Eider Mugartegi
Idi gurdiaren kirrinka entzungo da, beste urte batez, Lekeitioko kaleetan barrena, Anbrus Mailabiabarrenaren eta Josepa Meabe-Ansorenaren ezkontza iragarriz. Euskal Herrian antzina ezkontzera zihoazen neska-mutilen ibilbide bera erakutsiko du, 40. urtez jarraian, Gora Buru Kultur Elkarteak, etxe-sartzea deritzona.
Ezkontzera zihoazen neska-mutilak notarioaren aurrera joaten ziren euren gurasoekin “kontratua” egitera. Neskaren gurasoek batetik, eta mutilarenak bestetik, bakoitzak bere aldetik zer ematen zuen adierazi eta sinatzen zuten. Gero, ezkontza aurretik, eta baita ezkontza egunean bertan ere, neskaren lagunak haren etxe berrira joaten ziren bakoitzak bere oparia esku artean zuela. Eta, haien aurretik, “arreoa” zeraman gurdia —ohea, maindireak, sukalderako tresneria, arropak, arrosarioak, ur bedeinkatu ontziak, gorua…—.
Gurdi hori gurpilei koipea kenduta eramaten zen, hala soinu berezia atera eta jendearen arreta erakartzeko. Eta, hain zuzen ere, ezkontza segizioak zeraman gurdi kopuruan antzematen zen ezkongaien aberastasuna; familiak zenbat eta aberatsagoak izan, hainbat eta gurdi gehiago eramaten zituzten ezkongaiek. Lekeitiokoa gurdi bakarrekoa da, eta, horrenbestez, erdi mailakoa. Zaharrek diotenez, ordea, inguru horretan ikusi omen dira hiru gurdiko ezkontzak ere.
1931tik aurrera
Aspaldiko ohitura hori gorde eta suspertzeko asmoz hasi ziren egiten Lekeitioko Euskal Ezkontza. Jatorria ez da garbia, baina, Gora Buru Elkarteak jakin duenez, 36ko gerra aurreko jaietako egitarauetan ageri da iragarrita.
Gerora, Lekeitioko Batzokiak hartu zuen bere gain Euskal Ezkontza horren urteroko antolaketa. 1931n atera zuten lehenengoz, irailaren 4an, eta halaxe egin zuten urtero, gerra iritsi zen arte. Gerra eta diktadura urteetan geldialdia egin ostean, oraindik Franco bizi zela, 1964an berreskuratu zuten, Lekeitioko herriak Resurreccion Maria Azkueri egin zion omenaldia zela eta. Urte hartan, Zubieta jauregitik irten zen, baina behin bakarrik egin zen. Ez zen gehiago errepikatu 1977. urtera arte. Urte horretan, Gora Buru Elkarteak heldu zion usadioari. Eta, ordutik, urtero etengabe egin da uda sasoian.
Euskal ezkontza horretan 100-140 lagun inguruk hartzen dute parte: ezkontza segizioaren aurretik, joaldunak, gurdia eta albokariak joaten dira. Gero, trikitilariak, txistulariak eta dantzariak. Bestalde, parte hartzaileek janzten dituzten arropak eta gurdian eta esku artean daramaten tresneria XIX. mendekoa edo aurreragokoa da. Eta, museo eta argazkietatik egindako kopia batzuk baldin badaude ere, gehienak originalak dira, jatorrizkoak.
Arreoa daraman gurdia ere antzinako modura janzten dute bezperan. Orain dela urte gutxi, kalean prestatzen hasi ziren, gainera, eta, beraz, xehetasun guztiekin egiten duten prestaketa berezi hori ere guztiek goza dezakete Eskolapean.
Inazio Kaltzakorta arotza buru zela jantzi izan dute gurdia urte askotan. Txikitatik parte hartu zuen ohitura horretan Kaltzakortak, benetakoa zenean. 12 urtegaz kargatu zuen lehenengoz, bere arreba ezkondu zenean. Baina Kaltzakorta orain dela bi urte hil zitzaien, eta haren lekukoa Neskutz Erkiagak eta Jose Mari Uskolak hartu zuten iaz. Hala ere, hark irakatsitakoa betetzen dute, mimo guztiagaz.
Egitarau berezia
Uztailaren 22an jantziko dute gurdia Eskolapean, eta hurrengo egunean aterako dira ezkontideak etxe berrirako bidea egitera. Aurten, baina, Lekeitioko Euskal Ezkontza jarraian egiten denetik 40 urte betetzen direnez, egitarau berezia prestatu du Gora Buru Kultur Elkarteak, eta Xabier Erkizia soinu artista gonbidatu dute Lekeitiora, barikuan, 19:30ean, Azkue aretoan, Idi gurdiaren Oihartzunaz jarduteko.
