Manerak

Alicia gabatxo batekin ari da ateratzen, bazenekien?”, esan zion Marcelak Viridianari. Txutxu-mutxuak, berez, niri bost; bueno, axolagabekeria baino gehiago pereza ematen didate, galbana. Betidanik. Baina oraingoan ezin gabatxo hitzari ez entzunarena egin.

Ez dakit zenbatetan entzun dudan hitz hori, latinoek erabilita, Kaliforniara heldu nintzenetik: mila eta zortziehun aldiz bai. Harrituta nengoen frantziarrek AEBetako Mendebaldera egindako migrazio masibo horrekin; ez nuen ezagutzen. Izatez, Euskal Herriko taberna-hiztegian ezaguna da definizioa: “Gabatxo: iz. Euskal herritarrek eta espainiarrek frantziarrak izendatzeko darabilten modu informala”. Eta orduan egin nuen galdera: “Zergatik daude horrenbeste frantziar hemen?”. “Zer frantziar eta zer demonio? —erantzun zidaten— Estatubatuarrei esaten diegu guk gabatxo“. Órale!

Graziosoa da anekdota, neure kolkorako bai behintzat, hilabete bi baineramatzan frantziarren balizko migrazio jendetsu horren azalpena bilatzen. Izan zitekeen XIX. mendeko urre sukarraren eragina; amerikarrez gain txinatarrez eta frantziarrez, batik bat, bete baitzen zonalde hau. Edo, akaso, azalpena gertukoagoa zen: zelan Ipar Euskal Herriko lagun asko etorri ziren hona artzain lanetan, bada, hurbiltasunagatik-edo…

Kontuak kontu, ez nengoen ni hain desbideratua estatubatuarrak eta frantziarrak nahastuz. Parisen bizi izan zen lagun batek badu anekdota bat: errusiar jatorriko emakume batek autobus gidariari atzeko atea zabaltzeko eskatu zion, gabatxo-ek behar duten lubrifikatzailerik barik: “Ouvrez la porte d’arrière“. Sekulakoak bota omen zizkion gidariak, horiek ez zirela inori ezer eskatzeko moduak, eta abar.

Argi dago labaingarri gabe min ematen dietela hitzek gabatxo-ei. Denei, gainera. AEBetan ere bai, azukre eta eztietan galtzen baitira supermerkatuko dendariak kobratu aurretik eta unibertsitateko idazkariak paper kontuekin lagunduko ez dizutela esan aurretik. Kulturala da. Baina nago gauzak diren moduan esatearren beldur direlako dela. Aurrekoan irakasle bati mesede bat eskatu nion, eta erantzuna ekidin zuen. Egun batzuetara galdera bera egin nion, eta… gaur arte. Ondo moldatzen gara, baina fabore eskaera, zelanbait, gardena da bere belarri itsuentzat. Agidanez, ezetza emateko lubrifikatzailerik ez dute asmatu gabatxo-ek oraindik.

Cliona Murphy du izena unibertsitateko lankide irlandar batek, eta bere etxean antolatu zuen afaria, campusetik kanpo ere irakasleak batzeko. Afari ederra eta gau polita izan genuen. Hurrengo astean bere bulegora joan nintzen eskerrak emateko, eta “alright” esan zidan. “Bale”. Hori bakarrik. Mermelada gabe. Ze gozamena!