Ainhoa Larrabe Arnaiz

Agintaldi erdia joan zaio Juan Mari Aburtori (Bilbo, 1961) Bizkaiko hiriburuko alkatearen zereginetan. 2015eko uztailaren 13an izendatu zuten alkate, eta oraindik ere egiteko gauza asko dituela dio. Legegintzaldia bukatu aurretik onartuko dute Bilbok datozen bi hamarkadetan hartuko duen itxura, Hiri Antolamenduko Plan Orokorra onartzen dutenean. Kalean gentrifikazioaren eta pisu turistikoen eztabaidak bolo-bolo dabiltzan arren, lasaitasunez heldu dio gaiari alkateak: “Hiritarrentzako Bilbo egiten ari gara”.

Behin baino gehiagotan esan duzu Bilbok ez duela gentrifikazio arazorik. Baina auzokideek, ordea, nabari dutela diote. Zein da zure iritzia?

Guk uste dugu, oraingoz, Bilbok ez duela gentrifikazio arazorik. Bilboko parte zaharrak bere nortasuna mantentzen du, eta hori, guretzat eta oro har hiriarentzat, oso garrantzitsua da; horregatik ari gara hura babesteko plangintza estrategikoa garatzen Bilboko Udalean. Badakigu etxe turistikoen gaia kalean dagoela, baina horrek ez du esan nahi gentrifikazio arazoa dugunik, ez Bilbo Zaharrean, ezta hiriguneko beste eremuetan ere.

Etxe turistikoen gaia aipatu duzu. Zertan da horiek arautzeko udal ordenantza?

Aldez aurretik ere bageneuzkan neurriak hartuta, baina ordenantza berritu dugu orain. Bilbon, lehen solairuan soilik egon daitezke etxe turistikoak. Eudel eta Jaurlaritzarekin ere hitzarmena sinatu dugu, zeren, Jaurlaritzak erregistro bat egina badu ere eta hiriburuan dauden etxeak bertan azaldu behar badira ere, udalaren araudia ere bete behar dute. Eta, udalaren araudiaren arabera, lehen solairuetan ez dauden etxe turistikoak itxi egin behar dira. Parte zaharrean neurri bereziak hartu ditugu, auzoa babesteko eta gentrifikazioa saihesteko.

Zeintzuk?

Atari bakoitzean etxe bakarra egon daiteke orain. Hiriburuko gainontzeko eremuetan lau egon daitezke, betiere lehen solairuan baldin badaude, baina parte zaharrean bakarra egon daiteke atariko. Uste dut nahikoa neurri zorrotzak direla, eta gainontzeko hirietan ez dituztela halako neurriak hartu. Gainera, esango nuke alderdi politiko guztiak nahiko ados egon garela neurriekin.

Agerikoa da Zazpikaleetako merkataritza aldatzen ari dela, denda txiki ugari itxi baitituzte. Ez al dio gentrifikazio prozesuari erantzuten?

Merkataritza aldatzen ari da, bai. Baina uste dut ohiturak ere aldatzen ari direla. Nire semeek, adibidez, ez dute nik bezala erosten: ni tradizionalagoa naiz, eta gustatzen zait betiko dendetara joatea. Zazpikaleetako La Palma zapata denda itxita ikusteak sekulako pena ematen dit. Ni ere bat nator aldaketak atzematen diren ideia horrekin, baina prozesua ez da parte zaharrera mugatzen, baizik eta hirigune guztira, egoera aldatzen ari delako. Guk zer egin dezakegu horretan guztian? Bada, hirigintza plangintzetan merkataritza babesteko neurriak hartu.

Nola?