Erkiziak ezagutzen du Lekeitioko Euskal Ezkontza. Izan ere, ikuskizuneko idi gurdia Bilbora eraman zuen, Maialen Lujanbio bertsolariagaz elkarlanean, Gurdi irrintzi orbaindua irrati pieza sortzeko. Hiriaren soinu erretratu bat egitea izan zen haien asmoa, eta egur hutsezko gurdi zaharra Bilboko kaleetan paseatu zuen soinu artistak maiatz amaieran.
Ainhoa Larrabe Arnaiz
Pintzelik gabe. Ezohiko teknika erabiliz eta ezohiko baldintzetan margotzen du Oier Andueza durangarrak. Atzamarrak, zotza, pastel teknika erabiltzeko barra, paper zatiak eta denbora dira haren lan tresna nagusiak. Eta espetxeko z…
Natalia Salazar Orbe
Lea-Artibai aldeko txoko batean, itsasoari begira, kaleko arteen hiriburu bilakatu da Lekeitio. Nazioarteko Kale Antzerki Jaialdiak 27 urte bete ditu bertan. Kaleak kolorez, musikaz, doinuz, mugimenduz, eta, bereziki, artez jantzi dira. Batera begiratuta, zirku ikuskizunak ageri dira; bestean, clown-ak, akrobaziak, sua, argia, umorea… Etenik ez duten diziplinaz eta erakustaldiz bustiko da datozen egunetan kresal usaina duen herria. Lan eta familia harremanei buruz hausnarketa egiteko saioa atzean utzita ekingo diete gaurko emanaldiei. 13 Dias konpainiak Just for the money ikuskizuna taularatu zuen atzo. Asteazkenean abiatu ostean, ikuskizunen aurkezpena hasi besterik ez da egin. Herriko hamar gunek 18 ikuskizun, tailer eta emanaldi hartuko dituzte. Gehienek ezaugarri komun bat dute: aire zabalean egingo dituzte, horixe izango dute agertoki eta sabai.
Egitarau zabala prestatu dute antolatzaileek: Basurama kolektiboaren eta Toc de Fustaren instalazio interaktiboak; Zurrunka, Bigolis Teatre, Deabru Beltzak eta Hortzmuga taldeen proposamen ibiltariak; Murmuyok eta Thomas Prattkik profesionalei begira emango dituzten tailerrak; eta Euskal Zine Bilerako proiekzioak. Eta, nola ez, kaleak eta ikusleak astinduko dituzten gainerako ikuskizun guztiak.
Umorez kontatutako istorio tragiko bat taularatuko du gaur lehenengo saioaren protagonista izango den Lapso Producciones konpainiak. Holokaustotik atera diren hiru pailazok euren bizipenen berri emango diete ikusleei clown-en unibertsoa baliatuta. Anabasaren eta suntsitutako munduaren errealitatetik ihes egiteko kontsolazio bakarra musika dute. Poesia eta umorez beteriko Sub lana Kofradia Zaharrean eskainiko dute, gaur eta bihar. Andaluziako taldeak hiru saio egingo ditu egun bakoitzean.
Zentzugabekeria eta irrigarrikeria ditu ardatz hurrengo ikuskizunak. Ganso & Ciak Walkman aurkeztuko du: showman bat, seduktore bat, gizon grinatsu bat du protagonista. Eta egiten duenak benetan merezi duela konbentzitzeko prest dagoen memelo gisa aurkeztu dute. Alferrikako trebetasunen erakusketa bat da, komedia unibertsala eta parte hartzailea. Udaletxe aurreko plazan ariko da, 19:00etatik aurrera.
Potted eta Su à feu dira gaur ikus daitezkeen beste bi lanak. Zirku diziplinak baliatuko ditu Trocola Circo konpainiak lehenengoan. Sua, perkusioa, musika eta dantza uztartuko ditu bigarrenak. Gaua argiztatu eta eguna borobiltzeko ikuskizuna aurkeztuko du Deabru Beltzak taldeak.
Bihartik aurrera goizean hasiko dira ikuskizunak. Igandean zaborra ardatz duen instalazioa izango da Barandiaran aretoan. Udalerrian berreskuratutako hondakin materialez eraikita dago aurreko egunetan ere erabili duten instalazio hori. Plastikoz, hain zuzen ere. Zabor horrekin ezohiko era batean jolasteko aukera eskainiko dute tailer horretan.
