Eduardo Galeanok esaten zuen legez, «jende txiki askok, leku txikietan, gauza txikiak egiten, mundua aldatu dezakete». Hitz horiek zentzu osoa hartu izan dute beti Bilboko auzoetan. Frankismoan zehar, familien elkarte moduan ezagutzen ziren auzo elkarteetan, ohikoa zen auzokideak laguntzea burokrazia eta kontu administratiboekin: eskola matrikulak, bankuetako paperak, instituzioek bidalitako dokumentuak, eta abar. Hau da, auzoan bizi ziren pertsonen ongizatea bermatzea...
Ia hutsetik euskaldundu dutenak
Lea-Artibai da Bizkaiko eskualderik euskaldunena. Herritarren %80,23 euskaldunak dira han, Eustaten 2021eko estatistiken arabera. Beste muturrean dago Enkarterri, eta ez soilik geografikoki: inkesta beraren arabera, herritarren %31,58 dira euskaldunak. Datuei erreparatuta, Enkarterriko egoera ez da ona, baina aitortzekoa da azken berrogei urteetan eskualdea euskalduntzeko egin duten ahalegina. Izan ere, 1981eko inkestaren arabera, %1,02 ziren euskaldunak —Lea-Artibain, %81,88 ziren orduan—. «Sodupeko...
Minerala kiskaltzeko labeak
Kargategiek, garbitegiek eta meatzaritza lanari lotutako bestelako azpiegitura batzuek osatutako ustiategi erraldoi baten parte izan zen Ortuellako Apold-Fleisner labea. 1962an inauguratu zuen Franco-Belga konpainiak, Trianoko mendietatik ateratako siderita kiskaltzeko, eta horretarako erabili zuten harik eta 1975ean zarratu zuten arte. Hainbat hamarkadaz bertan behera utzita egon ostean, 2008an Eusko Jaurlaritzak monumentu kultural izendatu zuen, eta, horri esker, zaharberritu egin zuten. 2013an, zaharberritzea...
«Gaur egungo gazteentzat bitxi batek ez du lehen guretzat zuen garrantzia»
Ehun urtetik gora dituzten denden eguna izan da eguaztena Bilbon. Lehen aldiz ospatu dute 66 negoziok. Tartean dago XIX. mendean sortutako Fernando Monge bitxi denda. Manuel Mongek (Bilbo, 1953) duela 46 urte hartu zuen birraititak sortutako negozioaren ardura. Elkarrizketan hainbatetan esan du ez duela mezu ezkorrik eman gura, baina iruditzen zaiola bitxien sektorea «estu eta larri» dabilela, «merkataritza oro har»...
Parkinsona, bizitzara egokituta
Dopamina gabeziak neuronen funtzioen endekatze prozesu bat abiatzen du, eta horrek eragina du mugimenduaren kontrolaz, koordinazioaz, trebezia muskularraz eta posturaren kontrolaz arduratzen den garunaren zatian. Hortxe parkinsonaren funtsa. Oinarri horretatik harago, ordea, ugaritu egiten da kasuistika: izan ere, askotariko sintomekin ager daiteke gaitza, eta oso zehatza izan daiteke eri bakoitzak behar duen tratamendua. «Pertsonak adina parkinson daude. Inork ez ditu...
Plentziako institutuko ikasleek 133 kilo janari bildu dituzte martxoan
FAO Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritza Erakundearen arabera, munduko jaki ekoizpenaren herena alferrik galtzen da urtero. Egoera horren inguruan geroz eta kontzientzia handiagoa dago azkenaldian, eta, berrikuntzei esker, gehiago dira hori konpontzeko moduak. Horietako bat da Plentzian jarri duten Zero Zabor fundazioaren proposamena: Rexcatering. Plentziako institutuko jaki soberakinak biltzen ditu, salmenta makina baten bitartez: martxoan, kasurako, 133 kilo janari bildu dituzte....
Arnasgune bat Herriari
Aspaldian ilusio batekin nabil. Gure herrian, Markina-Xemeinen, kultur mugimendu batzuk eraberritzen hasi dira, jende berria biltzen, espresio berriak bilatzen. Hori bere horretan da pozgarria, herriari ekartzen diolako bestelako haize berri bat. Baina are pozgarriagoa da niretzat, inoiz itolarria eragin izan didan herria bizigarri egin duelako, beste kolore bat eman diolako, ahalegin txiki (baina handi) hori egitearekin bakarrik. Ez dago ondo...
Geldi egotetik, apurka martxa hartzera
Bizkaian automobilismoaren inguruko hainbat talde eta elkarte sortu dira, Rikardo Perez Bizkaiko Automobilismo Federazioko presidentearen arabera: «Talde batzuk beste batzuk baino aktiboagoak dira, baina, denera, hamabost edo hogei elkarte daude egun». Zaleak ere asko dira, baina, oro har, «ez aurrera, ez atzera» dago mundu hori, presidentearen ustez: «Betidanik egon izan da rallyetarako zaletasun handia Bizkaian. Kontua da azken urteotan jendea...
Motorrak berotzen hasi dira
Errepidearen ertzean jarri, eta oihuka eta algaraka animatzen dute auto bakoitza zale ugarik. Zenbat eta abiadura handiagoarekin igaro, orduan eta gehiago gozatzen dute ikusleek. Rallyetarako afizio handia dago Bizkaian; Busturialdean, bereziki. Urtebetez rallyrik antolatu gabe egon eta gero, I. Urdaibai Rallya antolatu du Urdaibai Motorsport taldeak. Joan den urtarrilean sortu zuten elkartea, eta bihar egingo dute euren estreinako lasterketa. Urdaibai...
Euskal filmen erakusleiho
Euskarazko zinemagintza hauspotzeko asmoz, Laburbira film laburren zirkuitua abiatuko du gaur Euskaltzaleen Topaguneak. 21. aldia izango da aurtengoa, baina aurreko urteetako helburuari eutsiko diote oraingoan ere: euskarazko lanak egiten dituzten sortzaileak eta eurek ekoitzitako film laburrak ezagutaraztea. Hain justu, Andoni Urzelai zirkuituaren antolatzaileak azaldu duenez, euskal zinemagintzan sortzen ari den hori zabaltzeko «erakusleiho potentea» da Laburbira. Guztira, hogei minutu inguru irauten duten zortzi film labur erakutsiko dituzte Euskal...