Gu udaletxera sartu ginenean, ostalaritza saturazioa zegoen hainbat tokitan, eta hori mugatzeko neurriak hartu genituen: Abandon eta parte zaharrean taberna gehiago zabaldu ez daitezen neurriak hartu ditugu, auzokideekin eta dendariekin elkarlanean. Gu merkataritza babesten saiatzen gara. Kontuan hartu behar da turista gehiago dagoela eta dendariek ere ikusi behar dutela horri nola aurre egin: beraiek ere egokitu egin behar dira. Nik behin eta berriz errepikatzen dut guk eraiki nahi dugun Bilbok hiritarren hiria izan behar duela. Hori da gure lehentasuna. Edonola ere, gaur egun, nazioarteko irudia du hiriburuak, eta hori baliatu egin behar da. Begirada bikoitza izan behar dugu.

Bilbo postal bihurtzen ari dela salatu dute hainbat eragilek. Uste duzu erdigunearen eta auzoen arteko ezberdintasun handia dagoela?

Ez nuke sekula ukatuko Abandoibarrak izan duen aldaketa guztia, hori azpimarratu nahi dut: nolako egoeran zegoen itsadarra eta nola dagoen orain. Baina, era berean, ukaezina da Otxarkoagan, Deustuan, San Ignazion eta beste hainbat auzotan izan den aldaketa. Gure asmoa ez da bi abiadurako Bilbo egitea. Baina gauzak ezin daitezke bi edo lau urtetan aldatu. Uste dut bilbotar guztiok baloratu behar dugula hiribuaren eraldaketa prozesua eta gaur egungo bizi kalitatea. Bi abiadurako Bilbori buruzko eztabaidak dauden arren, guk egiten ditugun inkesten arabera, auzokideak pozik daude hiriarekin eta beraien auzoan dagoen bizi kalitatearekin. Hiritarrei galdetu diegu ea zer aldatuko luketen, eta %56k erantzun digute ez dela ezer aldatu behar. Kopuru handia da. Edonola ere, alkate gisa, ez nago ados horrekin, gauza asko aldatu behar direlako Bilboren eraldaketa prozesua bazter guztietara irits dadin.

Orekatuta dago orduan?

Ezin da ukatu egoera ezberdinak dituzten auzoak ditugula, baina esango nuke auzo guztietan bizi kalitatea hobetu dela eta izugarrizko oreka dagoela. Nahiz eta gizarte ezberdintasunak izan, nahikoa kohesio dugu bilbotarren artean, eta gizarte kohesioa da gure helburu nagusia. Norabide horretan, argi izan behar dugu hirigintza ez dela neutroa eta planifikazioak ondorio zuzenak dituela. Oraingo Hiri Antolamenduko Plan Orokorrean [HAPO] ere horretan gabiltza, datozen hogei urteko Bilbo nolakoa izango den zehazten. Horregatik diot hiritarren beharrak jarri behar ditugula zentroan.

Baina Mallonako auzokideek, adibidez, protesta egin berri dute auzoko egoera salatzeko.

Bilbo ez dugu orain egin, eta, orain egingo bagenu, ez genuke egingo Peñascalekin, Altamirarekin, Otxarkoagarekin… Baina ezin dugu hori dena bota eta hiri berri bat eraiki. Badakigu zer arazo ditugun, eta, ziur aski, horien artean garrantzitsuena auzoen irisgarritasuna da; mendi magaletan ditugun auzo horienak guztienak, alegia. Edonola ere, ezin dugu aurten edo datorren urtean behar diren igogailu guztiak jarri. Igogailuen plan berri bat egiten ari gara orain.

Nolako harremana duzue hiriburuko auzo elkarteekin?

Ezin da orokortu, auzo elkarte asko baitaude, eta, gero, federazioa dago. Federazioarekin harreman ona izan nahiko genuke, baina horrek ez du esan nahi iritzi guztiekin ados gaudenik. Hori bai, auzo elkarteek eta federazioak argi izan behar dute zein den beraien ordezkaritza, bazkideena soilik dutelako. Guretzat beraien iritzia oso garrantzitsua da, eta parte-hartze prozesuak oinarrizkoak dira guretzat. HAPOaren zehaztapen fasean, adibidez, 1.500 herritarren ekarpenak jaso ditugu.