Lekeitiokoa, aitzindari
Aitzindaria izan zen Lekeitio kaleko arteei lekua emateko orduan era horretako esperientzia bat martxan jartzen. 1989a zen lehenengoz antolatu zutenean. Orduz geroztik, asko aldatu dira artea bera, ikuskizunak, eta, horiekin batera, baita jaialdia bera ere. Eraldatuta iritsi da, bereziki, aurten. Parte hartzea zabaltzeko asmoa da jaialdira iritsitako aldaketa horietako bat. Baina, bistakoena, izen aldaketa da: Kaleka izena hartuko du-eta aurrerantzean. Jaialdia ez da arte eszenikoetara mugatuko.
1979an Lekeition egindako Euskadi-Eskandinavia Nazioarteko Topaketak erein zuen gaur egunera arte iraun duen Lekeitioko Nazioarteko Kale Antzerki Jaialdiaren hazia. Garai hartan ez zen batere ohikoa kalean antzerkirik ikustea. Ez prestigiozko antzerkia, bederen. Hamar urteren ostean berreskuratu zuten esperientzia hark gaur egunera arte iraun du.
Hastapenetako helburuak ahaztu gabe, aurrera jarraitzen du, indartsu, kale antzerki jaialdiak. Betidanik bultzatu izan du tokiko sorkuntza; beste lurraldeekiko harremanak sustatu ditu eta beste herrialdeekin loturak irekitzeari ekin dio. Apustu berari eutsiko diote aurrerantzean ere.
Pello A. Zuazo
Kultura kalera ateratzen hasi ginela jada badira hemeretzi urte”. Eta aurtengoarekin jada badira hamasei urte Elorrion udan Musikaire jaialdia antolatzen dutela. Erraz esaten da, baina Euskal Herrian ez dira asko izango horrenbesteko jarraitutasuna duten kultur jaialdiak. Aitor Iriarte da programazioaren arduraduna, eta, azaldu duenez, hastapen haietan Elorrio Klasikoa zuen izena jaialdiak. “Formatu txikiko kontzertuak ziren, ermitetan eta Elorrioko bestelako lekuetan, eta gainezka egin zigun. Sekulako arrakasta izan zuen. Eta erabaki genuen herriko beste bazter batzuetara zabaltzea festibala”.
Horrela bada, kokaleku berrien bila hasi ziren. Eta, horrekin batera, baita kontzertu handiagoen bila ere. “Herriko jauregiak, elizpea, plaza eta abar erabiltzea otu zitzaigun. Elorrioko herria monumentu historiko eta artistiko gisa izendatuta dago, eta jauregiz eta zoko ederrez beteta dago. Hori baliatu genuen, eta gaur egun duen itxura eta izena hartu zuen jaialdiak”. Kultura, historia eta arkitektura, dena kolpe bakarrean. “Inguru zoragarrietan egiten ditugu ikuskizunak, edozein plazatan edo karpatan egin beharrean”.
Ikuskizun eta kokaleku horiek arreta handiz aukeratzen dituzte. “Jakinda zein talde edo musikari datorren, edo talde horren formatua zein den, ondoen datorkion lekua aukeratzen dugu. Jauregi batean ezin da burrunbara itzela egin; beraz, musika afrikarraren eta jazzaren alde egin ohi dugu. Plazarako, berriz, gauza informalagoak eta animatuagoak ekartzen ditugu, eta publiko zabalago batentzat”. Hortaz, formatu “akustikoagoak” izango dira Lariz eta Tola jauregietan, eta “elektrikoagoak” Gernikako Arbola plazan eta Sortzez Garbiaren elizaren arkupean. Casa Jara jauregia, berriz, mikroantzerkiak egiteko erabiliko dute. “Tola jauregia hasiera-hasieratik erabili izan dugu. Gerora, Lariz jauregiak ere baiezkoa eman zigun; Opus Deirena da. Casa Jara jauregian gaur egun ez da inor bizi, eta gauza txikiak egiteko gela politak ditu”.
Iriartek adierazi duenez, lehen, Argiñetako nekropolian ere egiten zituzten ikuskizunak, baina, duela hiru urte, aztarnak topatu zituzten, eta indusketak egiten dihardute. Dena den, Argiñeta ingurua oso leku interesgarria iruditzen zaio Iriarteri: “Datorren urtetik aurrera, esparrua egokitzen dutenean, baliteke han ere zerbait antolatzea, lehen egiten genuen bezala. Proposamenen eta ikuskizunen formatuen arabera, leku berriak bilatu daitezke, nola ez”.
