Egun gogorrak dituzte Ondarroan. Astelehenean Santa Clara izotz lantegian izandako leherketa batean bi behargin hil ziren. Horrez gain, joan den astean Kamiñalden gertatutako luiziaren ondorioz, 176 familia euren etxeetatik atera behar izan zituzten. Aldundiko teknikariek iragarri dute mendian 8.800 metro koadro lur erortzeko zorian daudela. Arriskuak han jarraitzen du, beraz. Hala, kaltetuekin eta etxebizitza hutsak dituzten bizilagunekin bilerak egingo ditu udalak gaur, konponbideak bilatze aldera.
Bilbok gutxitu egin du euskara suspertzera bideratutako diru kopurua, Eusko Jaurlaritzak argitaratu berri duen azterketaren arabera. Diru laguntzetan dago beherakada nabarmenena:
%19 murriztu ditu. Aurrekontu osoaren %0,23 ematen dio Bilbok euskarari. - Irakurri gehiago...
Aitziber Laskibar Lizarribar
Ahaztuen Oroimena. Markinaldeko Frentea 1936 taldeak urtarriletik zituen susmoak baieztatu egin dira. Etxebarriko Zelaietaburuko lubakia lehengoratzen hasi, eta, sastrakak hartutako gunea garbitzeko lanetan ari zirela, gorp…
Pello A. Zuazo
“Austinen [Texas, AEB] egiten den festibal batean dago oinarrituta Gernikako Lekuek”. Rober Intxausti antolatzailearen esanetan, Gernikan musika zaletasun handia egon da beti. Hain da horrela, herrikide bati Austinen egiten den musika fe…
Pello A. Zuazo
Txapelketa honek interes itzela sortu du. Final egunean frontoia gainezka zegoen eta kriston giroa sortu zen”. Iker Amarika Bizkaiko Pilota Federazioko lehendakariordeak argitu duenez, joan den igandean egin zen Emakume Cup txapelketaren finala, eta 600 pertsonatik gora bildu ziren Larrabetzuko pilotalekuan. Hori gutxi ez, eta ekitaldia Euskal Telebistan ere emititu zuten, “audientzia emaitza paregabeak” lortuz. Lehen Mailako finalean Irati Etxebarria eta Patri Espinar gailendu ziren (22-11), eta, Bigarren Mailakoan, Lutxi Fonseca eta Iratxe Ibarrak eraman zuten txapela (22-8).
Bizkaiko Pilota Federazioak dituen datuen arabera, eskola mailan berrogei neska inguruk jokatzen dute esku pilotan Bizkai osoko zenbait elkartetan. Neska horiek, federatu mailara heltzen direnean, jarraipena izan dezatela da Amarikaren arduretariko bat. “Haur mailan beste kirol batzuk aukeratu behar izaten dituzte, edo pilota munduan jarraitu nahi badute, derrigortuta joaten dira pala mundura edo erremintara. Horregatik ez ditugu emakumeak ezagutu esku pilotan”.
Hori lortzeko asmoz, iaz Emakume Cup esku-pilota txapelketa jarri zuten martxan. “Iaz, lehenengoz, zuriz jantzita irten ziren emakumeak frontoira. Iaz, lehenengoz, emakumezkoen txapelketa ofizial bat gauzatu zen. Eta iaz, lehenengoz, emakumezkoen esku-pilota elkarte bat sortu zen”.
Aurten bigarren txapelketa antolatu dute, eta urtebeteko tarte horretan, 35 lizentzia berri egin dituzte federatu mailan Bizkaiko Pilota Federazioan. Hortaz, gaurko egunez 35 emakume pilotari federatu daude Bizkaian. Horietatik hogeik eman dute izena Emakume Cup txapelketan. “Gehienek bi urte inguru daramatzate pilotan jokatzen, eta mailak parekatzea oso zaila da oraindik”. Horrela bada, Amarikak azaldu duenez, bi maila sortu behar izan dituzte, eta bakoitzean bost bikote lehiatu dira.
