Herri kirolak, pilota, inauteriak, bertsolaritza… Euskal Herriko tradizioen berri emateko modu bitxia eta berritua aurkeztu du Antton Irustak Aurkitu Euskal Herriko tradizioetan liburuaren bitartez. Non dago Wally? formatu ospetsua oinarri hartuta, kultura zabaltzeko bide bati ekin dio Irustak.
Harri jasotzaileen harriak, arraun bat, Marijaia, joaldun baten kapela edota sanblasetako kordelak bilatu behar dituzte liburuak proposatzen dituen jolasetan parte hartu nahi dutenek. Ohiko tradizio horiez gain, ordea, surfa edota Guggenheim museoa ere ageri dira, besteak beste.
“Sarri, tradizioari buruz berba egitean zer aipatu behar dugun ez da zehazten. Kasu honetan, egin dudana da gure tradizio zaharrez gain —mitologiaren ingurukoak eta inauteriak, besteak beste—tradiziotzat har daitezkeen beste atal batzuk jorratu”, azaldu du Irustak berak. Izan ere, “janariaren inguruko ohiturak eta bestelakoak ere ageri dira, tradiziotzat har daitezkeenak, hain zuzen ere”. Euskal Herriko ohitura moduan hainbat alor azaltzen dira liburuan “jendeak tradiziotzat hartzen ez dituenak”. Besteak beste, surfa izan liteke. “Nik uste dut jada tradiziotzat hartu beharko litzatekeela. Bestalde, gaur egun Euskal Herrira etorri eta Guggenheim museora joatea ere ohitura bat da; ibilbide turistikoak ere badaude, sarri errepikatzen direnak”, azaldu du egileak.
Hain zuzen ere, hamabi unitate didaktiko —orri bik osatzen dute unitate didaktiko bakoitza— jasotzen dituen lana da Aurkitu Euskal Herriko tradizioetan. Lehenengo bi fitxak herri kirolei buruzkoak dira. Pilota, jaiak, inauteriak, kultura herrikoia —bertsolariak, San Joan gaua, San Tomas, San Blas, Agate Deuna…—, museoak eta eraikinak, euskal dantzak, gastronomia, mahastiak eta ardoak —ardoaren ibilbidea ahaztu gabe—, surfa, enbor moztea eta ibilbide turistikoak dira lan horrek jasotzen dituen atalak.
Euskaraz eta gaztelaniaz dago eskuragarri liburua. “Nik euskaraz idatzi nuen. Baina ikusi nuen bai Euskal Herrikoentzat eta bai kanpotik datozenentzat ere interesgarria izan litekeela. Irudi berberak erabili ditut. Helburua da kanpotik ikus dezaten badauzkagula tradizio interesgarri eta erakargarri batzuk”.
“Irakurketa prozesura irekita daudenentzat” da liburua. “Jolas didaktiko ukitu bat dauka: informazioa irakurri bai, baina jolasa ere proposatzen da informazio horren inguruan. Esaterako, esku pilotako partida batean pilota batzuk desagertu egin dira, eta umeak aurkitu egin behar ditu ilustrazio osoan edo unitate bakoitzean”, azaldu du.
Tradizio zahar eta modernoak
Helburua edozein liburuk izan beharko lukeena dela dio Irustak: “Irakurketarekin gozatzea”. Bestalde, “euskaldunok tradizio zaharrak eta modernoak ditugula eta biekin bat egin daitekeela” ere erakusten duela gogorarazi du. “Oso pozik nago liburu honekin, tradizioaren inguruan modernitatearen kontzeptua sartu delako”, esan du.
Hainbat kultur alorri buruzko “zertzelada” batzuk besterik ez du ematen Irustak bere lanean. Horrek jendearen interesa pitz dezakeela deritzo, eta handik abiatuta gai bati edo besteari buruz informazio gehiago bilatzeko grina piztu.
Esan bezala, idazlea Antton Irusta da, bilbotarra. Marrazki egilea, ordea, kataluniarra da, Francisco Valiente. “Uste dut Euskal Herriko koloreak eta nik nahi nituenak harrapatu dituela”, azaldu du.
Susaeta argitaletxeak “euskal kulturaren aldeko apustu handia” egin duela ezin dela aipatu gabe utzi iritzi dio Antton Irustak. Bide horretatik, gogora ekarri duenez, azken boladan hainbat herri ipuin idazten dabiltza. “Besteak beste, Olentzerori buruzko ipuin moderno bat idazten ari naiz”. Istorio horiei “ukitu moderno bat emateko” apustua egin du argitaletxeak, Irustaren esanetan. “Eta horretan dihardut azken hiru urteetan”, zehaztu du.