Kultura, ohitura
Kokalekuen bitxitasuna dela eta, hango eta hemengo artistak liluratuta gelditzen dira herria eta igoko diren oholtza ezagutzen dituztenean. “Ospe handiko artistak dira, leku batetik bestera dabiltzanak, jaialdi erraldoietan, karpa erraldoietan, lautada erraldoietan… eta, hau ikusten dutenean, hain gauza berezia, poztu egiten dira”. Eta ez artistak bakarrik; publikoak ere asko eskertzen du hori. Iriarteren esanetan, horrelako “paraje” batean, belardian eserita eta giro epelarekin, ikuskizuna beste modu batera gozatzen da.
“Hasierako urteetan, jendea lorategiak eta jauregiak ezagutzera etortzen zen, kontzertuak ikustera baino gehiago. Jada, hainbeste urteren ostean, normalizatuago dago kontua”. Izan ere, jauregiak itxita egoten dira urte guztian, eta, hortaz, haiek bisitatzeko ere aukera paregabea ematen du Musikairek. “Horrelako jaialdi bat egiteko, Elorrio bezalako herri bat behar duzu. Hainbeste jauregi, lorategi, kale… oso erosoa da; dena oso gertu daukazu, oso eskura, eta oso atsegina da”.
Kontzertu eskaintza plurala izan ohi da, estilo aldetik askotarikoa. Diru publikoarekin antolatutako jaialdia izanik, saiatzen dira publiko guztiari egokitutako proposamenak eramaten. “Eskaintza oparoa da: reggaea, jazza, flamenkoa, popa, rocka… Askok ez dakite zer ekarriko dugun, eta gero esango dute ea gustatu zaien ala ez. Gazteek eta adinekoek. Hori aberasgarria da”.
Atzerriko taldeak eta Euskal Herrikoak tartekatzen dituzte, bertakoari ere balioa emateko asmoz. “Musikariak kanpotarrak direnez, sarri ematen du aura berezi bat daukatela, baina hemen ere kalitatezko musikariak daude”. Izaki Gardenak, Audience eta The Romanticos taldeak izango dira aurtengo euskal taldeak.
Uztailean, ostiral, larunbat eta igande guztietan emanaldiak egingo dituzte; orotara, hamar kontzertu, bi dantza ikuskizun, zirku antzerkia, mikro antzerkia eta argazki erakusketa. Hemeretzi urteren ostean festibalaren norabidea zein den argi eta garbi dauka Iriartek:”Gure helburua beti izan da kultura ohitura bihurtzea, eta ez gauza puntual bat. Musikairek egunero ziztada kultural bat ematen dio herriari. Eta, gainera, arte eszenikoei dagozkien arlo guztiak jorratzen ahalegintzen gara”.
Asier Arrate Iruskieta
Kalitatea, aniztasuna eta gazteentzako aukera dira Getxoko jazzaldiaren ardatza. Ezaugarri horiek bereizi dute Getxokoa beste jaialdi batzuetatik, eta, 40 urteren ostean, bere tokia egitea lortu du bai jazzaldien artean, baita Getxon ere.
Azken urteetako bideari jarraituz, izen handiko talde eta musikariak arituko dira aurtengo jazzaldian: Jorge Pardo, Uri Caine, Hermeto Pascoal eta Dee Dee Bridgewater, besteak beste. Horiekin batera arituko dira talde lehiaketako finalistak. Guztira, hamar kontzertu bost egunetan.
Iñaki Saitua jazzaldiko zuzendariak azaldu du jaialdiaren helburua dela izen handiek eta talde berriek agertokia partekatzea, nahiz eta aitortu duen beti ez dela erraza izaten. Talde lehiaketa da Getxoko jaialdian berezitasunetako bat. Aurten, Europako hainbat herrialdetako 70 talde aurkeztu dira lehiaketara, eta horietako bost arituko dira jazzaldiko agertoki nagusian.
Beste berezitasuna Hirugarren Milurtekoa atala da: euskal musikarientzako eta atzerrikoentzako agertokia. “Horrekin aniztasuna eskaintzea dugu helburu, bai musikaren aldetik bai jatorriaren aldetik”, adierazi du Saituak.
Jaialdiaren 40. urteurrenean umeek ere izango dute lekua. Lehen aldiz haurrentzako bi ikuskizun antolatu dituzte zapatu eta domeka eguerdirako. Saituak azaldu duenez, jazz kontzertuak dira, baina umeentzat. “Espero dugu horrekin umeak jazzaren munduan murgiltzea”.