Bizkaian emakume pilotarien bi elkarte daude: Larrabetzuko Txokoan emakumeen pilota elkartea eta Zornotzako Lagun Onak pilota elkartea. Dena den, elkarte horietan hainbat herritako pilotariak batzen dira: Markina-Xemein, Laukiz, Garai eta Usansolokoak, esate baterako. “Adin tarte zabala dago pilotarien artean: gazteenak 14 urte ditu, eta zaharrenak, 47″, azpimarratu du Amarikak. Larrabetzun, 22 pilotari entrenatzen dira, eta Zornotzan, hamar, eta denak dira federatuak. Halere, norbere kontura entrenatzen diren pilotariak ere badaude.
Ofizialtasuna helburu
Amarikak argi dauka lortutakoa ez dela gauza makala: “Gipuzkoan, Araban, Nafarroan eta Errioxan ez dago emakumeen esku-pilota txapelketa ofizialik. Eta emakume federatuak egon badaude, baina gehienek palan jokatzen dute. Horregatik izan du Bizkaiko txapelketa horrek izan duen oihartzuna”.
Bizkaian antolatzen da Emakume Cup, eta Bizkaiko pilotariek bakarrik parte har dezakete lehiaketan. “Esku pilota modalitatean, hauxe da emakume federatuen txapelketa bakarra Euskal Herri guztian. Inguruko lurraldeetan ez dago horrelakorik”, nabarmendu du Amarikak.
Haren esanetan, joan den urteko txapelketaren arrakastaren harira, emakumeen lehen pilota elkartea sortu zen Larrabetzun: Txokoan. Eta elkarte horren ekimena ikusirik, mugimendua sortu da beste toki batzuetan ere: besteak beste, Iruñean Aldatze elkartea sortu dute berriki. “Larrabetzuko emakume baten ahizpak jarri du martxan esku-pilota talde hori Iruñean. Larrabetzuko emakumeak izan dira aitzindariak, eta euren esperientzia hori hedatzen ari dira”.
Horrela bada, Bizkaiko Pilota Federazioak Txokoan elkartearekin elkarlanean sortu du Emakume Cup. Nolanahi ere, orain arte ez dira geldirik egon, eta iaz bestelako lehiaketa batzuk ere egin zituzten. Bizkaia-Nafarroa Topaketa egin zuten, non larrabetzuarrek iruindarren kontra jokatu zuten. Eta azaroan, Lehenengo Emakume Pilotarien Topaketa antolatu zuten Larrabetzuko pilotalekuan. Bartzelonako bi bikotek, Errioxako bikote batek, Arabako beste batek, eta Nafarroako eta Bizkaiko bikote guztiek parte hartu zuten topaketa horretan.
Hastapen horietan, entrenamenduetarako zein lehiaketetarako materiala Bizkaiko Federazioak eman dio Txokoan elkarteari. Amarikak bere ikuspuntua adierazi du: “Pilotan jokatzen hasteko, eta taldea eta zaletasuna sortzeko, behar-beharrezkoa ikusten dugu laguntza ematea”. Hori horrela, federazioak Anoetako Otero pilotagile kooperatibari pilota bereziak egiteko enkargua egin dio: kadete mailako tamaina duten pilota goxoak. Eta, gainera, babesteko eskularruak ere eman dizkiete pilotariei. “Batzuek babesteko eskularruekin jokatzen dute, eta beste batzuek, esparatrapuarekin edo esku-hutsik. Bakoitzak nahi duen bezala”. Bestalde, emakumeei egokitutako praka zuriak ere prestatu dituzte. Eta babesle ugari lortu dituzte txapelketa finantzatzeko.
Bai iazko eta bai aurtengo txapelketak eragin handia izan dute. Izan ere, Amarikak argitu duenez, orain arte ez da inolako ekinaldirik egon. “Txapelketa horiei esker, Larrabetzuko taldea egonkortu da, Zornotzan beste talde bat dago, eta Iruñean eta Bartzelonan ere taldeak sortu dira. Duela gutxi jakin dugunez, Mexikon ere badabiltza zerbaitetan. Esku-pilota modalitatean emakume gehiago sar daitezela da gure helburua, eta horrela, frontoietan emakume pilotarien presentzia areagotzea”.
Eskariak behera egin duela argudiatuta, ia behargin guztiei eragingo dien erregulazio txostena aurkeztu du Tubos Reunidos enpresak Trapagaranen duen plantan. Aldi baterako neurririk «egokiena» dela uste dute langileek. - Irakurri gehiago...