Hain zuzen, parte-hartze prozesu horiek salatu ditu federazioak. Azaldu dutenez, ez dira iritziak aintzat hartzen. Hala da?

Auzo elkarteekin beste arazo bat izan dugu Barrutietako Kontseiluen parte hartzeari dagokionez. Beraiek boto eskubidea izatea eskatu dute, baina guk ezetz esan diegu; izan ere, gauza bat da parte hartzea, eta beste bat erabakitzea, banatu egin behar dira. Hiritarrak kexatzera norengana joaten dira? Guregana etortzen dira, ordezkariongana. Auzo elkarteek oso ondo ezagutzen dituzte beraien auzoak eta horietan dauden arazoak, horregatik diogu eskuz esku lan egin behar dugula.

1.400 etxebizitza eraikitzea proposatu duzue HAPOn. Zertan oinarritu zarete?

Batzuen ustez, etxebizitza gehiegi eraikitzea proposatu da, baina, gure ustez, oso garrantzitsua da Bilbok populazioa gehitzea. Azken urteetan mantendu egin dugu biztanleria kopurua, eta hazi egin nahi dugu orain. Horretarako, unibertsitate hiri bihurtu nahi dugu Bilbo. DigiPen teknologia unibertsitateak, adibidez, egoitza izango du Zorrotzaurren datorren urtean. Horrek esan nahi du beste unibertsitate bat egongo dela. Deustuko unibertsitateak ere medikuntza fakultate berria egingo du, eta EHUko mendikuntzakoek ere unibertsitate berria dute Basurtun. Mondragon Unibertsitatearekin ere harremanetan gaude. Hori egiteko gai bagara, populazioa irabaziko dugu.

Gazte mugimenduak eta okupazio mugimenduak, ordea, zuen jarduna salatu du.

Argi eta grabi diot: okupazioaren aurka nago, eta baita okupazioaren mugimuenduaren aurka ere. Horrek ez du esan nahi autogestioaren aurka nagoenik; alderantziz, nahiko nuke bultzatu. Nik uste dut gazteek eremuak behar dituztela, eta guk espazio horiek babestu behar ditugula. Baina, horretarako, akordioak erdietsi behar ditugu. Deustuko gaztetxearekin, adibidez, akordioa genuen. Baina akordioa betetzen ez bada eta arazoak sortzen badira, esku hartu behar da. Karmelakoekin ere aspalditik ari gara harremanetan. Hiru solairuko eraikina du Karmelak, eta gure asmoa da soilairu bakarra erabiltzea. Hitzarmen bat egin nahi dugu horretarako, baina oso zaila izaten ari da. Zorrotzan, adibidez, frontoia berritu genuen, eta haren azpian eremu oso egokia sortu zen. Espazioa aprobetxatzeko akordioa egin dugu Jai Batzordearekin eta Gure Lurra elkartekoekin. Berdin Errekalden: Belategi enparantzako lokala Errekalde Berriz elkarteak kudeatzen du. Argi diot: ni autogestioaren alde nago, baina ez okupazioaren alde.

Ze iritzi duzu Bilboko portuan errefuxiatuak sartu ez daitezen eraiki duten hormari buruz?

Argi utzi nahi dut aspalditik ibili naizela elkarte ezberdinekin errefuxiatuen gaia lantzen, eta hirian prest gaudela errefuxiatuek dituzten beharrei erantzuteko. Hori esanda, argi eduki behar dugu aireportuak eta portuak oso esparru bereziak direla segurtasunari dagokionez. Gu aireportu batera goazenean badakigu zenbat neurri ditugun bertara sartzeko, eta portuan segurtasuna hobetzeko erabaki dute horma hori egitea. Hori kenduta, argi dugu hiri bezala errefuxiatuei zerbitzuak eman behar dizkiegula.