Egitaraua biribiltzeko hiru gauetan jam session-ak egingo dituzte Algortako The Pipers Irish pubean. Gauerdian hasiko dira, eta nahi duenak agertokira igotzeko aukera izango du dagoen taldearekin batera inprobisatzera. Ekintza denen helburua jazz musika “herrira zabaltzea” dela azaldu du Saituak.
Hori guztia jaialdiaren 40. urteurrenean. Urtemuga, ordea, ez dute baliatuko jaialdi bereziagoa egiteko. Alderantziz, Saituaren esanetan, urtero saiatzen dira jazzaldia berezia egiten. “Ikusleei eskaintzen diegun musika berezia izatea da garrantzitsua”.
Nerea Bedialauneta Alkorta
Olinpiar Jokoak Rio de Janeiron jokatuko badira ere, milaka ahots batuko dituen World Choir Games abesbatzen olinpiadak Errusiako Sotxi hirian jokatuko dira uztailaren 6tik 16ra. Mundu osoko abesbatza ez profesionalek lehiatzen dute nazioarteko txapelketarik ezagunenean, eta horien artean izango da Gernika-Lumoko Gaudeamus Korala, Ondarroako Unanue Kamara Koraleko hainbat lagunekin batera. Busturialdeko eta Lea-Artibaikoek iaz Zumarragako Antigua Abesbatza Lehiaketa irabazi eta Torreviejako (Alacant) Nazioarteko Polifonia eta Habanera lehiaketako saria lortu zuten, eta, horri esker, olinpiadetan parte hartzeko sailkatu ziren.
Hilabete luzeak daramatzate olinpiadetarako prestatzen, eta entseguetan egindako ahalegina txapelketan bistaratzeko aukera izango dute parte hartuko duten hiru kategorietan: polifonian, a capella folklorean eta folklore eszenikoan.
Kategoria bakoitzean, gehienez jota, 20 minutu izango dituzte, eta, hala, XXI. mendean idatzitako hamabi kantaz osaturiko errepertorioa prestatu dute, launa kanta kategoria bakoitzerako.
Olinpiadetara begira, oro har, interpretatzeko “oso zailak” diren partiturak aukeratu dituzte. Gehienak euskal idazleek eta musikariek egindako obrak dira, eta tartean, Gaudeamus koralarentzako propio idatzitako hiru obra aukeratu dituzte: Rügen eragiketa, Dona nobis pacem eta Ikimilikiliklik. Rügen eragiketa eta Dona nobis pacem, esaterako, Gernikako bonbardaketaren 75. urteurren jaian abesteko konposatu zituen Albert Alcarazek.
Euskal erromeriako kantak
Kantu sortari dagokionez, jatorri atzerritarra duen kantu bat aukeratu behar izan dute, nahitaez. “Polifoniako zatian kantuetako bat, gutxienez, atzerriko hizkuntza batean abestu behar genuen, eta gure kasuan, The typewriter aukeratu dugu”, azaldu diote HITZAri Julia Foruriak eta Estibalitz Arrizabalagak, Gaudeamus eta Unanue abesbatzetako zuzendariak hurrenez hurren.
Txapelketa uztailaren 8an eta 9an lehiatuko dute. Hilaren 8an, folklore eszenikoa kategoriako lehian ariko dira, eta hilaren 9an, ostera, a capella folklorea eta polifonia kategorietan parte hartuko dute.
Folklore eszenikoan euskal erromerietako hainbat kantu ezagun abestu eta dantzatuko dituzte, eta folklore kategoriarako, ostera, euskal folklorean errotuta dauden beste hainbat kanta prestatu dituzte.
Euskal nortasuna, jatorria, izaera eta erromeria bateratu nahi izan dituzte folklore eszenikoari dagokion alorrean, eta ordu laurdenean, geratu barik, dantzan eta abesten ariko dira. “Gure folklorearen izaera adierazten saiatuko gara. Horretarako hitzak dituzten euskal dantzak aukeratu ditugu. Lan handia egin dugu. Guk geuk berez euskal dantzarik jakin ez arren, guk dantzatuko dugu ikuskizunean. Asko kostatu zaigu ikuskizuna antolatzea, baina oso gustura geratu gara emaitzagaz”.
