N. S. O.

Indarra baliatuta bere borondatea inposatu nahi duen pertsonaia da On Cristobal. Askatasuna maite duen sorgina aurkituko du aurrez aurre. Horixe du abiapuntu La bruja y Don Cristobal lanak. Titeres Desde Abajo konpainiak sortu zuen. Duela urtebete, obra Madrilen taularatzen ari zirela, geldiarazi egin zuen ekitaldia Poliziak, eta berau gauzatzen ari ziren bi titiriteroak atxilotu zituen. Alfonso Lazaro da horietako bat (Almeria, Espainia, 1986). Azaroaren 11n antzeztuko dute zentsuratutako lana Bilboko jaialdian.

Zein esanahi hartuko du zentsuratua izan zen lan horrek jaialdian?

Lan hau oso polemikoa izan zen. Zentsuratu egin zuten. Izan ere, autoak zioen berriz antzeztuz gero agindua hautsiko genuela eta espetxeratu egin gintzaketela. Urtebetez ezin izan dugunez antzeztu, antolatzaileek jaialdira joan gintezen nahi zuten; zigorra ere jasan duenez, gaur egun zentsura erreala izan duen lana izan delako.

Nola bizi zenuten zurrunbilo hura guztia, bost eguneko kartzelaldia barne?

Ezusteko handia izan zen. Ez genuen espero horrelakorik. Harrituta geunden. Batetik, antzezlana eten zigutelako ekitaldiaren erdian. Ostean etorri ziren atxiloketa eta behin-behineko espetxealdia pentsa dezakezu zer-nolakoak izango ziren. Une gogorrak izan ziren ingurukoentzat ere. Ezustekoa izan zen. Ezagutu izan ditugu atxiloketa arbitrarioak mobilizazio politikoen edo protesten eremuan, baina antzezlan batean, hiri bateko festen erdian, ez gaude horrelakoak ikustera ohituta. Ezustean harrapatu gintuen.

Gizartearen babesik sumatu duzue prozesu osoan?

Gure kasuan bai: babes soziala handia izan da. Hainbat mobilizazio egin dituzte, estatuan bertan eta handik kanpo. Beste herri eta estatu batzuetako komunikabideek jaso zuten gertatutakoa. Mehatxuak ere izan ditugu, ordea. Hala ere, kontu negatiboak alde batera utzi ditugu, aurrera egin ahal izateko. Atzera begiratuta, gauza positiboekin soilik geratu gara.

Zein da zuen egoera penala gaur egun?

Terrorismoa goratzearen delitua artxibatu egin zuten. Gorrotoa sustatzearenari dagokionez, behin-behinean artxibatu dute. Badakigu ez dutela irekiko berriro. Izan ere, froga gehiago egon beharko lirateke. Kasu honetan, ez dago horrelakorik. Antzezlana grabatuta dago, Interneten dago, streaming bidez eman zen…. Alegia, ez dago beste daturik. Beraz, ez dugu ulertzen zergatik behin-behinean artxibatu duten.

Bilbon antzeztuko duzuen lanak istorio bera du, baina muntatze guztia berriz egin behar izan duzue kendu egin zizkizuetelako atrezzoa eta bestelakoak. Zein azalpen dago horretarako?

Txotxongilo batzuk eta atrezzorako material zenbait kendu ziguten. Berriz egin behar izan ditugu kendu zizkiguten elementuak eta txotxongiloak. Hala ere, gehiena bagenuen. Oraintsu itzuli dizkiote auzitegiek gure abokatuari, eta bere bulegoan ditu. Orain gure esku daude, beraz.

XXI. mendean era horretako egoera bat gertatzeari zer deritzozue?

Esango nuke era honetako egoerak historia osoan zehar gertatu direla. Beraz, ez dituzte etengo XXI. mendean egoteagatik. Errealitatea ez da aldatu horrenbeste XX. mendetik XXI.era. Kontuan izan behar da parlamentu sistema bera dela, baita erabakiak hartzeko moduak eta botere legegilea ere. Begiratu zer-nolako pertsonaiak dauden politika munduan. Errepresio sistemak XX. mendean funtzionatzen zuen bezala funtzionatzen du gaur egun ere. Nabari da intrantsigentzia handiagoa, hori egia da. Zenbait gauza zigortzen ari dira, edo prozedurak zabaltzen dituzte: Twitterreko txioengatik etorri zen Armiarma operazioa, eta txotxongiloen antzezlan bat ekitaldi erdian geldiaraztea. Lehenago pentsaezinak ziren kontuak dira. Dena den, lehenago ere hainbat artista zigortu dituzte euren kantu hitzengatik: Kortatu, Soziedad Alkoholika… Era horretakoak lehen ere gertatzen ziren. Orain esan daiteke babes penal handiagoa dutela. Lehenago prozedurak zabaltzen zizkieten, baina gehienak absolbitu egiten zituzten, eta artxibatu egiten ziren kausak. Orain, zigorrak moldatu dituzte. Hala ere, ez dut uste errepresio mailan horrenbesteko aldaketarik egon denik.

Hala ere, transmititu nahi dutena da adierazpen eta bestelako eskubideak nagusi direla. Hala dela uste duzu?

Ideia horiek transmititu nahi dituzte bizirik irauteko beharrezkoak direlako. Ezin dituzte alor negatiboak zabaldu. Sistema politikoa oinarrizko eskubideen defentsa gisa erakutsi behar dute. Hala ere, diskurtso aldaketa besterik ez da, muina ez da aldatu.

Zer garrantzi dute Zentsura At moduko jaialdiek?

Garrantzitsuak dira, aurrera egiten laguntzen dutelako, eta aurre egiten diete jazarpen eta sententzia horiei. Erreprimitu duten jendeari lekua egiten diote, eta segurtasun, babes eta zabalkunde guneak sortzen dituzte. Aisialdirako guneak dira, baina baita salaketa egitekoak ere. Jendeak ikus dezan zer gertatzen den: titiritero batzuk atxilotu dituzte, antzezlan bat geldiarazi, eman dituzten azalpenak ez dira batere argiak… Era horretako jaialdiak jendeak errealitate hori ikusteko eta errepresio horri guztiari aurre egiteko modua dira.