dutenean, berriz, Zornotzako egoitza nagusira joan behar izaten dute, eta, han dauden denboran, ezin izaten dituzte larrialdiak artatu. Nola edo hala konpondu behar izaten dute. Izan ere, enpresak debekatu egin die momentu horretan larrialdiak koordinatzen dituen zerbitzuari operatibo ez daudela jakinaraztea. "Koordinazio zentrotik non gauden galdezka deitzen digutenean, askotan, gezurra esan behar izaten dugu".

Lanean pairatzen dituzten baldintzak erabat kaskarrak direla salatzeko, hainbat protesta egin dituzte azken asteotan. Aurreko hilean, esaterako, bi manifestazio egin zituzten Bilboko kaleetan. Otsailaren 6an, bestalde, greban hastekoak ziren, baina, lortutako akordio bati esker, protesta horiek bertan behera geratu ziren. Akordioa zentzu batean soilik lortu dela argitu dute: "Beste hainbat eskaerak bere horretan jarraitzen dute".

Era berean, Eusko Jaurlaritzaren Osasun Sailaren utzikeria ere salatu dute: "Funtsezko zerbitzua ematen dugula jakinda, ez dugu ulertzen Jaurlaritzak zelan onartzen dituen horren lan baldintza prekarioak. Era berean, ulertezina da enpresak hainbat kexa jaso arren beste esleipen batzuk ere enpresa hari zelan eman dizkioten".

Egoera zailean dauden arren, aurrera begira itxaropentsu daude. Eskaintzen duten oinarrizko zerbitzuaren ardura datozen asteetan beste enpresa bati esleituko diotela espero dute. "Anbu-iberica ez da egon konforme esleipena egin zuten moduarekin, eta, orain, epaiketa irabazi du". Beraz, datorren hilean enpresaz aldatuko dituztela uste dute. Hala ere, otsaileko nomina kobratuko ez duten beldur dira.

Euskararen sarrera epaitegietan
2017-02-102017-02-09Albisteak, Asteko Gaiak, Bizkaia, Gizartea

Euskararen sarrera epaitegietan

Izaro Mendieta
Auzi batzuk euskaraz gauzatzea posible da, eta horren frogak badira. Orain artekoak gutxi izan dira, baina etorkizunekoak gehiago izango dira. Edo, behintzat, hala izateko lanean ari dira zenbait eragile.Justizia arloan erabili beharreko...

Beste bi aldiz jipoitu dute Ibon Iparragirre
2017-02-102017-02-09Albisteak, Bizkaia, Politika

Beste bi aldiz jipoitu dute Ibon Iparragirre

Ainhoa Larrabe Arnaiz
Gero eta okerragoa da Ibon Iparragirre euskal presoaren egoera. C3 estadioan du hiesa, eta osasun egoera larrian dute preso Madrilgo Alcala Mecoko espetxean. Preso ondarroarraren egoera are gehiago estutzen ari da kartzela barruan...

Galbaheak berreskuratutakoa
2017-02-102017-02-09Albisteak, Bizkaia, Gizartea

Galbaheak berreskuratutakoa

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Hobiaren inguruko lur guztia galbahetik igarotzeko agindu zuen Paco Etxeberria auzi mediku eta Aranzadi zientzia elkarteko lehendakariak, Larrabetzuko Urkulu mendian, 36ko gerrako borrokalariaren arrastoak aurkitu zituzten eremuan. Lur artean egon daitekeen edozein aztarna da garrantzitsua giza hobi batean. 09:30ean abiatu zituzten aurkitutako hobia azaleratzeko lanak, larunbatean. Ez zegoen toki onean, Etxeberriaren arabera. "Zona malkartsua da. Hobia aldapan behera dago; eta, ondorioz, arrastoak sakabanatu dira. Zaila izango da ezer berreskuratzea". Lanak bukatzear, 13:15 aldera, oihu egin zuen galbahearekin lanean ari zen gazteetako batek: "Identifikazio txapa agertu da!". Gudariaren zenbakia du identifikazio txapak, eta, datozen egunetan, zenbaki horri esker jakingo dute zeintzuk diren borrokalariaren izen-abizenak.