Abestiak ondo gozatzeaz gain, interpretazio aldetik ikuslearengana ahalik eta gehien ailegatzen saiatu dira. Gaudeamusekoek nabarmendu dutenez, espresioa lantzen berebiziko ahalegina egin dute. “Abesten ari garenean sentitzen dugun emozio hori ikusleari ahalik eta hurbilen sentiaraztea izan da gure erronkarik handiena. Kanta bat ondo entonatuta eta finduta abestu dezakezu, baina entzulearengana ez bazara ailegatzen, ez duzu ezer transmititzen”.
Esperientzia handikoak
Aurtengoa ez da Gaudeamusek olinpiadetan parte hartuko duen lehendabiziko aldia. Aurretik beste lau olinpiadatan parte hartu du taldeak, eta oso emaitza onak lortu ditu. Julia Foruriak zuzenduriko taldeak, guztira, bi urrezko domina eta zilarrezko domina bat lortu zituen, hain zuzen ere. 2008an Graz-en (Austrian) lehiatutako olinpiadetan: Europa mailako lehen postuan amaitu zuten, eta mundu mailan, hirugarren geratu ziren.
Oraingoan, gainera, Ondarroako Unanue Kamara Koraleko hamahiru kidek Gaudeamusekin batera biziko dute olinpiada batean parte hartzeko esperientzia, estreinako. Damen kantak ikuskizuna batera egitea erabaki zuten bi abesbatzek duela bi urte, eta esperientziagaz pozik geratu ostean, errepikatzea erabaki dute. “Guretzako esperientzia oso polita eta aberasgarria izaten ari da. 25 urte bete ditu abesbatzak, eta urteurreneko opari ederra iruditzen zaigu nazioarteko txapelketa entzutetsu batean parte hartzeko aukera izatea. Gaudeamusek olinpiadetara joatea erabaki zuenean, Julia Foruria zuzendariak eurekin batera parte hartzeko gonbidapena egin zigun, eta, asko pentsatu barik, baietz esan genion. Guretzako ohore handia da eurekin batera joatea”, adierazi du Estibalitz Arrizabalaga zuzendari ondarrutarrak.
Musikari, koreografo eta abesbatza bietako 58 lagunek osatutako espedizioa astelehenean abiatuko da Errusia aldera, baina joan aurretik, prestatu duten ikuskizuna Gernika-Lumon ikusteko aukera egongo da.
Gaur, 21:00etan, datorren astean Sotxin interpretatuko duten errepertorioa eskainiko dute Jai Alai pilotalekuan. Lehen kontzertua Ondarroan eman zuten, eta pozik geratu ziren emaitzagaz. “300 entzule inguru batu ziren Zaldupe ikastetxeko jolastokian, eta asko, gainera, gu ikustera lehendabiziko aldiz etorri ziren. Ikusleak oso gustura ikusi genituen, ikuskizunak ondo irten zuen, eta beraz, olinpiadetako esperientzia bizitzeko oso motibatuta gaude”, dio Arrizabalagak.
Natalia Salazar Orbe
Denetariko artista bitxiek astinduko dituzte Bilboko kaleak astelehenetik aurrera. Astindu horiek arren, denbora eten egingo da oinezkoentzat: aho zabalik utziko dituzte grabitatearen legeak hausten dituzten itxurak egiten dituzten ikuskizunek, edo Areatza erdian jarritako igerileku batera lau metroko altueratik salto egiten duen artistaren trebeziak. Kalealdia, Kaleko Antzerki eta Arteen Jaialdia, abiatuko da astelehenean. Kaleko arte eszenikoetan erreferente diren Euskal Herriko eta nazioarteko 28 konpainiaren eskutik, 56 ikuskizun taularatuko dituzte uztailaren 2ra bitartean.
Zirku ikusgarri batek inauguratuko du hamazazpigarren Kalealdia. Lurrak ikuskizunak euskal kulturan sustraitutako zirku garaikidearen erakustaldia egingo du Arriaga plazan. Bere dimentsioa, tipologia eta konplexutasun teknikoa direla eta, euskal eszena garaikidean aurrekaririk ez duen ikuskizuna eskainiko du agertoki berezi horrek.
Kalealdiak berak eta Gasteizko Kalearte jaialdiak ekoiztu dute. Formatu handiko ekoizpen lana da, muntaketa teknikoari eta, batez ere, ikuskizunean parte hartzen duen profesionalen kopuruari erreparatuta.