Aitziber Laskibar Lizarribar
Iñigo justizia. Txartel horiek eskuetan dituztela atera dira kalera, beste behin, Manu Cabacas eta Fina Lizeranzu, Iñigo Cabacas zenaren gurasoak. Berriro joan dira Bilboko epaitegi aurrera, eta berriro jaso dute herritarren babesa. Agintariek, instituzioek eta justiziak baztertu egin dituztela sentitzen dute, eta seme zutenaren lagunengan, Iñigo Gogoan plataformarengan zein herritarrengan sentitzen dute berotasuna. Horien laguntzarekin egin dute azken protesta ere, instrukzio fasearen beste diligentzia bat egitekoa zela eta. Lau urte igarota epaiketarik ez dela izan salatu dute.
2012ko apirilaren 5 hartan Cabacasi heriotza ekarri zioten gertaerak jasotzen dituen bideo bat aztertzeko lanean aritu diren poliziek deklaratu zuten asteartean Bilboko epaitegian, peritu gisa. Athleticen zalea hil zuen pilota zein ertzainek jaurti zuen erakusten ote duten aztertu dute, ondorio argirik gabe. Bideokonferentziaz eman dituzte azalpenak Espainiako poliziek, eta, familiak uste zuenaren kontra, ez dira Bilbon egon. Elkarretaratzea egin du, hala ere, Iñigo Gogoan herri ekimenak. Cabacas hil zela ia lau urte igaro direla eta auziak instrukzio fasean jarraitzen duela salatu dute, eta gaineratu ez direla ardurak kitatu eta epaiketarik ere ez dela oraindik egin.
Etor daitekeenarekin, gainera, ez dago baikor plataforma. Auziak ekaina du instrukzio fasea amaitzeko epea. Orduan erabakiko du Ana Torres instrukzio epaileak auzitara eraman edo ez. “Oraindik ez da epaiketarik egin, eta ez dakigu egingo den ere”, adierazi du kezkatuta David Gonzalezek, Iñigo Gogoan ekimeneko kideak. “Hori jendeak ez luke ulertuko; eta, lehenik eta behin, Manuk eta Finak, Iñigoren gurasoek, ez lukete inolaz ulertuko”.
Inguruan ziren gurasoak; betaurreko ilunekin, eta goibel. “Garai txarra” igaro du amak, beste behin. Heriotzaren urtemuga gerturatzen denean ezinegona gailentzen zaio, eta tristurak harrapatzen du; areago, semea hil zutenen ardurarik ez dela kitatu ikusita eta justizia eskatzeagatik jaso dituzten erantzunak entzunda.
Pentsaezina egiten zaien arren, badakite gerta litekeela auzia epaiketarik gabe ixtea. Ez dute horretan pentsatu ere egin nahi. Sinestezina egiten zaie aukera bera: “Lotsagarria litzateke epaiketarik ez egitea; jaio izanaren lotsa izango nuke”, adierazi dio Manu Cabacasek Bizkaiko Hitzari.
Iñigo Gogoan herri ekimenaren ustez, hainbeste luzatu den instrukzio fasearen ondoren “hain inputazio gutxi” egoteak “galderak” eragiten ditu. “Auzia urteetan luzatu da ez zela ezer gertatu ondorioztatzeko, errudunik ez dagoela esateko?”.
Inputaziorik ezean, Cabacasen heriotzaren arduradun gorenak ez dituztela epaituko segurua dela salatu du: operazioa antolatu zutenak eta kalexkara indar guztiarekin sartzeko agindu zutenak ez direla akusatuen aulkian eseriko, eta zalantzan dagoela norbait epaituko ote duten.
Hala ere, lanean jarraituko dutela ziurtatu du. Cabacasentzat justizia eskatzen jarraituko dutela, gomazko balen debekua eskatuko dutela, eta Polizia ereduari buruzko eztabaida sakona egin dadin lan egiten segituko dutela.