Joan den urtean aurkitu zuten Urkulu mendiko hobia Alberto J. Sampedro Euskal Prospekzio Taldeko kideak eta Sergio Mondinak, metal detektagailuarekin mendia aztertzen ari zirela. Aurretik, beste bi hobi aurkitu zituzten eremu berean —identifikatu gabeko borrokalari batena, lehenik; eta Ramon Portillo CNTko Celta brigadako kidearen giza hobia, gero—. Aranzadik ingurua aztertzeko eskatu zien prospekzio taldekoei; beste hobirik ba ote zen aztertzeko.

Esan eta egin. Denbora gutxira errepublikaren aldekoek erabiltzen zituzten balak eta garai hartako Jaurlaritzaren armarria duen gerrikoa aurkitu zituzten Sampedrok eta Mondinak, baita 36ko gerran erabiltzen zituzten balak ere. Ingurua gehiago arakatzean konturatu ziren materialaren jabea zena ere hantxe lurperatuta zegoela. Masailezurra eta besoko hezurra ikusi, eta hobiari buruzko abisua eman zieten Aranzadiko kideei berehala. Joan den larunbatean azaleratu zuten. Arrasto gutxi berreskuratu badituzte ere, izen-abizenak jarriko dizkiote borrokalariari, aurkitutako txapari esker. Artxibategietan ari dira lanean orain; 36ko gerran borrokan aritu zirenen izen zerrendetan txaparen zenbakia daramanaren bila.

"Garezurren mendia"

Gamiz-Fika, Morga eta Larrabetzu arteko mendixka da Urkulu, eta haren hegoaldean aurkitu dute borrokalariaren gorpua. 1937ko ekainaren 11n, borroka latzak izan ziren Urkulun. Eta garrantzi berezia dute gertakari horiek, Burdin Hesia esaten zaiona hausteko lehen urratsa izan baitzen Urkuluren aurkako erasoa. Errepublikanoen aldekoen UGT 2 batailoia izan zen borrokan, hobia aurkitu duten inguruetan, eta bando frankistak egindako erasoari zortzi orduz eutsi zion.

Frankistek Urkulu hartu ondoren, posizioak berreskuratzeko kontraerasoa ere egin zuten errepublikaren aldekoek egun bereko iluntzean, aire armadarik ez zegoela baliatuz. Asturiasko batailoiak, Sacco y Vanzetti batailoia eta Abellaneda batailoia izan ziren mendixka berreskuratzen saiatu zirenak. Baina ez zuten lortu, eta egunsentiarekin batera egin zuten atzera. Borroka odoltsu gisa deskribatu zuten ordukoa kazetariek, eta Urkulun ehunka hil zirela diote. Garezurren mendia zeritzona zen.

Behin Larrabetzuko mendixka hartuta, Bilbo defendatzen zuen sistema parez pare begiztatzen zuten frankistek, 1.500 metro ingurura. Posizio horiek erabili zituzten matxinatuek Burdin Hesiari eraso egiteko. Urkulu hartu eta hurrengo egunean, ekainaren 12an, egin zuten erasoa. Larrabetzu eta Fika arteko mendialdean ireki zuten arrakala, eta zazpi egunera hartu zuten frankistek Bilbo.

Urtebeteko epean Larrabetzun azaleratzen duten laugarren hobia da larunbatekoa. Urkulu mendian beste bi borrokalariren hobiak aurkitu zituzten 2016ko urtarrilean. Metal detektagailuekin aurkitu zituzten bi-biak Euskal Prospekzio taldeko kideek. Bi aurkikuntza horien ondorioz erabaki zuten Urkulu mendia sakonago arakatzea; eta azaleratu berri duten hirugarren hobiarekin egin zuten topo.

Legina auzoan ere aurkitu zuten beste hobi bat joan den urtean. Larrabetzuko bi herritarrek emandako informazioari esker lortu zuten hobiaren kokapena. 2015etik ari dira ikertzen 36ko gerra eta frankismoa Larrabetzuko Karraderan elkarteko boluntarioak. 36ko gerra bizi izan zuten herritarren lekukotzak hartu, eta, besteak beste, herria inguratzen duen Burdin Hesiaren aztarnak babesten dihardute.