Bost antzezle ditu protagonista: Ortzi Akosta, Izaskun Agirresarobe, Gaizka Chamizo, Marc Muñoz eta Nuria Puig. Akosta kirolari trebea da. Lau aldiz izan da Espainiako txapelduna uztaietan. Eta, artista gisa, 1.500 emanaldi baino gehiago egin ditu Cirque du Soleil konpainiarekin. Akrobazia du espezialitate Chamizok. Baina antzezlea, pailazoa eta clown-a ere bada. Agirresarobe mundakarra ere zirku artista da. Lurrak da bost artistok talde gisa egiten duten lehen lana. Muñoz eta Puig elkarrekin aritu ohi dira, eta baskula ikuskizuna eskainiko dute, besteekin batera, oholtza gainean.
Musikak ere protagonismo handia hartuko du. Mikel Hernandez Urrutia eta Anai Gambra txalapartari nafarren ttakunek josiko dute ikuskizuna. Doinuez haragoko saioak eskainiko dituzte. Izan ere, musikariak ere antzezle lanetan jarri ditu Adrian Schvarzestein zuzendariak.
Trikiti doinuak Unai Laso santurtziarrak jarriko ditu. Haren herrikide Roberto Castrok, bestalde, denetariko tresnak baliatuko ditu: alboka, gaita bizkaitarra eta galiziarra, zenbait txirula, harmonika, ukelelea, gitarra eta mandolina, panderoa, kanabera eta tarrañuelak. Ikuskizun horretarako propio sortutako doinuak joko dituzte musikari horiek.
Bost artista eta lau musikari jarriko dituzte oholtza gainean, beraz. Oreka jokoak, soka ariketak eta baskulan prestatutako jauziak izango dituzte betebehar ikuslea harrapatuko duen saioan.
Hasiera ikusgarria dakar Kalealdiak. Baina hasiera besterik ez da izango hori. Kaleko antzerkia, musika ibiltaria, clown-ak, kabareta, dantza eta aireko akrobaziak eskainiko dituzte Areatzako, Plaza Barriko eta Arriagako plazetako agertokietan eta Casilda Iturrizar parkean jaialdiak iraungo duen egunetan. Aurten ere, zirkuko karpa handia jarriko dute parke horretan. Bertan zabalik egongo diren beste bost agertokiekin batera, hiriko berdegune hori aire zabaleko agertoki gisa finkatuko dute: 56 ikuskizunetako asko eta askoren agertokia izango da.
Aukera paregabea ematen du kokaleku horrek era horretako ekitaldiak antolatzeko, hala azaldu dute antolatzaileek. Leku zabala izateaz gain, oinezkoentzako gunea ere bada eta.
Estreinaldiak
Hainbat ikuskizun estreinakoz ikusi ahalko dira Bilbon. Belgikako Pol & Fredi konpainiaren Le cirque democratique de la Belgique lana da horien artean azpimarragarriena. Demokraziaren mugei buruzko umorezko antzezlan horretan, gehiengoaren diktadurarako joera izango dute aztergai. Kabaret bat antzeztuko dute Areatzan. Ikuskizun bitxiak eskainiko dituzte; besteak beste, eskirako erabiltzen diren botak baliatuta, klake saio bat interpretatuko dute. Horrez gain, ikusmin handia sorraraziko du lau metroko altueratik igerileku batera egingo duten jauziak.
Zazpikaleak eta Bilboko gauak izango dira ikuskizun deigarrienak bereganatuko dituzten leku eta tarteak. Han estreinatuko du L’effet escargot lana Frantziako Kadavreski konpainiak. Poesiaz betetako zirku ikuskizun bat eramango dute Areatzako kaira. Protagonistek itxura trauskila dute lehen begiradan. Hala ere, ikusleak aho zabalik uzteko moduko abileziak erakutsiko dituzte lanean hasitakoan. Trebeziaz betetako eskujoko saioak, akrobaziak, oreka lanak eta aireko uhal ikuskizunak dauzkate prest.
Ikuskizun gehienak doakoak izango badira ere —karpa barrukoak ordaindu egin behar dira—, kalitate handiko konpainia eta artistek egingo dute bat Kalealdian. Andaluziako Marco Vargas & Chloe Bruleren Me va gustando dantza saioak, esaterako, hainbat sari jaso ditu. Bertan ari diren lau artistak erabateko kontrasteetan murgiltzen dira hitzaren, musikaren eta dantzaren bitartez. Elementu bat dute komun: flamenkoa. Arriaga antzokiaren ondoan taularatuko dute, uztailaren 2an.