Pello A. Zuazo
“Gogor borrokatuko naiz abiadura handiko trena Bilbora lurpetik sartu dadin”, adierazi du indartsu Juan Mari Aburto Bilboko alkateak. Hirian egingo diren proiektuei buruz solastatu da Forum Europa mintzalekuan, eta irmo egin du bere alda…
Aitziber Laskibar Lizarribar
Herritik urrun hil zuten Yolanda Gonzalez Deustuko Erriberako gaztea. Madrilen bahitu, torturatu eta hil zuten Langileen Alderdi Sozialistako militante zena eskuin muturreko kideek, 19 urte bete berri zituela, ikasketak egi…
Aitziber Laskibar Lizarribar
Martxoaren 14, 15 eta 16an batuko dira ehunka gazte, Leioako Campusean, sortu nahi duten hezkuntza ereduari buruz eztabaidatzeko. Interesa duen guztiari parte hartzeko gonbita egin dio Aitziber Duartek (Laudio, 1996), Leioako Herri Unibertsitatearen sustatzaileetariko batek: “Joan nahi duenak, estera eta lo-zakua hartu, ilusioa poltsan sartu, eta hara joatea besterik ez du; ongi-etorria izango da”.
Zer da Leioako Herri Unibertsitatea?
Duela bi urte abian jarri genuen proiektu alternatibo bat da, herritik eta herriarentzako filosofian oinarrituko den hezkuntza baten alde borrokatzeko eredu gisa eraiki genuena. Aurrerapausoak ematen saiatzen gara guk nahi dugun hezkuntza eredu horretara hurbilduz joateko.
Zer da gaur egungo hezkuntzatik gustuko ez duzuena?
Azken batean, sartzen zara klasera, entzuten duzu irakaslearen txapa guztia, eta helburua da informazio hori guztia barneratzea, gero, azterketan, botatzeko. Ez da metodorik erabiltzen ikasleak benetan ikasteko. Gaur egungo hezkuntza eredua guztiz elitista da; enpresa pribatuetara bideratutako hezkuntza ematen digute, eta gure jakintza ez da enpresa horien beharretatik harago joango. Horren harira, eta gero eta gehiago jasaten ditugun inposaketak ikusirik, alternatibak badaudela erakusteko sortu dugu herri unibertsitatea.
Eta nola azalduko duzue alternatibak badaudela?
Jende askoren lanarekin eta ilusio handiarekin. Ikasleok —irakasle batzuen laguntzarekin eta herriko hainbat eragilerekin— hitzaldiak edo tailerrak antolatu ditugu. Aurten ahalegin berezia egingo dugu tailer horietan pedagogia askatzailea aplikatzeko: hau da, erakusteko badagoela alternatiba bat irakasle-ikasle eredu hori apurtzeko eta denok ikasteko elkarrengandik.
Zer-nolakoa da aldarrikatzen duzuen hezkuntza sistema?
Batetik, pedagogia askatzailea nahi dugu, parte hartzaileagoa. Herritik eta herriarentzat izango den zerbait eraiki nahi dugu, eta guztion eskura egongo dena. Diru sarrerak problema izango ez diren hezkuntza sistema bat; gure hizkuntza propioan —euskaraz— ikasteko arazorik izango ez den hezkuntza bat nahi dugu. Denontzat balio duen hezkuntza bat, ez soilik enpresa pribatuari begira dagoen, jende oso konkretu bati bideratua den eta gero eta burgesagoa den hezkuntza bat. Eduki propioak landu nahi ditugu, eta kritikotasuna aplikatu. Zeren, gaur egun, irakasleak botatzen du informazioa, zalantzan jartzeko aukerarik gabe ikasi behar du ikasleak, eta azterketa bete. Kito. Ez bazara azterketa betetzeko gai, ez zara gai unibertsitatean egoteko. Guk ez dugu horretan sinesten. Badaude beste eredu batzuk; Finlandiakoa eta Txilekoa, adibidez, non zure inteligentzia edo gaitasuna ez den mugatzen ordubetean paperean idatzitakora.
Nolakoak izango dira hiru eguneko eskolak?
Aurten, planteamendua aldatu egin dugu, eta hiru ildo nagusi proposatu ditugu. Lehenengo bi egunetan eztabaidatu eta ondorio batzuk aterako ditugu. Gero, oinarri horien gainean aurrerapauso bat eman nahi dugu.