Egun horretan iritsiko da ikusmin handienetakoa sortu duen saioa ere, nazioartean ospe handikoa: Cirque Rouagesek Sodade ikuskizuna aurkeztuko du. Zirkuko ikuskizunik onenaren saria irabazi berri du Valladolideko (Espainia) Nazioarteko Kaleko Antzerki Jaialdian. Hamar artistak osatzen dute taldea. Zirkua, mugimendua, musika eta antzerki mekaniko eta poetikoa baliatzen dute komunikatzeko. Akrobatek, funanbulistek eta trapezistek, bi gurpilek eta soka batek osatutako egitura handi batean euren trebeziak erakutsiko dizkiete bertaratzen diren ikusleei.
Eskujokoak, akrobaziak eta bestelako trebetasun harrigarriak taularatuko dituzten artisten ondoan, ikuskizun bitxiagoak egingo dituzten beste batzuk ere izango dira. Hainbat diziplina nahastuta, saio berritzaileak sortu dituzte.
Casilda Iturrizar parkea izango da era horretako bi ikuskizunen agerlekua. Horietako bat Le Siffleurrek eskainiko du. Txistu jotzailea da bera. Poltsikoko orkestra filarmoniko batek lagunduta, Schubert eta halako musikari klasikoen kantak interpretatuko ditu txistu eginda. Bake gunea eskainiko die ikus-entzule guztiei poesia laino baten aterpean.
Publikoa protagonista bilakatuko da, bestalde, Mysterieuses Coiffuresen Con ternura… una historia de flores ikuskizunean. Hala nahi duten ikusleen ilean, lorez osatutako ile bildu ikusgarriak egingo dizkiete.
Suitzatik iritsitako Nicole & Martin ipuin kontalariak parkeko karpan ariko dira. Grimm anaien lau ipuin ezagun taularatuko dituzte. Gaztelerazko saioa izango da. Euren bi seme-alabekin munduan zehar ibiliz karabanan bizi diren zirkuko bi artista dira ipuin kontalariok. Haien ikuskizunek, betiko ipuinetatik ateratako antzerkirik kutunena eta akrobazia saio ikusgarriak, zuzeneko musika, umorea eta magia uztartzen dituzte.
Euskal ordezkariak
Lurrak ekoizpenaz gain, Euskal Herriko ordezkaritza zabala izango da, aurten ere, Kalealdian. Hainbat taldek aurkeztuko dituzte euren azken lanak: Kukai Dantza eta Tanttaka Teatroa, Malas Compañias, Marie De Jongh, Pez Limbo eta Markeliñe konpainiek, Garazi Pascualek eta Ivan Gonzalezek, hain zuzen. Dantza, zirkua, kaleko antzerkia eta clown diziplinak uztartzen dituzten proposamenak taularatuko dituzte.
Familia giroan gozatzeko moduko saioak prestatu dituzte uztailaren 1 eta 2ko goizetarako. Familia osoarentzako antzerkia, musika, zirkua eta clown ikuskizunak interpretatuko dituzte. Malas Compañias eta Cafe de las Artes Teatrok hartuko dute ardura hori.
Bestalde, umeentzako zirku tailerrak egingo dituzte, Areatzan, asteartetik ostegunera. 4 eta 12 urte arteko umeek gorputzeko lanarekin lotutako oro landuko dute: disoziazioa, erritmoa eta mugimenduaren hastapena. Helburua ondo pasatzea eta arte diziplina horretara beste modu batean hurbiltzen laguntzea da.
Saioetara propio bertaratutako ikusleak eta Bilbon zehar ostera bat egiten ari diren asko eta asko erakarriko dituzte bateko eta besteko eskaintzek. Ikuskizuna hastera doa.
Informazio gehiago bildu nahi izanez gero, bisitatu webgune hau:
www.bilbokokalealdia.eus
Asier Arrate Iruskieta
Gaztedi dantzari taldea 1951. urtean sortu zuten, Santutxun, eta, ordutik, auzoaren erreferente eta bertako ospakizunen ezinbesteko parte da. 65 urte horietan santutxuar asko pasatu dira taldetik, eta horiek guztiak omendu nahi d…
Aitziber Laskibar Lizarribar
Argia, musika, antzerkia, dantza, multimedia proiekzioak eta su festa. Bilboko Gau Zurian kolorea izango da nagusi bihar; hiriaren sorrera ospatzeko gau handian. Duela 716 urte sortu zenetik, hiribilduaren erdigunea zehazte…
Xabier Amurizak plazak utzi ditu, baina plazek ez dute Amuriza utzi nahi. Erretiroa hartzeko erabakiaren berri izan, eta Durangoko Bertso Eskolak esker ona azaldu nahi dio. Horretarako, Etxanoko bertsolaria protagonista izango duen ekitaldi sorta bat …