Zeintzuk dira ildo nagusi horiek?
Hiru zapalkuntza nagusiak: genero, nazio eta klase zapalkuntzak. Lehenengo bi egunetan informazioa jasoko dugu ikasle, irakasle zein herri eragileengandik; denon artean jakintza eta informazioa jasoko dugu, eta alternatiba eredu batzuk ezagutuko ditugu. Hirugarren egunean, guk, ikasle ikuspuntutik, zapalkuntza horiei aurre nola egingo diegun pentsatzea da helburua. Horrez gain, herri unibertsitatearen nondik norakoen inguruan ere hausnarketa egingo dugu hirugarren egunean: hemendik aurrera zer nahi dugun eta herri unibertsitatea nola garatuko dugun.
Zer-nolako hizlariak izango dituzue?
Baditugu Jule Goikoetxea, Nekane Jurado, Iñaki Gil de San Vicente, Arantxa Arruti. Baditugu bertsolariak: Jone Uria, Miren Artetxe, Ane Labaka, Amaia Iturriotz. Nahi duten ikasleek nahi duten gaiei buruzko klaseak emango dituzte. Eta fakultateetako irakasleek ere parte hartuko dute. Miren Artetxe hezkuntzako irakaslea da, Jule Goikoetxea Gizarte Komunikazio Zientzietako fakultatekoa… Arte Ederretatik, adibidez, Saioa Olmok tailer bat egingo du generoaren inguruan. Artearen merkantilizazioari buruz ere hausnartuko dugu Museoak vs gaztetxeak saioan: espazioen arabera nola baloratzen den artea. Bestalde, Brasilgo MSTkoak etorriko dira, baita Kataluniako ordezkaritza bat ere. Gainera, lehenengo bi egunetan elikadura burujabetza landuko dugu.
Zer esan nahi du horrek?
Unibertsitatean jango diren produktu guztiak hemengo ekoizleenak izango dira. Hitzaldi bat ematen ere parte hartuko dute horiek.
Nola antolatu zarete?
Prestaketa lana fakultateka antolatzen da; fakultate bakoitzean sustatzaile talde bat sortzen da, eta talde hori arduratzen da bere fakultateari dagozkion gaiarekin lotutako hitzaldiak proposatu eta lotzeaz. Baina, gero, herri unibertsitatea bateratua da.
Norentzat da?
Ikasleentzat batik bat. Hala ere, iaz irakasleek hitzaldiak bakarrik eman zituzten, eta hori gainditzeko ahalegina egin dugu; irakasleak ere gonbidatu ditugu parte hartzera. Unibertsitateko langile eta eragileentzat ere zabalik dago. Azken finean, parte hartu nahi duen edozeinentzat da. Argi izan behar da ikasleok aldaketa nahian sortutako proiektua dela, baina proiektu horretan sinesten duen eta babestu nahi duen edonorentzat zabalik dago. Animatzen ditugu guztiak parte hartzera.
Hirugarren urtea da aurtengoa. Eman dute fruiturik aurreko saioek? Ikusi da urratsen bat?
Lehen urtean 350 ikasle inguru aritu ziren; iaz, 550 ikasle. Beraz, ikusten da badagoela gorakada. Azpimarratzekoa da joan den urtean ordu bakoitzean zortzi hitzaldi genituela aldi berean, eta aurten bederatzira igo behar izan dugula ez zitzaizkigulako sartzen hitzaldi guztiak.
Hiru egunetatik haratago, saioa amaitzean, uzten du hondarrik?
Joan den urteko balorazioa egitean, ondorioztatu genuen oso ondo dagoela hiru egunetan hainbeste jendek parte hartzea baina ondoren ez zela izan herri unibertsitatearen jarraitutasunik. Aurten, horregatik planteatu dugu hirugarren egunean praktikan jartzea aurreko egunetan ateratako ondorioak. Adibidez, ikusten bada campusean talde feminista bat behar dela, hori sortzeko eta lanean hasteko. Aurtengo helburua hau da: batutako indar guztiei forma ematea, hurrengo astetik aurrera proiektu berriak martxan jartzea eta unibertsitateari urte osoko jarraipena ematea; ekintza iraunkor bat bihurtzea.
